آیا غذاهای فوق فرآوری‌شده واقعا به اندازه سیگار اعتیادآورند؟
رأی دهید
تعداد فزاینده‌ای از شواهد نشان می‌دهد که حس ولع به مصرف غذاهای فوق فرآوری‌شده به دلیل فقدان اراده نیست، بلکه بنا بر مقاله‌ای که در مجله نشنال جئوگرافیک به تازگی منتشر شده، ممکن است ناشی از وضعیتی به نام " اعتیاد به این گونه غذاها" باشد.
یک متاآنالیز در سال ۲۰۲۱ نشان داد که مصرف مداوم و بیش از حد چنین محصولاتی خطر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها، دیابت نوع ۲، سکته مغزی و ... را تا ۲۵ درصد افزایش می‌دهد.
هوس خوردن غذاهای فوق‌فرآوری درست مانند هوس کوکائین باعث فعالیت سیستم پاداش مغز و افزایش ماده شیمیایی دوپامین می‌شود. این امر برخی از محققان را بر آن داشته که بدانند آیا این غذاها می‌توانند اعتیادی شبیه به مواد مخدر، سیگار یا الکل ایجاد کنند؟
سیستم پاداش به گروهی از ساختارهای مغزی اشاره دارد که در برابر محرک‌های تقویت‌کننده یا لذت بخش نظیر مواد مخدر و داروهای اعتیاد آور فعال می‌شوند.
اعتیادآور بودن این غذاها حتی باعث می‌شود افرادی که جراحی چاقی انجام داده‌اند، گاهی اوقات در مصرف غذاهایی که از آرد سفید، شکر، کره و مانند آن تهیه شده‌اند، زیاده‌روی کنند، حتی اگر بعداً به استفراغ و اسهال مبتلا شوند.
غذاهای فوق فرآوری‌شده در کارخانه‌های صنعتی تولید می‌شوند، نه آشپزخانه شما و به همین دلیل نیز سرشار از شکر، نمک، چربی‌های مضر و مواد نگه‌دارنده هستند. ایوان فورمن، استاد علوم روانشناسی و مغز در دانشگاه درکسل فیلادلفیا که در مورد اعتیاد به غذا مطالعه کرده است، می‌گوید: «این غذاها همچنین شامل چندین طعم هستند؛ چیزی که آنها را آنقدر جذاب می‌کند که مردم نتوانند در برابر خوردنشان مقاومت کنند.»
به گفته او این غذاها شامل اسنک‌های بسته‌بندی شده، غلات آماده صبحانه، فست فودها، دسرها، سوسیس، هات داگ، نوشیدنی‌های بدون الکل، بستنی، آب‌نبات و بسیاری از محصولات بسته‌بندی شده دیگر که در راهروهای فروشگاه‌های مواد غذایی یافت می‌شوند، نزدیک به ۶۰ درصد از کالری مصرفی مردم در آمریکا را تشکیل می‌دهند.
به گفته دانشمندان حتی ترکیب همزمان چربی و شکر در این غذاها می‌تواند آنها را اعتیادآورتر کند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که در مقایسه با غذاهایی با کالری یکسان که فقط حاوی چربی یا فقط حاوی کربوهیدرات هستند، غذاهایی که هر دو ماده را در خود دارند، در فعال کردن "جسم مخطط"، بخشی از سیستم پاداش مغز که در اعتیاد نقش دارد، بسیار موثرتر هستند.
تحریک مغز و روده
این تصور که برخی غذاها می‌توانند منجر به اعتیاد شوند، برای چندین دهه وجود داشته است، یعنی از زمانی که مطالعات روی موش‌ها در دهه ۱۹۸۰ نشان داد زمانی که آنها اهرمی را برای دریافت غذا به عنوان پاداش فشار می‌دادند، سطح دوپامین در مغزشان به طور قابل توجهی افزایش می‌یافت.
به گفته محققان، در محیطی که فرد به حجم بالایی از مواد غذایی فوق فرآوری‌شده دسترسی دارد، مغز هنگام انتخاب خوراکی، موادی را که برای بقا مضر هستند، با موادی که برای بقا لازمند اشتباه می‌گیرد.
علاوه بر این، تحقیقات اخیر بر میکروبیوم روده نشان می‌دهد که میکروبیوم یا جامعه میکروبی دستگاه گوارش افراد چاق یا دارای اضافه وزن که به غذاهای فوق فرآوری‌شده اعتیاد دارند، مشابه افرادی است که به مواد مخدر یا الکل معتادند.
به گفته محققان ولع یکی از ویژگی‌های اصلی اعتیاد است و این موضوع به وضوح در مورد غذاهای فوق فرآوری‌شده دیده می‌شود.
اشلی گیرهارت، استاد روانشناسی در دانشگاه میشیگان می‌گوید: «شما برای خرید کلم بروکلی مسیر خود را شاید به راحتی یا با میل به سمت فروشگاه تغییر ندهید اما اگر میل شدیدی به یک دونات یا یک نوع شیرینی مورد علاقه داشته باشید، حاضرید مسافت زیادی رانندگی کنید تا این خوراکی را بخرید.»
علائم ترک یکی دیگر از علائم اعتیاد به این غذاها است. یک به‌روز رسانی تحقیقاتی منتشر شده در ماه مه نشان داد که ترک و منع مصرف اینگونه غذاها علائمی بسیار شبیه افرادی دارند که ناچار هستند سیگار یا سایر مواد دخانی را ترک کنند؛ علائمی از جمله سردرد، خستگی و تحریک‌پذیری و حتی پرخاشگری و کناره‌گیری اجتماعی.
قدم‌هایی برای ترک
اولین قدم در ترک غذاهای فرآوری‌شده حذف آنها از خانه است. از خرید این اقلام و آوردن آنها به خانه خودداری کنید، زیرا وجود آنها احتمال مصرفشان را نیز افزایش می‌دهد.
هوس شیرینی را با مصرف میوه و هوس نمک را با خوردن ترشی رفع کنید.
از دریافت کافی مواد مغذی اطمینان حاصل کنید. دریافت ناکافی مواد مغذی می‌تواند منجر به افزایش میل به غذاهای ناسالم شود. روی مصرف چربی‌ها و پروتئین‌های حیوانی با کیفیت بالا تمرکز کنید.
خواب را در اولویت قرار دهید. محرومیت از خواب با افزایش گرسنگی و کاهش توانایی کنترل مصرف تنقلات ناسالم مرتبط است. حصول اطمینان از خواب کافی می‌تواند به شما در مقاومت در برابر وسوسه غذاهای فرآوری‌شده کمک کند.
فراموش نکنید که هوس‌ها اغلب دارای یک جزء احساسی مانند کسالت یا استرس هستند. آگاهی از این محرک‌ها می‌تواند به شما به ترک مصرف این غذاها کمک کند. ذهن‌آگاهی را با یک لحظه نفس کشیدن و تأمل در مورد علت اصلی ولع خود تمرین کنید. با پیاده‌روی، وزنه برداری، خواندن کتاب یا تماشای برنامه تلویزیونی مورد علاقه، استرس را از خود دور کنید.
