شهر سوزان اروپا با شگرد ایران باستان خنک می‌شود

گرما در سویای اسپانیایورونیوز: خاطرات کودکی بسیاری از اسپانیایی‌ها با تابستان‌هایی گرم عجین است با عرق‌ کردن‌های زیاد، استراحت‌های طولانی و بازی کردن و گذران وقت کنار مادربزرگ‌هایی که درست به محض غروب آفتاب  صندلی‌های تاشو خود را بیرون می‌برند و خنک‌ترین ساعات روز را با همسایه‌ها و دوستان خود می‌گذرانند.

این سنت که در اسپانیا «گپ خنک (Charla al fresco)» نامیده می‌شود، چنان در فرهنگ اسپانیایی ریشه دوانده است که سال گذشته دهکده‌ای در منطقه جنوبی اندلس به دنبال ثبت آن به عنوان میراث جهانی یونسکو بود. دهدار این دهکده معتقد است که به دلیل استفاده گسترده مردم از شبکه‌های اجتماعی و مجازی، اینترنت، گوشی‌های همراه و رایانه‌های شخصی به جای گپ و گفتگوی واقعی، این عادت قدیمی در خطر نابودی است.

البته دمای بی سابقه تابستان امسال نشان داد این فقط شبکه‌های اجتماعی نیستند که بقای سنت‌های قدیمی اروپایی را تهدید می کنند بلکه گرمای سوزان امسال در بسیاری از دهکده‌ها و شهرها، حتی درساعت پس از غروب خورشید مادربزرگ‌های اسپانیایی را در خانه‌هایشان نگه داشت. تابستان امسال بدترین موج گرمای ثبت شده درغرب اروپا بود. با پیشروی این موج بسیاری از روستاهای فرانسه و بریتانیا برای حفظ سلامت شهروندان، اکثر  تجمعات عمومی، بازارها و جشنواره‌ها را لغو کردند.

اما در سِویا از این خبرها نیست. مردم سِویا در تابستان زودتر از ۸ شب از خانه‌هایشان بیرون نمی‌آیند و فستیوال‌ها و دورهمی‌ها ۱۰ شب آغاز می‌شوند. در این شهر اسپانیایی که در قرون وسطی و در کناره رود گوادالکیبیر بنا شد، معمولا طی ما‌‌ه‌های ژوئیه و اوت دمای هوا به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد می رسد. دانشمندان به خاطر روند گرمایش زمین انتظار دارند که دمای این شهر در ۵ تا ۱۰ سال آینده، چند روز از سال به بالای ۵۰ درجه سانتیگراد هم برسد.
گرما در سویای اسپانیاآنتونیو مونیوز، شهردار سویا می‌گوید: «مسئولیت ما اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از غیرقابل سکونت شدن این شهر است و باید برای کم کردن تاثیرات تغییرات اقلیمی روی کیفیت زندگی شهروندان سِویا، اقدامات مناسبی انجام دهیم.»

مبارزه با گرما در سِویا چیز جدیدی نیست. تصاویر مربوط به دهه ۱۹۴۰ خیابان‌هایی را نشان می‌دهند با سایبان‌های بزرگ تا نور مستقیم خورشید به روی مردم نتابد و برخی از پر رفت و آمدترین نقاط شهر خنک نگه داشته شود. طی چند سال گذشته، اقداماتی از این دست به ایستگاه‌های تاکسی، زمین‌های بازی عمومی، مدارس و ورودی بیمارستان‌ها نیز تعمیم یافته است.

مونیوز می‌گوید: «ما به این اقدامات سیاست ایجاد سایه می‌گوییم. اگر می‌خواهیم از خیابان‌ها استفاده کنیم یعنی کودکان بتوانند در بیرون از خانه بازی کنند، مردم به خرید بروند یا دور هم بنشینند و گپ بزنند، این روش تنها گوشه‌ای از اقداماتی است که باید انجام دهیم.»
نمایی از شهر سویل اسپانیااین شهر از هر استراتژی دیگری هم که در شیوه‌نامه سازگاری با گرما آمده است، استفاده می‌کند از جمله نصب فواره‌ در فضاهای عمومی، کاشت ۵هزار درخت در سال و استفاده از مصالح ساختمانی که گرما را جذب نمی‌کنند. از آنجایی که گرمای شدید مستلزم اقدامات شدید است، اوایل تابستان امسال سویا تبدیل به اولین شهری در جهان شد که امواج گرما را همانند شدت طوفان و گردباد در آمریکا و کشورهای آسیایی، طبقه بندی کرد.

موج گرمای زویی که در سیستم دسته‌بندی گرمای ذکر شده در سطح ۳ یعنی بالاترین درجه گرما قرار می‌گیرد، اواخر ژوئیه امسال سویا را در برگرفت به طوری که کمترین دما ۳۰ درجه و بیشترین دما بالای ۴۳ درجه سانتیگراد ثبت شد. شهرداری این شهر با پشتیبانی مرکزتاب آوری بنیاد آدرین آرشت-راکفلر، مجموعه اقدامات نوین آزمایشی را اجرایی کرد به این گونه که با فرا رسیدن هر موج دسته بندی شده گرما اقدامات خاصی را از قبیل بازگشایی استخرها و پارک‌های آبی و یا اعزام نیروی پزشکی برای کمک به آسیب دیدگان، انجام داد. مرکز تاب آوری بنیاد آدرین آرشت-راکفلر یک مرکز غیر انتفاعی است که راه حل‌هایی برای تاب آوری زیست محیطی ارائه می‌کند.     

کتی باومن مکلود، رئیس بنیاد آدرین آرشت-راکفلر می‌گوید: «گرما بیش از سایر خطرات ناشی از تغییرات آب و هوا باعث مرگ انسان‌ها می‌شود و این مساله باید تغییر کند. ماهیت بی صدا و نامرئی گرما گاهی باعث می‌شود که درک میزان جدیت خطر آن چالش برانگیز شود.»

اما میزان سازگاری کنونی ما با گرما اصلا کافی نیست. بر اساس یافته‌های موسسه غیرانتفاعی ردیابی اقدامات اقلیمی (Climate Action Tracker)، با در نظرگرفتن سطح کنونی انتشار گازهای گلخانه‌ای و با احتساب آخرین سیاست‌های مبارزه با تغییرات اقلیمی، انتظار می رود دمای جهان تا پایان قرن حاضر بین ۲.۴ تا ۲.۷ درجه سانتیگراد نسبت به میانگین دوران پیشا صنعتی افزایش یابد و این به منزله غیرممکن شدن زندگی در برخی از نقاط کره زمین است.

برای پیشگیری از این مساله، شهرداری سِویا با همکاری دانشگاه سِویا تصمیم به اجرای پروژه قنات‌های کارتوخا گرفته است. این پروژه ۵ میلیون یورویی که با هدف کاهش دمای متوسط تا ۱۰ درجه سانتیگراد در اطراف یک خیابان طراحی شده، ۸۰ درصد از بودجه خود را از اتحادیه اروپا تامین می‌کند و قرار است در ماه اکتبر تکمیل شود.
قنات‌های کارتوخامهندسان در شهر سوزان سِویا برای کاهش دمای هوا تصمیم بر به‌کارگیری قنات‌ها که فناوری ایران باستان است گرفته‌اند، البته به شیوه‌ای مدرن. شگرد کاریز ایرانی‌ها که بیش از ۱۰۰۰ سال  قدمت دارد، شامل احداث کانال‌های زیرزمینی است که آب را در منطقه‌ای وسیع، جاری می‌سازد و به وسیله شفت‌های عمودی که در امتداد کانال حفر می‌شود، هوای زیرزمین را به سطح می‌برد و باعث کاهش دمای بالای سطح زمین می‌شود.

این سیستم نوین جایگزین سیستم قنات‌های قدیمی شهر سِویا خواهد شد که برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ میلادی به عنوان پروژه‌ای آزمایشی و در جریان میزبانی شهر از نمایشگاه جهانی استفاده شد.

سیستم پیشین قنات‌ها به کاهش دمای خیابان‌ها تا ۳ درجه سانتی گراد کمک می‌کرد. در آن وقت سوخت موتورهایی که آب را درون کانال‌ها به جریان می‌انداخت، فسیلی بود. اما اکنون انرژی فناوری نوین طراحی شده توسط مهندسان دانشگاه سویا، تجدیدپذیر است.

همچنین سیستم جدیدی در حال طی مراحل آزمایشی است. در این سیستم آب سرد زیرزمینی به بالای سطح زمین پمپ و به سمت بالای ساختمان‌ها هدایت می شود، از آنجا به دیوارهای متخلخل می‌ریزد و به کاهش دما در داخل و خارج ساختمان کمک می کند. لوکاس پرئا، یکی از مقامات شرکت آب و فاضلاب شهری سِویا می‌گوید که صندلی‌های متصل به این سیستم به منظور فراهم کردن مکان‌هایی برای نشستن مردم و فرار از گرمای طاقت فرسا تعبیه می‌شوند.
هدف قنات‌های کارتوخا پایین آوردن دمای متوسط مکان مورد نظر تا حدود ۱۰ درجه استاو می‌گوید: «استفاده از این صندلی‌ها شاید شبیه فیلم‌های علمی تخیلی به نظر بیاید اما برای برخی از فضاهای شهری کاربردی هستند. فقط نیاز دارید کمی تخیل به خرج بدهید.»

همزمان با فعالیت شرکت آب و فاضلاب شهری سویا در پروژه قنات‌های کارتوخا، این شرکت در پی احداث تعدادی اتاق‌های استراحت با به‌کارگیری همین فناوری در مکان‌های اصلی شهر سویا است تا مردم بتوانند از گرمای شدید به این اتاق‌های خنک پناه ببرند. در حال حاضر این شرکت مشغول مذاکره با شرکت‌های مترو و اتوبوس شهری است تا سیستم مشابهی را در مراکز اصلی ارتباطی شهر راه‌اندازی کند.

پرئا اضافه می‌کند: «سنت‌های قدیمی مثل 'گپ خنک' نباید ناپدید شوند، اما اگر با وجود گرمایش جهانی راهی برای مدیریت فضاهای عمومی پیدا نکنیم، حفظ این سنت‌ها روز به روز سخت‌تر می‌شود.»