پنجشنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۱۲ می ۲۰۲۲
بی بی سی: کشف مقبره توت‌عَنخ‌آمون، فرعون مصر باستان در اُقصُر یکی از مشهورترین کشفیات باستان‌شناسی قرن است.
نمایشگاه جدیدی به نام "توت‌عَنخ‌آمون: کاوش در بایگانی‌ها" در کتابخانه بادلین دانشگاه آکسفورد به مناسبت صدمین سالگرد کشف این مقبره برگزار شده است. صد سال پیش هوارد کارتر مصر‌شناس بریتانیایی و گروه همراهش موفق به کشف این مقبره در مصر شدند.
تصاویری که عکاس این گروه، هری برتون ثبت کرده همراه با نامه‌ها، نقشه‌ها، طرح‌ها و یادداشت‌های روزانه به‌جا‌مانده از کارتر باعث روشن شدن جنبه‌های تازه‌ای از کاوش ده ساله این مقبره شده است. مقبره توت‌عَنخ‌آمون اولین گور سلطنتی دست‌نخورده یافته‌شده از مصر باستان بود.
در این نمایشگاه همچنین نقش کارتر به‌عنوان یکه‌قهرمان این اکتشاف به چالش کشیده شده و تأکید بیشتری بر مشارکت نادیده‌مانده بسیاری از کارکنان با‌تجربه مصری شده است.
یک پسر ناشناس مصری یک گردنبند سنگین جواهر‌نشان داخل این مقبره را به گردن آویخته است. سال‌ها بعد چندین نفر ادعا کرده‌اند که این پسر هستند از جمله حسین‌عبدالرسول، اهل قرنه که به گروه اکتشافی کارتر کمک کرده بود اما هیچ‌کدام از این ادعا‌ها تائید نشده است.
این عکس یکی از مجموعه عکس‌هایی است که در نمایشگاه به نمایش در‌آمده است. در این تصویر دو کارگر همراه با پسرکی به دقت دیوار حائل را باز می‌کنند تا بتوانند به فضای درونی مقبره دسترسی پیدا کنند.
کارتر در یادداشت‌های خود از چهار کارگر و مباشر مصری به نام‌های احمد قیریغار، غاد حسن، حسین ابو‌اعود و حسین احمد‌سعید نام می‌برد اما شناسایی آنها در میان عکس‌های موجود کارگران ممکن نیست.
دکتر دانیلا روزنو، مصر‌شناس و یکی از بانیان برگزاری این نمایشگاه می‌گوید که کارتر بیش از ۵۰ کارگر محلی را به کار گرفته بود و چندین کارگر دیگر از جمله چند کودک هم در محل حفاری‌ها کار می‌کردند. با اینکه نام این افراد در جایی ثبت نشده است اما دکتر روزنو می‌گوید این تصاویر کلیشه استعماری اکتشاف یک‌تنه را به چالش می‌کشد.
"در این عکس‌ها می‌توانیم ببینیم که مصریان مشارکت فعالی داشته‌اند و برای ما روشن می‌شود که آنچه در این سال‌ها در اختیار داشته‌ایم فقط نگاه یک‌سویه‌ای به ماجرا بوده است".
این تصویر با نورپردازی کارگردانی‌شده، کارتر و گروه همراهش را در‌حال گشودن در‌های طلایی مقبره نشان می‌دهد. در این عکس کارتر چمباتمه زده است و همکارش آرتور و یک مرد ناشناس مصری بالای سر او ایستاده‌اند.
این عکس برای اعلام اکتشاف مقبره مصر باستان در سراسر جهان و مطرح کردن کارتر به عنوان ماجراجوی انگلیسی تهیه شد.
نمای نزدیک برتون از بخش بیرونی تابوت توت‌عَنخ‌آمون پیشانی‌آویزی از برگ‌های زیتون و خوشه‌های ذرت را نشان می‌دهد که آذین‌بخش پیشانی فرعون جوان بوده است.
در همان اولین لحظات دسترسی کاشفان، مواد طبیعی پیشانی‌آویز متلاشی شدند و تنها یادگاری که از آنها باقی مانده همین عکس شگفت‌‌آور است.
از ۱۱ نوامبر ۱۹۲۵، داگلاس دری، جراح بریتانیایی در جریان سلسله "آزمایش‌های علمی" اولین کالبد‌شکافی را بر پیکر مومیایی‌شده توت‌عَنخ‌آمون انجام داد.
در این کار همکار مصری داگلاس، دکتر صالح بی‌حمدی همراه او بود. کارتر و مدیر فرانسوی سرویس آثار باستانی مصر، پی‌یر لاچو و یکی از مسئولان مصری هم در میان ناظران بودند.
ماسک یکپارچه طلای توت‌عَنخ‌آمون که بر پیکر مومیایی او قرار داشت یکی از نمادین‌ترین یافته‌های اکتشاف این مقبره است.
مجسمه آنوبیس (خدای مرگ و مردگان و تدفین مصر باستان به شکل شغال) یکی از اشیایی است که کارتر تصویر آن را طراحی کرده و یادداشت‌هایی درباره اندازه و موقعیت آن ثبت کرده است.
کارتر به عنوان پسر یک طراح و نقاش پیش از روی آوردن به ماجرا‌جویی و باستان‌شناسی، نقاشی و طراحی را بدون هیچ آموزش و مدرک رسمی از پدرش آموخته بود.
کارتر انبار سمت شرقی مقبره را "گنجینه" نامید. در این عکس، برتون از نورپردازی حساب‌شده و تمرکز نور بر محل قرار‌گیری مجسمه خدای آنوبیس استفاده کرده است تا فضایی وهم‌انگیز و اسرار‌آمیز ایجاد کند.
