روزنامه شرق؛ حکایت غم انگیز نسلی امیدوار
روزنامه شرق؛ حکایت غم انگیز نسلی امیدوار
روزنامه شرق در گرافیک مطبوعاتی ایران قدم های تازه ای برداشتداستان روزنامه "شرق" حکایت غم انگیز نسلی از روزنامه نگاران امیدوار ایرانی است که اینک شش سال پس از انتشار نخستین شماره این روزنامه هر یک جایی دور از یار و دیار و تحریریه این روزنامه دارند.
در روزی که سومین توقیف این روزنامه از سوی قوه قضائیه ایران رفع شده است، جمعی از مدیران آن در حبس به سر می برند، گروهی از روزنامه نگاران و خبرنگاران آن از ایران هجرت کرده اند و از آنها که در کشورشان مانده اند و به زندان نیفتاده اند، جمعی یا ترک حرفه و کار کرده اند یا دیگر جایی برای فعالیت ندارند و گروهی اندک هم در سکوت و سکون روزگار می گذرانند.
روزنامه شرق که نخستین شماره آن در دوم شهریور ۱۳۸۲ و با طراحی نام آن توسط "حسن کریم زاده" و خطاطی "محمد احصایی" هنرمند نامدار ایرانی منتشر شد، در شرایطی حیات خود را آغاز کرد که پس از شکست طرح های اصلاح طلبانه محمد خاتمی در اواخر دوران ریاست جمهوری اش، فضای امیدوارانه چندانی در میان نخبگان ایرانی وجود نداشت. این روزنامه با گرد هم آوردن روزنامه نگاران جوانی که معدل سنی آنها کمتر از ۳۰ سال بود، پای گروهی از پژوهشگران و صاحبفکران ایرانی را که در حاشیه بودند به عرصه عمومی باز کرد و در کنار به نقد کشیدن جریان اصلاح طلبی در ایران به سرعت به یکی از پرتیراژترین روزنامه های خصوصی تاریخ مطبوعات ایران بدل شد.
گروهی از روزنامه نگاران شرق، پس از شنیدن خبر توقیف این روزنامهشماره نخست روزنامه شرق، به طرح دلایل ارسال پارازیت بر روی شبکه های ماهواره ای مخالف دولت ایران اختصاص داشت که گفته می شد از طریق کشور کوبا ارسال می شد.
تیتر اول اولین شماره روزنامه شرق با کاریکاتوری از فیدل کاسترو که دود سیگار برگش به شکل پارازیت های ماهواره ای درآمده بود، با طراحی افشین سبوکی منتشر شد و برای معدود دفعات تا آن زمان، کاریکاتور را در شش ستون به صفحه اول یک روزنامه جدی راه داد که در نوع خود اقدامی خلاقانه و جسارت آمیز بود.
مهمانی منتقدان و حذف شدگان
طرح انتشار روزنامه شرق، پس از آن شکل گرفت که در جریان انتخابات دوم شورای شهر و روستا در ایران، آبادگران (به عنوان هسته اولیه اصولگرایی) که یک جریان سیاسی نوظهور در ایران بود، در تهران به پیروزی رسید و متعاقب آن محمود احمدی نژاد را به عنوان شهردار تهران برگزید.
حضور آقای احمدی نژاد در شهرداری تهران که مدیر روزنامه پرتیراژ همشهری هم محسوب می شد، باعث شد تا به مدیریت محمد عطریانفر در این روزنامه که به بیش از ۱۰ سال می رسید خاتمه داده شود.
با خاتمه کار محمد عطریانفر در روزنامه همشهری، این بار ایده انتشار یک روزنامه خصوصی با نگاه به تجربه روزنامه دولتی همشهری هدف مدیران سابق این روزنامه شد و با پیوستن مهدی رحمانیان مدیر مسئول روزنامه تازه مجوز گرفته شرق به مجموعه مدیران و روزنامه نگاران اخراجی از همشهری، چند ماه پس از خروج از همشهری، شرق به روی دکه های مطبوعاتی رفت.
این کارتون یک بار باعث توقیف روزنامه شرق شد. قوه قضائیه این کارتون را با گفته های محمود احمدی نژاد درباره هاله نور مرتبط دانسته بودروزنامه شرق در ابتدای انتشار با نگاه به تجربه موفق همشهری به عنوان یک نهاد غیر دولتی و یادآوری تجریه روزنامه جامعه به عنوان یک تجربه موفق روزنامه نگاری اما ناکام سیاسی، پایه گذاری شد به شکلی که پس از توقیف فله مطبوعات ایرانی، قاضی سعید مرتضوی که دستور توقیف ده ها نشریه را صادر کرده بود، در جمعی خصوصی از شرق به عنوان روزنامه ای یاد کرد که "آمده و با سیاست اعتدالی می خواهد بماند."
شرق با انتشار یک هفته نامه رایگان برای کودکان در صدد احیای طرح انتشار روزنامه برای کودکان برآمد و سپس ضمائم رایگان دیگری همچون "سیاست نامه"، "کتاب خانه"، "دانش نامه" و سال نامه منتشر کرد.
هرچند شرق در پی انتشار مستقل هریک از تولیدات تازه مطبوعاتی اش بود اما تا گرفتن مجوز انتشار، این نشریات را به طور رایگان و همراه با روزنامه خود منتشر می کرد تا تمرینی برای ساختن یک نهاد خصوصی مطبوعاتی باشد.
این روزنامه در جریان صدمین سالگرد انقلاب مشروطه در ایران هم همایشی با حضور متفکران ایرانی برگزار کرد که قرار بود مقالات آن به صورت کتابی مستقل منتشر شود که توقیف روزنامه و پراکنده شدن کارمندان، مانع آن شد.
با اینکه به گفته منتقدان، روزنامه شرق توانسته به خوبی خط قرمزهای سیاسی و اجتماعی و مذهبی را در ایران رعایت کند، اما در جریان انتخابات مجلس هفتم توقیف این روزنامه به مدیران و روزنامه نگاران آن نشان داد فعالیت های مطبوعاتی هنوز به ثبات و قوام کافی نرسیده و تضمینی برای دوام و بقای آن نیست.
شرق برای اولین بار به مدت یک روز همراه با روزنامه "یاس نو" به دلیل انتشار خبر نامه اعتراضی نمایندگان مجلس ششم پس از رد صلاحیت گسترده آنها و همچنین پوشش سخنان وکیل زهرا کاظمی، خبرنگار ایرانی - کانادایی که در زندان اوین کشته شد، توقیف شد,
انتشار عکسی از نوازندگان خیابانی در زیر تیتری درباره رد صلاحیت های گسترده داوطلبان نمایندگی مجلس هفتم، از دیدگاه مخالفان روزنامه تمسخر انتخابات توصیف شده بود.پس از ارسال نامه‌ای از سوی مدیران روزنامه به سعید مرتضوی و عذر خواهی از او ، شرق توانست فعالیت خود را از سرگیرد اما یک سال و نیم پس از آن بار دیگر به علت چاپ یک کاریکاتور توقیف شد.
این کارتون، تصویری از بازی یک خر و اسب در شطرنج را نشان می داد که دور سر یکی از آنها هاله ای از نور بود.
این کارتون صفحه آخر روزنامه شرق که "قاعده دیگر بازی" نام داشت از سوی مسئولان قضایی به محمود احمدی نژاد نسبت داده شد و روزنامه را برای مدتی طولانی به توقیف کشاند.
روزنامه حدود سه ماه بعد رفع توقیف شد اما مدیران، سردبیر و جمع کثیری از روزنامه نگاران آن پراکنده شده بودند و در جایی دیگر مشغول بودند. شرق باز هم پس از این و با گروه دیگری منتشر شد اما باز هم به دلیل مصاحبه با نویسنده ای همجنس گرا در میانه تابستان سال ۱۳۸۶ توقیف شد تا امروز که دو سال از آن می گذرد.
وکیل مدافع روزنامه می گوید شرق دوباره منتشر خواهد شد اما مهدی رحمانیان مدیر مسئول آن از این همه تلاش دوباره برای انتشار و توقیف های بی امان دلسرد به نظر می رسد و شرایط سیاسی و اجتماعی ایران هم پس از انتخابات ریاست جمهوری دگرگون شده است.
روزنامه شرق که با شعار "روزنامه بخش خصوصی" می خواست یکی از اولین نهادهای مطبوعاتی خصوصی در ایران پس از انقلاب باشد، در انجام طرح خود ناکام ماند و خود بخشی از تاریخ پردرد و رنج رسانه های ایرانی شد.
در روزی که خبر از رفع توقیف این روزنامه رسیده، محمد قوچانی سردبیر آن در زندان به سر می برد و محمد عطریانفر مدیر شورای سیاست گذاری اش همچون احمد زید آبادی، دبیر گروه تاریخ روزنامه در حبس است، روزنامه نگارانش در گوشه و کنار جهان پراکنده شده اند و شرق رفع توقیف شده، همچون ماهی قرمزی از تنگ آب بیرون است.
به قول یکی از نویسندگان سابق این روزنامه، اگر رمقی برای انتشار مجددش هم باشد، دیگر جمع کردن همه امیدوارانی که ۶ سال پیش با هدفی مشترک آن را تاسیس کردند، با گذر زمان اگر نه محال، بلکه بسیار دشوار به نظر می رسد.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
