واکاوی نزاع دولت و خبرگزاری سپاه

قضیه چنین آشکار شد که برابر پیش بینی ها، محمود احمدی نژاد در کنفرانس مطبوعاتی خود پیکان تیز انتقادها را به سمت همه ارکان جمهوری اسلامی به جز آیت الله خامنه ای نشانه رفت و هر بخش از حاکمیت که اکنون به صورت یکدست در اختیار اصولگرایان قرار دارد را آماج حملات خود قرار داد.

خبرگزاری فارس که پیشتر از سوی رسانه های منتقد جمهوری اسلامی به عنوان رسانه وابسته به "نهادهای نظامی- امنیتی" یا "سپاه پاسداران" لقب گرفته در همان کنفرانس از سوی رییس دولت دهم نیز به کرات عنوان خبرگزاری وابسته به یک نهاد امنیتی- نظامی لقب گرفت و متهم به اقدام علیه دولت از طریق گفتگو با منتقدان یا ارسال پیامک ارزی شد.

احمدی نژاد در آن کنفرانس هنگامی پرسش یکی از خبرنگاران به اظهار نظر علی لاریجانی درباره بی اثر بودن تحریم ها در گفتگو با خبرگزاری فارس رسید، اظهار داشت: "من متأسفانه مصاحبه ایشان را با خبرگزاری وابسته به یک نهاد نظامی دیدم که همه‌اش علیه دولت بود. یک خبرگزاری که وابسته به یک نهاد امنیتی است، نباید ورود کند به مسائل سیاسی."

او در آن کنفرانس بارها از نام رسانه وابسته به نهادهای امنیتی استفاده کرد و در نهایت هم خطاب به خبرنگار این خبرگزاری گفت: "خبرگزاری های وابسته به نهاد امنیتی و دستگاه‌ تبلیغاتی که از دولت پول می‌گیرند نباید اینقدر علیه دولت سیاسی‌کاری کنند؛ عیب ندارد ما این را هم بخشیدیم و سخت نمی‌گیریم."
چشم پوشی محمود احمدی نژاد از "سیاسی کاری" خبرگزاری سپاه علیه دولت دهم در حالی است که چند سال پیش یعنی سال 84 تا 88، احمدی نژاد و خبرگزاری فارس فصل مشترک بسیار داشتند و فارس حتی بیش از خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) که ارگان دولت محسوب می شود، در انتخابات ریاست جمهوری نهم و همچنین انعکاس فعالیت های دولت همگام با صدا و سیمای جمهوری اسلامی نقش فعالی داشت.

احمدی نژاد حتی در یکی از سفرهای استانی خود به نیکی از این رسانه وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یاد می کند: "فارس از جمله خبرگزاری‌های خوب است. البته همه خبرگزاری‌های داخلی خوب هستند ولی خبرگزاری فارس چیز دیگری است."
فارس اما در طول چهار سال نخست ریاست جمهوری احمدی نژاد در رسیدن دولت نهم به اهداف از پیش تعیین شده به عنوان بازوی عملیات روانی دولت -که آن موقع هنوز از اصولگرایان تفکیک نشده بود، فعالیت می کرد.

نگاهی به مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری نهم در تاریخ سوم تیرماه 84 نشان می دهد که این خبرگزاری از همان دقایق پایانی زمان رای گیری از پیروزی محمود احمدی نژاد بر اکبر هاشمی رفسنجانی خبر می دهد و این اتفاق در سال 88 نیز تکرار شد.

خبرگزاری فارس در ساعت 18:38 روز جمعه 22 خرداد سال 88 در حالی که حدود 5 ساعت تا پایان انتخابات ریاست جمهوری زمان باقی مانده بود در خبری کوتاه اعلام کرد که "انتخابات در مرحله اول با 60 درصد آرای کاندیدای عدالتخواه به پایان خواهد رسید."

خروج از لیست معتمدین

فارس پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم اما به محض انتقاد از انتصاب اسفندیار رحیم مشایی در سمت معاون اولی احمدی نژاد از لیست رسانه های معتمد دولت خارج و پس از انتشار خبر ضیافت شام پرهزینه در سفر استانی رییس دولت به استان خراسان رضوی از برنامه های خبری حوزه دولت به طور کامل کنار گذاشته شد.
با این حال خبرگزاری فارس در انعکاس اخبار مربوط به اعتراض های مردم، دادگاه های علنی فعالان سیاسی، انحراف افکار عمومی از اهداف جنبش سبز، اخبار تحریف شده رهبران جنبش سبز و هر آنچه در حوزه مشترک دولت- سپاه بود، فعالیت های متعددی داشت. این خبرگزاری حتی سرویس "جنگ نرم" و "فتنه" را نیز به سرویس های خبری خود افزوده بود که پس از مدتی حذف یا با تغییر ماموریت مواجه شدند.

دانشگاه آزاد که از جمله اهداف تعیین شده دولت و اصولگرایان تندرو برای تسخیر این نهاد علمی و کنار زدن عبدالله جاسبی و اکبر هاشمی رفسنجانی بود به سوژه دائمی خبرگزاری فارس تبدیل شد.

روابط دولت- فارس اما همچنان ادامه داشت تا اینکه قهر 11 روزه احمدی نژاد به دلیل ناتوانی در عزل وزیر اطلاعات و دخالت رهبر جمهوری اسلامی در امور دولت آغاز شد و چنین بود که فصل مشترک رسانه سپاه با دولت احمدی نژاد در سال 89 پایان یافت و با شیب ملایم به فاز انتقاد تغییر موضع داد. این خبرگزاری در حالی بر ابقای حیدر مصلحی با حکم حکومتی رهبر جمهوری اسلامی اصرار داشت که در سمت مقابل یعنی خبرگزاری جمهوری اسلامی، این علی اکبر جوانفکر بود از حذف خبر استعفای وزیر اطلاعات از وب سایت خبرگزاری ایرنا خودداری می کرد.

فارس در ساعت 57 دقیقه بامداد 29 فروردین ماه سال 89 نوشت "پس از آنکه سایت‌های متعلق به دولت از پذیرش استعفای حجت ‌الاسلام و المسلمین حیدر مصلحی از وزارت اطلاعات توسط احمدی‌نژاد خبر دادند، وی به دلیل مخالفت مقام معظم رهبری با کناره‌گیری‌اش در وزارت اطلاعات ماندنی شد."

با پایان یافتن ماه عسل دولت و حاکمیت جمهوری اسلامی، سپاه مجوز برخورد با حلقه اطراف محمود احمدی نژاد معروف به جریان انحرافی را گرفت و کار را از جن گیرها آغاز کرد و تا مدیران مناطق آزاد، شورای ایرانیان خارج از کشور و حتی روحانیون نزدیک به مشایی ادامه داد و زمزمه بازداشت حلقه نخست رییس دولت یعنی مشایی، بقایی و رحیمی آغاز شد. اینجا بود که خبرگزاری فارس همسو با متولی اصلی خود یعنی سپاه پاسداران پرونده هایی چون اختلاس سه هزار میلیاردی، اختلاس بیمه ایران و تخلفات گسترده مالی دولت دهم را در دستور کار خود قرار داد و با استفاده از تاکتیک جنگ روانی "تکرار" حول موضوع "جریان انحرافی" و پیوند آن با جریان معترض یا همان "فتنه" توانست بخش های قابل توجهی از اصولگرایان را به خصوص در سطح بدنه نسبت به دولت و فعالیت های فرهنگی و سیاسی آن بدبین کند.

این خبرگزاری وابسته به سپاه، همزمان با دولت و جریان انحرافی اما از حوزه دیگر یعنی خبرسازی درباره جنبش سبز و اصلاح طلبان نیز غافل نبود و هر وقت لازم بوده به بهانه های مختلف به خبرسازی های مختلف درباره این جناح که تعدادی قابل توجهی از هواداران آن در زندان های سپاه به سر می برند، داشته است.

حالا اما شیوه خاص اطلاع رسانی خبرگزاری فارس به جایی رسیده که خود دولتی ها که اکثر آنها برخواسته از نهادهای اطلاعاتی، سپاه و بسیج هستند نیز از عملکرد آن به ستوه آمده و شیوه افشاگرانه در قبال آن پیش گرفته اند.

در کنار فارس، خبرگزاری مهر نیز وجود دارد که آن هم متعلق به سازمان تبلیغات اسلامی از ارگان های تحت نظارت رهبری جمهوری اسلامی است که دولت احمدی نژاد را مورد نقد جدی قرار می دهد. همچنین رسانه ملی نیز که در چهار سال نخست فعالیت ریاست احمدی نژاد بر دولت، به روابط عمومی دولت تبدیل شده بود و مستندهای پر اشک و آه از دولت و سفرهای استانی از شبکه های پخش می کرد اینکه به منتقد جدی دولت تبدیل شده است.

نشانه رفتن رسانه های رهبر جمهوری اسلامی به سمت دولت اما به گواه ناظران، تبلور اختلافات جدی رییس دولت و آیت الله خامنه ای است که نتیجه آن در جنگ رسانه ای حامیان و مخالفان دولت خود را نشان می دهند.

محمدرضا تقوی فرد، سردبیر روزنامه "خورشید" متعلق به سازمان تامین اجتماعی و از چهره های نزدیک به محمدرضا رحیمی، در گقتگو با شبکه ایران که متعلق به روزنامه ایران است، خبرگزاری فارس را وابسته به یک نهاد امنیتی‌ـ‌ نظامی معرفی کرد که در ایران "قرق فاسد رسانه‌ای" راه‌اندازی کرده است.

وی و گفته که این خبرگزاری "وظیفه آماده کردن آتش تهیه برای حلقه‌های بسته اطلاع رسانی را بر عهده دارد."

وی افزوده در «فرق رسانه‌ای» که خبرگزاری فارس آن را هدایت می‌کند "اخبار تولید شده مثل توپ، دست به دست و پاس کاری می‌شود تا جایی که بی‌اساس‌ترین اخبار به یک باور عمومی تبدیل می‌شود."

تقوی که پیش از این سردبیر روزنامه "بامداد" متعلق به معاون اول احمدی نژاد بوده در این مصاحبه اعلام کرد "خبرگزاری فارس حاضر نیست بگوید که از کجا ساپورت می شود! اصلا در وصیت نامه امام به آن ارگان اجازه داده نشده که وارد مسائل سیاسی شود. به بهانه مقابله با جنگ نرم سخنان امام را نفی می کنند. این مسئله که رسانه ای که عقبه نظامی دارد و به بهانه جنگ نرم به رئیس جمهور توهین می کند، خیلی معنا داراست."

وی در عین حال تاکید کرده "نویسندگان انقلابی، شجاع، و مخلص کشور این قرق فاسد رسانه ای را خواهند شکست."
توسل به وصیت نامه امام در خصوص دخالت سپاه در مسایل سیاسی همان درخواستی است که اصلاح طلبان از سال ها پیش با حاکمیت در میان گذاشته اما سرداران سپاه با استناد به اصل 150 قانون اساسی، دخالت خود در سیاست را به دلیل پاسداری از حریم انقلاب مشروع می دانند.

به اعتقاد پاسداران "معاندان در سطح جامعه می‌گویند که چرا سپاه در امور سیاسی دخالت می‌کند؟ باید دانست که این زمزمه شوم دشمنان نظام است و تجربه نشان داده است که سپاه هر جا مشکلی برای کشور پیش آمده با تمام توان وارد عمل شده و موفق عمل کرده است."

خبرگزاری فارس که این روزها سخت مورد غضب دولت احمدی نژاد واقع شده تاکنون سه مدیرعامل به خود دیده است که هر سه نفر آنها وابستگی سازمانی به سپاه پاسداران داشته اند. مهدی فضائلی نخستین مدیرعامل این رسانه نظامی- امنیتی پیش از این در اداره فرهنگی سپاه و سازمان صدا و سیما مشغول به کار بود که پس از تغییر فرماندهی کل سپاه برکنار شد. حمیدرضا مقدم فر مدیرعالمل بعدی نیز از کارشناسان اداره فرهنگی سپاه بود که پس از برکناری به عنوان معاون فرهنگی سپاه پاسداران منصوب شد و صندلی خود در خبرگزاری فارس را به نظام الدین موسوی مدیرمسوول سابق روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران داد.

این رسانه سابقه فراوانی در اخبار جعلی شده دارد که مدتی پس از انتشار تکذیب شدند: برگزاری رزمایش مشترک روسیه، چین، ایران و سوریه، گفتگوی جعلی با محمد مرسی، خرید موشک اس-۳۰۰ توسط ایران و ... از جمله اخباری هستند که واکنش های زیادی در پی داشتند و در بسیاری موارد از سوی دولت یا نهادهای دیگر تکذیب شدند.

هرچند به اعتقاد برخی تحلیل گران، اخبار جعلی فارس در راستای جنگ روانی سپاه در سطح منطقه یا برهم زدن برخی برنامه های دولت احمدی نژاد که مغایر نظر آیت الله خامنه ای است انجام می شود.

با این حال خبرگزاری فارس پس از اعلام رسمی رییس دولت به عنوان مقام اجرایی کشور دیگر وابسته به نهاد نظامی- امنیتی جمهوری اسلامی یا همان سپاه پاسداران است و مشخص نیست آشکار شدن این موضوع تا چه اندازه در استراتژی های رسانه ای آن تغییر ایجاد می کند. آنچه مسلم است 8 ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری و حمله دولتی ها به رسانه های وابسته به نهادهای تحت رهبری نمی تواند بی دلیل باشد و این کینه اثرات دیگری به دنبال خواهد داشت که زمان منتهی به انتخابات و چالش جدی اصولگرایان با یکدیگر آن را آشکار خواهد کرد.

جرس

مرجان سیادت