کمبود پرستار در ایران و افزایش مهاجرت آن‌ها از کشور

شیرین فامیلی

یک نماینده مجلس شورای اسلامی می‌گوید که علت مهاجرت پرستاران زن ایرانی به خارج از کشور بالا بودن آمار فارغ‌التحصیلان رشته پرستاری است.
 

شهلا میرگلوبیات، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ایران، به خبرگزاری مهر گفته است که پذیرش دانشجوی پرستاری در ایران بر اساس نیاز جامعه انجام نمی‌شود، به همین دلیل هم «افراد وقتی بعد از فارغ‌التحصیلی، بازار کار برای اشتغال در رشته خود نمی‌بینند به ناچار مهاجرت می‌کنند و یا این که در شغلی غیر از حرفه خودشان مشغول به کار می‌شوند».
 
بر اساس گزارش مهر، علی کائیدی، نایب رئیس اول کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، هم در اوایل شهریورماه علت اصلی مهاجرت پرستاران زن از ایران را «تربیت بیش از حد پرستار» عنوان کرده بود.
 
خبر مهاجرت پرستاران از ایران را سال گذشته احمد نجاتیان، معاون فرهنگی سازمان نظام پرستاری کشور، اعلام کرد. او در دی‌ماه ۹۰ به خبرگزاری‌ها گفت که در شش ماه گذشته بر اساس فرم‌هایی که برای پرستاران متقاصی صادر شده، ۱۰۰ نفر پرستار به خارج کشور مهاجرت کرده‌اند که ۸۵ درصد آن‌ها زن و ۱۵ درصد مرد هستند.
 
اما به دنبال سخنان شهلا میرگلوبیات، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در مورد خروج پرستاران زن از ایران، روز ۱۲ اسفند، غضنفر میرزا بیگی، دبیرکل سازمان نظام پرستاری ایران، با ابراز شگفتی از این سخنان به خبرآن‌لاین گفت که «الان مهاجرت پرستاران حاد نیست و به صورت دسته‌جمعی انجام نمی‌شود که نگران‌کننده باشد».
 
این در حالی است که بر اساس گزارش خبرگزاری مهر در دوم آبان‌ماه گذشته وی ضمن اعلام این که «روز به روز بر تعداد متقاضیان جذب پرستاران ایرانی افزوده می‌شود» گفته بود: کشورهای متقاضی ۳۰ هزار پرستار ایرانی مربوط به کشورهای حوزه خلیج فارس و خاورمیانه هستند.
 
دبیرکل نظام پرستاری کشور در عین حال تصریح کرده بود که این کشور‌ها علاوه بر این که می‌خواهند کمبود نیروی پرستار در کشورشان را تامین کنند، به دنبال «انتقال پرستاران ما به کشورهای اروپایی نیز هستند».
 
افزون بر این در دی‌ماه گذشته ابوالفضل جاریانی رئیس انجمن پرستاری ایران به سایت ملت گفت: «مهاجرت پرستاران از کشور به مرز هشداردهنده رسیده است.»
 
پیش از آن هم در یازده تیرماه، صدیقه سالمی معاون فنی سازمان نظام پزشکی ضمن اعلام نگرانی وزارت بهداشت از روند رو به افزایش مهاجرت پرستاران از ایران به خبرآن‌لاین گفته بود: «جدید‌ترین آمار‌ها نشان می‌دهد که روزانه ۴۰ پرستار متقاضی اعزام به خارج از کشور هستند.»
 
به گفته صدیقه سالمی، در سال گذشته دو هزار پرستار ایرانی به ترکیه رفته‌اند، ولی با این حال مقصد «بیشتر پرستاران ایرانی ابتدا کانادا و سپس استرالیا، آمریکا و کشورهای اروپایی است».
 
مهاجرت به‌رغم کمبود نیرو
 
در مورد علت مهاجرت پرستاران زن از ایران تفاوت نظرهایی وجود دارد. در حالی که برخی همچون شهلا میرگلو بیات علت مهاجرت را شمار بالای فارغ‌التحصیلان این رشته می‌دانند، گروهی دیگر کار سخت و بی‌توجهی مسئولان به مشکلات صنفی و حقوق پرستاران را دلیل اصلی مهاجرت یا روی آوردن آن‌ها به کارهای دیگر می‌دانند.
 
در توضیح برخی مشکلات پرستاران، محمد شریفی مقدم عضو شورای نظام پرستاری و دبیرکل خانه پرستار به خبرآن‌لاین می‌گوید: «در ایران در حال حاضر یک‌سوم استانداردهای جهانی در تامین نیروی انسانی در مراکز درمانی رعایت می‌شود.»
 
به گفته او، وقتی یک بخش بیمارستان با ۳۰ بیمار از ۱۲ شب تا ۵ صبح توسط یک پرستار اداره می‌شود، خطای پرستار اجتناب‌نا‌پذیر است.
 
صدیقه سالمی معاون فنی سازمان نظام پرستاری به همین خبرگزاری گفته است: «بر اساس استانداردهای جهانی هر چهار تا شش بیمار باید یک پرستار داشته باشند، در حالی که در ایران هر ۱۲ بیمار یک پرستار دارند.»
 
حقوق پایین با توجه به کمبود نیرو و فشار کار یکی دیگر از مشکلات پرستاران در ایران است.
 
در حال حاضر آن گونه که صدیقه سالمی معاون فنی سازمان نظام پرستاری به خبرگزاری‌های داخلی گفته است: «یک پرستار با ۴۱ سال سابقه کار ۷۸۰ هزار تومان حقوق می‌گیرد و متوسط حقوق یک پرستار ۵۰۰ هزارتومان است.»
 
این حقوق پایین به گفته صدیقه سالمی از مسئولان نظام پرستاری کشور در حالی است که میزان متوسط ساعت کار بر اساس استانداردهای جهانی ۳۵ ساعت است، و ساعات کار شیفت شب یا روزهای تعطیلی بین یک و نیم تا دو برابر حساب می‌شود، اما در ایران هیچ تفاوتی در این مورد برای پرستاران وجود ندارد.