سه شنبه ۱ بهمن ۱۳۹۸ - ۲۱ ژانویه ۲۰۲۰
هایده در نخستین سالهای فعالیت در ایران - تهران، ۱۹۶۹ بی بی سی :بیستم ژانویه ۲۰۲۰ همزمان با سیامین سالگرد درگذشت هایده است؛ یکی از محبوبترین خوانندگان معاصر ایران که در سن ۴۷ سالگی در تبعید درگذشت. او فعالیت خود را در سال ۱۹۶۸ در برنامه گلهای رادیو تهران با اجرای ترانه "آزاده" آغاز کرد. موسیقی این اثر را علی تجویدی و شعر آن را رهی معیری نوشته بود. پس از چند سال هایده از "گلها" فاصله گرفت و همکاری خود را با گروه دیگری از آهنگسازان و ترانه سرایان در زمینه موسیقی پاپ ادامه داد. از مشهورترین آثار او در این دوره باید به "سوغاتی" اشاره کرد؛ شعری از اردلان سرفراز، موسیقی از محمد حیدری و تنظیم ارکستر از ناصر چشم آذر.
صفحه ترانه «رفتم و بار سفر بستم، با تو هستم هر کجا هستم» یکی از نخستین ترانههای هایده در برنامه گلها. موسیقی: علی تجویدی، شعر: نواب صفا (۱۹۶۹) کمی پیش از وقوع انقلاب اسلامی هایده راهی لندن شد و پس از چند سال زندگی در این شهر در ۱۹۸۲ برای ادامه فعالیت به لسآنجلس رفت. "بهار بهار باز اومده دوباره" از جمله نخستین آثار او در آمریکا بود. محمد حیدری که در آن زمان در ایتالیا زندگی میکرد شعر و موسیقی این ترانه را به خاطر دلتنگیاش برای ایران در فضای نوروز نوشته بود. منوچهر چشم آذر اثر را برای ارکستر تنظیم کرد و نتیجه به یکی از محبوبترین ترانههای هایده در آن سالها بدل شد.
هایده همراه با عروس و نوههایش، هایده و سهیل. لندن، ۱۹۸۴. فعالیتهای هایده در دهه ۱۹۸۰گسترش بیشتری پیدا کرد. برای اجرا به دانشگاه کالیفرنیا در لسآنجلس، رویال آلبرت هال لندن و ... دعوت شد. به موازات موفقیتهای کاری با مشکلات گوناگون جسمی و روحی دست و پنجه نرم میکرد. در آخرین شب زندگیاش در حومه سان فرانسیسکو برنامه داشت و فردای آن روز در ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰ بر اثر سکته قلبی و در سن ۴۷ سالگی درگذشت. مراسم یادبود او با حضور هزاران نفر در گورستان "وستوود" لسآنجلس برگزار شد.
هایده و آخرین همسرش، عباس شکرایی. لسآنجلس، ۱۹۸۵. پخش صدای هایده مانند دیگر خوانندگان زن در ایرانِ پس از انقلاب ممنوع است. خصومت حکومتی با او علیرغم گذشت سالها از نبودش ادامه پیدا کرده است. چندین سال پیش زمانی که پژمان اکبرزاده فیلم مستندی درباره هایده ساخت خبرگزاری فارس به آن حمله و هایده را "خواننده معلومالحال طاغوتی" نامید. هایده در سالهای پیش از انقلاب بارها در دربار برنامه اجرا کرده بود و پس از انقلاب در بسیاری از کنسرتهایش از انقلاب اسلامی به عنوان "فتنه" یاد میکرد. تعداد زیادی از ترانههای او مانند "روزای روشن" و "زندگی" گویای فضای زندگی ایرانیان در زمان جنگ و همچنین تبعیدیان در برونمرز بود.
آواز هایده در سه گاه - همایش موسیقیشناسی دانشگاه کالیفرنیا اجرای آواز در دستگاه سه گاه روی سروده ای از فخرالدین عراقی در کنسرت هایده در دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس
در آوریل ۲۰۱۹ شورای شهر لسآنجلس، اهمیت هایده و صدای پرتوان او را نه تنها میراثی برای جامعه ایرانی بلکه برای شهر لسآنجلس معرفی کرد؛ شهری که خانه هایده در هشت سالِ پایانی زندگیاش بود. به گفته مسئولان آرامگاه وستوود، پس از مرلین مونرو بیشترین تعداد از مراجعهکنندگان، سراغ آرامگاه این هنرمند ایرانی را میگیرند.
کنسرت هایده در رویال آلبرت هال لندن، ژوئن ۱۹۸۷. لیلا کسری در ترانه "قصه من" برای هایده سروده بود: "منو از تنم بگیرین، تو ترانههام میمونم...". این پیشبینی درست از آب درآمد.
هایده در آرامگاه وستوود لسآنجلس به خاک سپرده شده است.
