سندروم استکهلم معکوس؛ گرفتاری سارق در دام عشق مونالیزا

 نصب تابلوی مونالیزا در سال ۱۹۴۷ رادیو فردا ، بی تا بختیاری

۲۱ اوت سال ۱۹۱۱ یعنی ۱۰۹ سال پیش، پرتره مشهور مونا لیزا، اثر لئوناردو داوینچی، نقاش پرآوازه ایتالیایی که در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شد، به سرقت رفت.

 

ماجرا از این قرار بود که اوایل صبح، وینچنزو پروجیا، کارمند موزه، در یکی از بی‌پروایانه‌ترین سرقت‌های تاریخ، وارد ساختمان لوور شد، تابلو را از روی دیوار برداشت، زیر لباسش پنهان کرد و از موزه گریخت.
 
این اتفاق همه از جمله فرانسوی‌ها که میزبان این اثر هنری مشهور هستند را شوکه و بسیاری را به سختی مشغول تئوری‌بافی درباره اتفاقات احتمالی رخ‌داده برای این تابلو کرد.
 
این گمانه در میان همه خیلی قوی بود که این سرقت کار سارق یا سارقان حرفه‌ای نیست، چرا که آنها به خوبی می‌دانستند فروختن پرتره سرقت‌شده مونالیزا می‌تواند تا چه اندازه خطرناک باشد.
 
شایعه فراگیر در پاریس این بود که سرقت این تابلو، کار آلمان و برای تحقیر کردن فرانسوی‌ها است.
بازدیدکنندگان از مونالیزا در ۱۹۷۴ بعد از آن بود که روزنامه‌ها به سرعت و در تیراژ بالا عکس این اثر هنری را چاپ کردند و افراد بیشتری به‌دلیل این سرقت، با پرتره مونالیزا آشنا شدند.
 
مقابل لوور صف‌های بلندی از علاقه‌مندان کشیده شد که فقط می‌خواستند جای خالی تابلوی مونالیزا را در موزه تماشا کنند.
 
با آنکه کارآگاهان زیادی شبانه‌روز بدنبال سرنخی از این تابلو بودند، تا دو سال هیچ نشانه‌ای از سارق یا سارقان و محل اختفای آن پیدا نشد.
 
تا اینکه در نوامبر سال ۱۹۱۳، آلفردو جری، فروشنده ایتالیایی مشهور آثار هنری، نامه‌ای از مردی دریافت کرد که خود را لئوناردو معرفی کرده بود.
 
لئوناردو که در واقع همان وینچنزو پروجیا بود در این نامه نوشته بود تابلوی مونالیزا در فلورانس نگهداری می‌شود و او تنها در ازای دریافت پولی کلان، آن را پس خواهد داد.
 
پروجیا وقتی که تلاش داشت باجی که بابت پس‌دادن مونالیزا خواسته بود را دریافت کند، بازداشت شد. خوشبختانه کارآگاهان وقتی به تابلو رسیدند، نفس راحتی کشیدند، چرا که دیدند هیچ آسیبی به آن وارد نشده است.
 
پروجیا، این کارمند سابق موزه لوور پاریس، بعدا ادعا کرد که این اثر هنری را به نمایندگی از ایتالیا، در راستای وظیفه میهن‌پرستانه‌اش و برای انتقام از ناپلئون دزدیده است.
بازدیدکنندگان از مونالیزا در سال ۲۰۱۸ اما وقتی کارآگاهان متوجه شدند که او پیش‌تر هم سرقت‌هایی داشته و دفترچه خاطراتی حاوی فهرستی از مجموعه‌داران آثار هنری از محل زندگی‌اش کشف شد، به این نتیجه رسیدند که پروجیا صرفا از روی طمع، دست به سرقت تابلوی مونالیزا زده است.
 
او به همین دلیل به حبس محکوم شد و مدتی از دوران محکومیت خود را هم در ارتش ایتالیا در دوران جنگ جهانی اول سپری کرد.
 
تابلوی مونالیزا هم به عنوان جواهری جداشده به موزه لوور بازگشت و از آن موقع میزان مراقبت‌های امنیتی از آن به شدت افزایش یافت.
 
این اثر بی‌نظیر لئوناردو داوینچی، ۱۰۹ سال پس از سرقت، هنوز هم در موزه لوور نگهداری می‌شود و یکی از پربازدیدترین آثار هنری جهان است.
 
برخی می‌گویند خدمتی که وینچنزو پروجیا که برای ساخت محفظه‌های شیشه‌ای برای برخی از آثار هنری موزه لوور استخدام شده بود، با این سرقت به شهرت پرتره مونالیزا کرد، فقط از کسی برمی‌آید که دچار «سندروم استکهلم معکوس» شده است.
 
در این ماجرا، پروجیای گروگان‌گیر که دو سال به تنهایی با مونالیزای گروگان روزگار گذراند، در دام عشق او گرفتار شد؛ در این ماجرا، گروگان زنی بود در قالب یک اثر هنری.