وحید سالاری و هاله نور نجات‌دهنده؛ کشف فیزیک‌دان ایرانی، توجه رسانه‌های کانادایی

ایران وایر: رقیه رضایی

«وحید سالاری»، فیزیک‌دان ایرانی‌تباری است که نامش در طول دو سه‌‌ماه اخیر، بیش از ۲۰۰بار در رسانه‌های مختلف کانادایی، آمریکایی و حتی هندی مطرح شده است، از مجلات علمی و تحقیقاتی گرفته تا وب‌سایت‌های موسسات بزرگ و زنجیره‌ای که خدمات کفن و دفن را در شهرهای مختلف کانادا انجام می‌دهند. کشف او و تیم تحت سرپرستی‌اش در دانشگاه کلگری، پرده از رازی برداشته که بسیاری را به یاد «هاله زندگی» یا «روح» می‌اندازد؛ نوری ضعیف از فوتون‌های فوق‌ضعیف که همه موجودات و سلول‌های زنده در حین حیات از خود ساطع می‌کنند، اما با مرگ‌شان این نور خاموش می‌شود. این تحقیق اگرچه در نگاه اول، بسیاری را متوجه ارزشمند بودن زندگی و درک مذهبی و الهی از زندگی کرده، اما می‌تواند در تحقیقات مختلف از جمله درمان سرطان و بیماری‌هایی که بالقوه جان انسان‌ها را می‌گیرند، کمک کند. درباره وحید سالاری، استاد سابق فیزیک در دانشگاه‌ اصفهان که حالا در کانادا، تحقیق و تدریس می‌کند، چه می‌دانیم؟

***
وحید سالاری کیست و چرا در کانادا رسانه‌ها از او حرف می‌زنند؟
وحید سالاری، فیزیک‌دان است و در دانشگاه کلگری در استان آلبرتای کانادا تدریس و تحقیق می‌کند. حوزه تحقیقات او در زمینه نوروفوتونیک، نوروتکنولوژی، اپتیک کوانتومی و زیست‌شناسی کوانتومی است؛ در یک کلام ساده‌تر، کاربرد نور در عصب‌شناسی. او پیش از این‌که در سال ۲۰۲۱ به دانشگاه کلگری برود، دوره‌ای دو‌ساله را در دانشگاه «باسک» در شمال اسپانیا محقق ارشد بوده و در دانشگاه «هاورد» در واشنگتن دی‌سی آمریکا نیز مدتی کار تحقیقاتی انجام داده است. اما در ایران، وحید سالاری استادیار دانشگاه صنعتی اصفهان بوده و در زمینه فیزیک کوانتوم تدریس و تحقیق می‌کرده است.

 او خود در بخش بیوگرافی حساب کاربری‌اش در «لینکدین»، نوشته که روی فناوری‌های کوانتومی، اعم از حس‌گرها، تصویربرداری کوانتومی و یادگیری ماشینی برای کاربردهای پزشکی کار می‌کند. در حال حاضر او در آزمایشگاه ابر کوانتومی در دانشگاه کلگری مشغول‌به‌کار است و بر روی بررسی تجربی اثرات کوانتومی در سلول‌های زنده تمرکز دارد. تیمی که تحت سرپرستی اوست، متشکل از چند محقق دیگر، به‌طور خاص به تصویربرداری نوری و تشخیص انتشار فوتون‌های فوق‌ضعیف از سیستم‌های بیولوژیکی متمرکز است.

در ماه آوریل۲۰۲۵، نتیجه تحقیقات او و تیم‌اش در یک نشریه علمی پژوهشی در زمینه تخصصی‌شان منتشر شد. مدتی نگذشته بود که رسانه‌های کانادایی و بعضا آمریکایی و حتی هندی توجه ویژه‌ای به این نتایج این تحقیق نشان دادند. 

«نشنال پست»، «ساینس آلرت»، «ساینس نیوز»، «تایمز هندوستان» و «اینویشن اسنس»، تنها چند نشریه معتبری هستند که به نتایج کار و بقیه اعضای تیم‌اش پرداختند. البته فقط نشریات علمی نبودند، خانه‌های کفن‌ودفن و موسسات بزرگ و زنجیره‌ای که این خدمات را به شهروندان و ساکنان کانادا ارایه می‌دهند نیز نتایج تحقیقات او را منتشر کردند. همه این‌ها از هاله نور زندگی حرف می‌زدند که احتمالا «خروج روح از بدن» در زمان مرگ را برای مخاطب تداعی می‌کرد.
تحقیق وحید سالاری و همکارانش چه کاربردی دارد؟
بر اساس نتایج پژوهش وحید سالاری و همکارانش که در وب‌سایت دانشگاه کلگری نیز منتشر شده، سلول‌های زنده در جریان واکنش‌های شیمیایی درون‌ خود، فوتون‌هایی با شدت بسیار پایین تولید می‌کنند. فوتون‌ها کوچک‌ترین بسته‌های نور هستند، نوری که با چشم انسان قابل دیدن نیست، اما با ابزارهای حساس قابل ثبت است.

این فیزیک‌دان ایرانی پیش‌تر در مصاحبه با رسانه‌های کانادایی گفته است که «این تابش ضعیف نتیجه واکنش‌های اکسیداسیون درون سلول‌هاست و می‌تواند شاخصی برای سلامت، فعالیت متابولیکی و حتی لحظه خاموشی حیات باشد.»

به گفته او، «وقتی سلول‌ها دیگر انرژی تولید نمی‌کنند، این نور نیز از بین می‌رود. به‌نوعی، این تابش بازتابی از جریان زندگی در سطح مولکولی است.» 

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد شدت نور ساطع‌شده می‌تواند تغییرات زیستی و وضعیت سلول‌ها را برملا کند. پژوهشگران این گروه تحقیقاتی در دانشگاه کلگری معتقدند که نتایج کارشان در آینده می‌تواند برای برای پایش وضعیت سلامت اندام‌ها، تشخیص بیماری‌ها و حتی تعیین دقیق لحظه مرگ، مورد استفاده قرار گیرد.
چرا تحقیقات سالاری و تیم‌اش برای کانادایی‌ها مهم است؟
دلیل اصلی روی زبان‌ها افتادن نام تیم تحقیقاتی که وحید سالاری سرپرست آن است، فقط قابلیت‌های بالقوه آن برای تغییر درک دانش پزشکی از مرگ سلول‌ها نیست. در شبکه‌های اجتماعی در کانادا، واکنش‌ها به این تحقیقات بسیار گسترده بوده، چون بسیاری آن را به «هاله زندگی»، یا «روح»، مفهومی معنوی و فرادنیوی که در اغلب ادیان ابراهیمی و حتی ادیان شرقی چون بودیسم نیز مطرح است، شبیه دانسته‌اند. البته، وحید سالاری و اعضای تیم‌اش هر فرصتی که دست داده این امر را که هدف‌شان، «تفسیر ماورایی» این پدیده نبوده، بلکه فقط دنبال «بررسی علمی رابطه‌ میان انرژی زیستی و تابش نور سلول‌ها» بودند، به‌طور شفاف مطرح کرده‌اند.

دانشگاه کلگری نیز در بیانیه‌ای اعلام کرده است که این کشف می‌تواند «دروازه‌ای به درک تازه‌ای از زیست‌فیزیک حیات» بگشاید. با این حال، پژوهشگران می گویند که هنوز راه درازی تا کاربردهای عملی این یافته علمی باقی مانده است.

بر این اساس، پروفسور «کریستوف سایمون»، یکی از نویسندگان این مطالعه و استاد گروه فیزیک و نجوم در دانشکده علوم دانشگاه کلگری، به وب‌سایت این دانشگاه گفته است: «فکر می‌کنم این موضوع کمی به یادآوری هاله‌ها به مردم مربوط باشد. این یک واقعیت است که موجودات زنده می‌درخشند. این یک درخشش بسیار ضعیف است، اما وجود دارد و با دوربین‌های بسیار حساس قابل مشاهده است.»
تحقیقات وحید سالاری و تیم همکارانش
گفته می‌شود این تحقیق با تصویربرداری از موش‌ها قبل و بعد از مرگ‌شان، با نشان دادن این‌که چه اتفاقی برای این درخشش، که نام بیوفوتون‌ها را بر آن نهاده‌اند، می‌افتد، یک گام فراتر رفته است. «دنیل اوبلاک»، از دیگر نویسندگان این مقاله به وب‌سایت دانشگاه کلگری گفته است: «مدت‌هاست نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر این‌که موجودات زنده، از جمله گیاهان و حیوانات، از خود تابش فوتون فوق ضعیف منتشر می‌کنند. این تابش بسیار کم است و البته تشخیص آن بسیار دشوار است.»

سالاری و تیم او برای انجام تحقیقات خود، چهار موش بی‌حرکت را به‌صورت جداگانه در یک جعبه تاریک قرار دادند و به مدت یک‌ساعت قبل از این‌که موش‌های آزمایشگاهی کشته شوند، از هر یک از آن‌ها تصویربرداری انجام شد. بعد از مرگ نیز یک ساعت دیگر از آن‌ها تصویربرداری شد. در این مدت، دمای بدن آن ها با گرمای بیرونی به حد موش زنده بالا نگه داشته شد، اما دیگر از نوری که از موش زنده ساطع می‌شد، خبری نبود. 
وحید سالاری و هاله نور نجات‌دهنده؛ کشف فیزیک‌دان ایرانی، توجه رسانه‌های کانادایی
بر اساس تحقیقات تیم تحت سرپرستی این فیزیکدان ایرانی‌تبار، این موضوع در مورد برگ درختان مورد آزمایش قرار گرفته هم صدق می‌کند. فرآیندی که روی برگ‌های «شاهی تاله» و درخت «چتر کوتوله» انجام شده، نتایج مشابهی را نشان داده است. آسیب زدن به گیاهان با له‌کردن فیزیکی و تخریب با عوامل شیمیایی، شواهد محکمی را ارایه داده که نشان می‌دهد سوزاندن اکسیژن در سلول‌ها، در واقع می‌توانند پشت این درخشش ملایم باشند. تیم تحقیقاتی دانشگاه کلگری در این‌باره هم گفته است: «نتایج ما نشان می‌دهد که قسمت‌های آسیب‌دیده در تمام برگ‌ها در طول ۱۶ساعت تصویربرداری، به‌طور قابل‌توجهی روشن‌تر از قسمت‌های آسیب‌ندیده برگ‌ها بودند.»
وحید سالاری و هاله نور نجات‌دهنده؛ کشف فیزیک‌دان ایرانی، توجه رسانه‌های کانادایی
حالا اگرچه این تیم تحقیقاتی تا به کارگیری کشف خود در ساطع‌کردن نور از موجودات زنده راه طولانی در پیش دارد، اما این کشف توانسته، معنای قدیمی انسان برای ماورایی بودن حیات را تا حدودی واقعی و علمی نشان دهند. شاید این بار، این کشف، نه در حد کتاب و متون دینی و باورهای مذهبی، بلکه در عالم واقع، برای نجات جان انسان‌ها، حیوانات و حفظ تنوع گیاهی و زیستی کره زمین موثر باشد.