درگذشت محمد توکل؛ چهره برجسته کشتی جهان که علیرضا دبیر را به دنیا آورد

بی بی سی: دکتر محمد توکل، چهره برجسته کشتی جهان و رییس سابق فدراسیون کشتی ایران، صبح دیروز (چهارشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۲، ۲۸ فوریه ۲۰۲۴) در ۸۹ سالگی درگذشت.

آقای توکل در سال ۱۳۱۳ در قزوین متولد شد. فارغ‌التحصیل پزشکی از دانشگاه تهران بود و در سال ۱۳۴۳ برای تکمیل تحصیل و گرفتن فوق تخصص در رشته سرطان زنان و مامائی به انگلیس سفر کرد.

تلاقی تخصص علمی او در کنار حضورش در کشتی، اتفاق جالبی را رقم زده است. او در یکی از مصاحبه‌هایش به مشرق‌نیوز گفت: « بله، بنده پزشک علیرضا دبیر و مادرش بودم و او را به دنیا آوردم. از طرفی در مسابقات جهانی تهران نخستین مدال جهانی این قهرمان را به گردنش انداختم.»

او کشتی را زیر نظر حبیب‌الله بلور آغاز کرد. کشتی اما برای توکل از زمانی جدی شد که در دانشکده پزشکی تحصیل می‌کرد. همان زمان به عضویت تیم ملی کشتی دانشگاه‌های ایران در آمد و عنوان کاپیتانی تیم کشتی دانشگاه تهران را به خود اختصاص داد.

اولین پست ورزشی توکل، ریاست فدراسیون ورزش‌های ناشنوایان بود. بعد از آن بود که رئیس فدراسیون کشتی ایران شد و در همان سال (۱۹۷۶ میلادی) در جریان المپیک مونترال کانادا به عضویت هیأت رئیسه فدراسیون جهانی کشتی (فیلا) درآمد. یک سال بعد هم عضو فدراسیون کشتی آسیا شد.

آقای توکل در سال ۱۹۹۲ در بارسلون اسپانیا مجدداً برای مرتبه دوم به عضویت هیأت رئیسه فدراسیون جهانی کشتی (فیلا) درآمد. همان سال عضو کمسیون پزشکی فدراسیون جهانی کشتی شد که به مسائل دوپینگ می‌پرداخت.

او تا سال ۲۰۱۲ و المپیک لندن عضو این فدراسیون بود. در سال ۲۰۱۱ و در حاشیه مسابقات جهانی استانبول ترکیه به همراه ابراهیم جوادی عضو تالار مشاهیر فدراسیون جهانی کشتی شد. دکتر محمد توکل بدون شک یکی از اثرگذارترین چهره‌های کشتی و ورزش ایران به حساب می‌آید.
سال‌ها تأثیرگذاری در مجامع بین‌المللی کشتی
محمد توکل ۴ دوره ۶ ساله عضو هیئت رئیسه اتحادیه جهانی کشتی بود و اثرگذاری قابل توجهی بر تصمیم‌گیری‌های فیلا داشت. چنانکه خودش در مصاحبه‌ای مدعی شده بود: «همه دنیا می‌گفتند، فیلا را توکل می‌چرخاند.»

او در همین رابطه به مشرق‌نیوز گفت: «مهم این بود که این فرد در آن جایگاه چقدر قدرت اجرایی داشته باشد؛ خیلی‌ها هم بودند که عضو هیئت رئیسه شدند، اما اثرگذاری لازم را نداشتند. من تعاملاتی داشتم که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد اعضای هیئت رئیسه را با خود همراه می‌کردم و هر تصمیمی که می‌گرفتیم عملاً اجرایی می‌شد. البته این جایگاه به راحتی به دست نیامد و سال‌ها زحمت کشیدم.»
پایان عضویت در فیلا بعد از ۲۴ سال
دکتر توکل، شهریور ۱۳۸۹ (سپتامبر ۲۰۱۰)، در زمان ریاست محمدرضا یزدانی‌خرم بر فدراسیون کشتی ایران از عضویت فیلا کنار رفت؛ پایانی برای ۲۴ سال عضویت در کنفدراسیون جهانی کشتی.

در آن زمان تحولات فراوانی در ساختار اداری و اجرایی دنیای کشتی اتفاق افتاده بود. او دیگر نفوذ سابق را نداشت، از حمایت داخلی نیز برخوردار نبود.

با وقوع هر ناداوری در مسابقات جهانی، انتقادات رسانه‌ای گسترده‌ای از توکل صورت می‌گرفت و او را به بی تفاوتی متهم می‌کردند. وقتی توکل نتوانست در انتخابات بعدی رای بیاورد و ایران در فیلا بدون نماینده ماند، بازتاب خبری خاصی پیدا نکرد. شاید به خاطر این ذهنیت که بود و نبود او، تاثیر چندانی برای کشتی ایران ندارد.

باوری که به سرعت مشخص شد اشتباه بود. ایران سپس در انتخابات کنفدراسیون آسیا هم نتوانست نماینده‌ای در هیئت رئیسه داشته باشد.
محمد توکل (وسط) نزدیک به ربع قرن در هیئت رئیسه جهانی کشتی حضور داشتمحمد توکل به دنبال از دست رفتن کرسی‌اش در فیلا، به ایسنا گفت: «کسی که کاندیدای هیات رئیسه می‌شود باید از طرف فدراسیونش حمایت شود و برای حفظ این کرسی فعالیت صورت گیرد اما من تک و تنها بودم. کمکی در این رابطه به من نشد و شاید به این کرسی احتیاجی نبوده که تلاشی برای حفظ آن نشد. نه تنها حمایت نشدم بلکه برخی‌ها روایت می‌کنند که عکس این قضیه هم صورت گرفته که در این رابطه چیز زیادی نمی‌دانم و دوست هم ندارم راجع به آن صحبت کنم.»

محمد توکل، فارغ از عملکردش در فدراسیون جهانی کشتی، از معدود ایرانیانی بود که بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ در سازمانی جهانی/ورزشی مسئولیتی طولانی مدت داشت. دلیل این قضیه وجهه‌ای بود که نه تنها از سابقه طولانی او در مدیریت ورزشی کشورش می‌آمد بلکه نشان از شناخت دقیق او از قوانین و روابط کشتی بین‌المللی داشت.

توکل چهره‌ای یگانه در مدیریت ورزشی ایران بود که در بسیاری موارد حمایت یا دست‌کم حمایت کافی مسئولان جمهوری اسلامی ایران را پشت سر نداشت.