زنان تاثیرگذار ایران: نیوشا توکلیان

«نیوشا توکلیان»، عکاس جوان ایرانی امروز 12 شهریور ماه برنده جایزه «پرنس کلاوس» در هلند شد. بنیاد پرنس کلاوس اعلام کرده که این جایزه 100هزار یورویی به افراد یا نهادهایی اعطا می شود که فعالیت های فرهنگی آن ها تاثیر مثبتی در مسیر توسعه جامعه شان داشته است.

نیوشا توکلیان متولد 1360 تهران، کار حرفه‌ای را از 16 سالگی و با عکاسی برای روزنامه‌ای برای زنان به نام «زن» آغاز کرد. در 18 سالگی، جوان‌ترین عکاسی بود که درگیری‌های دانشجویی 18تیر 1378 را به تصویر کشید؛ یک نقطه عطف در زندگی حرفه ای او.

او شانسی وارد این عالم شده است:«دوران دبیرستان درس خواندن را دوست نداشتم. دوست داشتم فعالیت کنم نه این که یک جا بنشینم. رشته تحصیلی ام علوم انسانی بود اما تغییر رشته دادم و رفتم رشته هنر. در خانواده مان نه هنرمند داشتیم و نه کسی اهل هنر بود. پدرم وقتی فهمید تغییر رشته داده ام و رفته ام رشته عکاسی، به من خندید! ولی من سعی کردم نگاه آن ها را تغییر دهم چون نگاه آن ها به عکاسی، همان عکاسانی بودند که اطراف میدان آزادی از مردم عکس می انداختند! اما چرا رفتم عکاسی؟ چون ما یک دوربین عکاسی حرفه ای خانوادگی در منزل داشتیم و من برای این که هزینه ای با تغییر رشته ام برعهده خانواده ام نگذارم، رفتم سراغ عکاسی! از طرفی، من خیلی هم حواس پرت بودم اما عکاسی به نوعی به کار و زندگی من نظم داد. دوربین آن قدر برایم مهم بود که نامه بلند بالایی نوشتم و توی کیف دوربینم گذاشتم تا اگر دوربینم را جایی جا گذاشتم، کسی که پیدایش می کند آن نامه را بخواند، دلش بسوزد و حتما دوربین را برایم بیاورد! اتفاقاً یک  بار دوربینم را توی ماشین جا گذاشتم و وقتی رفتم مدرسه، دیدم کسی که پیدایش کرده، نامه را خوانده و آن را زودتر از خودم به مدرسه آورده است!»

 

او یک سال بعد از حوادث تیرماه سال 1378 به «پولاریز ایمجیز»، آژانس عکس مستقر در نیویورک پیوست. در طول سال های گذشته، عکس های این عکاس خبری ایرانی در نشریات معتبری هم‌چون «تایم»، «نیویورک تایمز»، «استرن»، «فیگارو»، «نیوزویک»، «کالرز»،  «اشپیگل»، «لوموند»، «ان آرسی هندلزبلت»، «نشنال جئوگرافی» و بسیاری از نشریات بین المللی منتشر شده است.

در سال 2002، نیوشا توکلیان با پوشش جنگ عراق، کار بین‌المللی خود را شروع کرد. از آن زمان، او علاوه بر عکاسی از درگیری‌های منطقه‌ای و بلایای طبیعی، چندین مجموعه‌ مستند اجتماعی ساخته و در کشورهای عراق، سوریه، عربستان و پاکستان به عکاسی پرداخته است.

 

با پوشش انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال 1388 که به آشوب کشیده شد، نیوشا توکلیان مجبور شد به طور موقت عکاسی خبری را رها کند. در این فاصله، او به فعالیت در حوزه مستندسازی پرداخت.

 

نیوشا توکلیان از اعضای گروه عکاسان «هوا» است که از مجموعه ای از عکاسان صاحب نام بین المللی تشکیل شده اند. او هم‎چنین در تیرماه سال جاری به عنوان عضو جدید «آژانس مگنوم» پذیرفته شد. مگنوم یک آژانس عکاسی بین المللی است که  دو سال پس از پایان جنگ جهانی دوم راه اندازی شد و یکی از معتبرترین آژانس های عکاسی جهان محسوب می شود و معمولا سالانه فقط یک یا دو عضو جدید می پذیرد.

 

نیوشا توکلیان در پنجمین دوره جایزه عکاسی خبری «بنیاد کارمینیک» برگزیده شد و جایزه 50 هزار یورویی فتوژورنالیسم این بنیاد را از آن خود کرد. مجموعه 200 قطعه ای عکس نیوشا که به صورت پرتره، مستند و لنداسکیپ عکاسی شده بودند، در این رقابت شرکت کرده بود: «حدود شش ماه روی این پروژه کار کردم. سوژه اصلی این عکس‌ها، جوانان ایرانی و زندگی روزمره آن‌ها در تهران است؛ آدم‌های معمولی که شاید به ظاهر، جذابیت خاصی برای دوربین نداشته باشند اما به گمان من، اگر کمی دقیق‌تر نگاه کنید، زندگی آن ها پر از داستان است؛ جوانی که در کافه ای کوچک در تهران کار می‌کند و معلم جوانی که زبان انگلیسی تدریس می‌کند و هر روز برای رسیدن به محل کارش در شهرری سوار اتوبوس می‌شود؛ جوانانی که از دریچه نگاه بسیاری از ما، زندگی‌شان جزو عادی‌ترین و معمولی ترین تصاویر است.»

 

قرار بود مجموعه عکس های او با عنوان «صفحات خالی یک آلبوم عکس ایرانی» توسط بنیاد کارمینیک در قالب یک کتاب منتشر و نمایشگاه این مجموعه نیز با همکاری این بنیاد برگزار شود اما وقتی کارمینیک از او درخواست کرد اسم مجموعه عکسش را به «نسل سوخته» تغییر دهد، نپذیرفت و جایزه بنیاد کارمینیک را پس فرستاد: «احساس کردم با پذیرش این تغییرات، آزادی هنری من که بالا‌ترین و مهم‌ترین عنصر در زندگی حرفه ای من است، زیر سوال می‌رود. به این نتیجه رسیدم که راه دیگری ندارم جز آن که جایزه ۵۰ هزار یورویی، نمایشگاه و کتاب را فراموش کنم. چاپ کتاب مجموعه عکس‌هایم با چنین عنوانی برایم غیرقابل تحمل بود. احساس کردم تمام پیشینه کاری من و هر موفقیتی که تا به این جا کسب کرده‌ام، با چنین کاری زیر سوال می‌رود. با این که زحمت بسیار زیادی برای این پروژه کشیده و تمام وقتم را به مدت شش ماه صرف کار بر روی آن کرده بودم، نتوانستم خودم را راضی کنم که به قیمت زیر سوال رفتن هویت هنری و استقلال فکری‌ام، آن چه را که به آن اعتقاد دارم زیر پا بگذارم.»

 

موسسه کارمینیک پس از اعتراض نیوشا و فشاری که از سوی جامعه عکاسی متوجهش شد، پذیرفت که درسال های آتی این رقابت، حق دخالت یا نظردهی در کار هنرمندان را نداشته باشد.

 

فعالیت و موفقیت چهره هایی چون نیوشا توکلیان در دهه گذشته، نقش مهمی در افزایش مشارکت اجتماعی زنان و تقویت موقعیت حرفه ای زنان در جامعه ایران داشته است. فعالیت حرفه ای نیوشا توکلیان هم‎چنین در افزایش انگیزه و رقابت در جامعه هنری و توجه بیش تر بخش های مختلف جامعه به عکس و عکاسی موثر بوده است. از نظر حرفه ای، می توان افزود که فعالیت ها و مجموعه عکس های او نیز در جلب توجه رسانه ها، نهادهای داخلی و خارجی و افکار عمومی به سوژه و رویدادها نقش مهمی داشته اند.