گفت و گوی تلخ توییتری درباره آزارهای جنسی

پراکندگی توییت‌ها با هشتگ WhenIwas

کاربران ایران با ۱۳ درصد مشارکت در این کمپین حضور داشتند

هنوز هم می‌توان اضطراب را حس کرد، می‌توان واهمه و استرس همه‌ی آن لحظات را با خواندن انبوه توئیت‌های کوتاه و تلخ تجسم کرد، توییت هایی درباره آزار جنسی. می‌توان صدای ضربان قلب دختر بچه‌ای که مرد مسنی از پشت او را در آغوش می‌گیرد، شنید و گریه پسر بچه‌ای ترس‌خورده را که تن به خواسته ناظم مدرسه داده، دید. از روز گذشته بسیاری از کاربران ایرانی از همین ترس و وحشت وحیرانی‌شان در توئیتر نوشته‌اند وقتی دستی به بدنشان خورده، نگاهی دلشان را لرزانده، زمزمه‌ای آشفته شان کرده و ...
 از هفته گذشته کاربران توییتر با ایجاد هشتگ #WhenIWas به سکوت در برابر آزار جنسی اعتراض کردند. از روز گذشته این هشتگ در بین کاربران ایرانی هم فراگیر شده است. آن‌ها از تجربه آزار جنسی در سنین کودکی، نوجوانی و حتی بزرگسالی نوشته‌اند. روایت‌های دردناکی که منجر به شکل‌گیری بحث‌های مختلفی در این خصوص شده است. دکتر رابعه موحد؛ روان‌شناس و استاد سابق دانشگاه می‌گوید: «اتفاقی که منجر به صحبت درباره این موضوعات شود، اتفاق مبارکی است. هر چقدر در این‌باره صحبت شود، حاشیه امن متجاوزان بیشتر به خطر می‌افتد. تجاوز و هر خشونتی در محیط که سکوت وجود دارد، رشد پیدا می‌کند. ضمن این که به دیگران که در چنین موقعیت قرار می‌گیرند، جسارت حرف زدن درباره این موضوع را می‌دهد.»
 
 موضوعی که در اغلب توئیت‌ها به ان اشاره شده سکوت و ترس از عنوان کردن اتفاقی است که برای فرد افتاده است: «با مامانم تو مترو بودیم یارو دست زد بهم. من جیغ جیغ کردم. مردمم وایساده بودن تماشا می‌کردن، مامانم هی میگفت: هیس ، هیس، ولش کن!»  یا کار بر دیگری نوشته: «میدونی قسمت دردناکش کجاست؟ این که برای خانواده‌ات تعریف کنی و اونا عوض حمایت، دعوات کنن.»
 دکتر موحد مراجعین زیادی دارد که در کودکی  و یا نوجوانی مورد تجاوز و یا آزار جنسی قرار گرفته‌اند و این موضوع را تا مدت‌ها پنهان کرده‌اند: «اغلب زنانی که الان در سنین بالا به من مراجعه می‌کنند و در کودکی مورد آزار بوده‌اند. برای این‌که خودشان را مقصر می‌دانستند و از سرزنش اطرافیان واهمه داشته‌اند، موضوع را پنهان کرده‌اند.» این روان‌شناس محدود شدن را هم از دیگر ترس‌های کودکان و نوجوانان برای عنوان نکردن این موضوع می‌داند: «مثلا می‌ترسند موضوع را بگویند و در جواب این را بشنوند که دیدی مانتوی تو تنگ بود و این اتفاق افتاد. دیدی گفتم فلان جا نرو یا فلان کار را نکن. خیلی خانواده‌ها بچه‌ها را همراهی نمی‌کنند. اولین کار بعد از این اتفاق داد و فریاد کردن است چون باید  امنیت رااز فردی که آزار می‌رساند، سلب کنید اما بسیاری از خانواده‌ها با هیس گفتن و آبرو رفت، جلوی بچه را می‌گیرند»
 یکی از کاربران توئیتر هم که عکس پروفایلش او را در لباس روحانیت نشان می‌دهد، نسبت به روایت‌های کاربران دیگر از آزار جنسی به همین شیوه واکنش نشان داده است. او نوشته: «سختی چادر سر کردن به چندین خاطره ویرانگر جنسی که یک عمر عذابت بده، می‌ارزه.» این توئیت موج جدیدی از توئیت‌های WhenIWas را راه انداخت. کاربرانی که از آزار جنسی زنان چادری نوشته‌اند: «من و دوستم تو اتوبوس بین شهری چادر سر می‌کردیم اما چادر هم نتونست از ما حمایت کنه.» یا کاربر دیگری که نوشته: « یکی از دلایلی که چادر سر نکردم متلکا و مزاحمت‌های اگزجره بود، اتفاقا.» دکتر موحد با اشاره به این‌که زنان با حجاب کامل هم بارها آزار جنسی تحمل کرده‌اند، می‌گوید: «عنوان این موضوعات فقط ایجاد حاشیه امن برای متجاوزان است.»
 
 آزار جنسی از سوی اطرافیان نزدیک مثل عمو، دایی و بستگان یکی دیگر از مواردی است که در توئیت‌ها مورد توجه قرار گرفته: «دوم راهنمایی بودم و تغییرات فیزیکی بدنم محسوس، هر وقت پسرخاله نوزادم رو بغل می‌کردم، پدرش به هوای گرفتنش از بغلم سینه‌م رو فشار می‌داد.»   دکتر موحد می‌گوید: «افرادی که از طرف نزدیکانشان مورد آزار قرار می‌گیرند، شرایط‌شان به مراتب نسبت به کسانی که از سوی افراد غریبه مورد آزار قرار می‌گیرند، بدتر است برای این‌که این افراد حس اعتمادشان را از دست می‌دهند و دیگر به کسی اعتماد ندارند. نزدیکان بر اساس اعتماد به کودک نزدیک می‌شوند.»
 
 او معتقد است این افراد در بزرگسالی دچار مشکلاتی مثل اضطراب، کمبود اعتماد به نفس و عدم اعتماد به دیگران هستند و در برقراری رابطه جنسی در آینده یا بسیار آسان گیر و بدون حد و مرز هستند و یا اصلا تمایلی به برقرار کردن رابطه ندارند. در کل خودشان را دوست ندارند. تصویر آزار جنسی از ذهن‌شان بیرون نمی‌رود و اغلب پدر و مادرشان را دوست ندارند: «مثلا خیلی از آن‌ها می‌گویند مادر از ما مراقبت نکرد که این اتفاق برای من افتاد.»
 اغلب توئیت‌ها از سوی کاربران خانم نوشته شده اما برخی مردان از تجربه آزار جنسی‌شان حرف زده‌اند: «آزار جنسی فقط مدارس دولتی مقطع راهنمایی تو شهرستان ‌های کوچیک از نظر ضعیف کشی شبیه بندهای زندان بود تو دوره ما.» یا کاربر دیگری که نوشته: «دوران دبیرستان چند تا گردن کلفت بودن به پسرای دیگه تجاوز می‌کردن کسی حق نداشت به اونا نزدیکم بشه و هیچ‌وقت شکایتم نکردن.»
 
دکتر موحد معتقد است به دلیل فرهنگ مردسالاری، مردها فکر می‌کنند تجاوز کردن مال زن‌هاست و وقتی یک پسر مورد تجاوز یا آزار قرار می‌گیرد، احساس می‌کنند از جایگاه مردانگی‌شان افتاده‌اند: «به همین دلیل مردها کمتر روایت‌هایشان را از آزار جنسی به اشتراک می‌گذارند.»
 
این روانشناس معتقد است هر چه بیشتر از تجاوز و آزار جنسی صحبت شود، میزان و وقوع آن کمتر می‌شود: « به بچه‌ها باید از سنین کودکی آموزش داد. بچه‌ها باید بدانند بدنشان فقط متعلق به خودشان است. کسی حق ندارد لپ آن‌ها را نیشگون بگیرد یا به آن‌ها زل بزند. این آموزش‌ها را به صورت رسمی از مهدکودک شروع کرد، با کمک تلویزیون.» فعلا چنین امکانی نیست ولی هنوز بحث آزار جنسی در توئیتر داغ است، تنهای فضای ممکن برای گفت و گو درباره تلخ ترین روایت ها.