هشدار مصر به ایران، اقدامی که دوستانه توصیف نمی شود

هشدار مصر به ایران، اقدامی که دوستانه توصیف نمی شود

این اولین باری است که مقامات مصر که روابط سیاسی با جمهوری اسلامی ندارد چنین اظهاراتی می کنند.

به تازگی معمر قذافی رهبر لیبی، دیگر کشور آفریقایی شبیه به چنین هشدارهایی به ایران داده بود اما اظهارات صریح مصر در زمانی است که روابط تهران و قاهره طی هفته های اخیر دچار سردی بیش از پیش شده است.

فیلمی که دیپلماسی را ناکام گذاشت

تا پیش از آغاز تابستان امسال، با نزدیک شدن به زمان برگزاری اجلاس وزیران خارجه کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در تهران که مصر نیز عضو آن است، از حضور وزیر خارجه این کشور در تهران خبر داده می شد و زمزمه هایی درباره احتمال بازگشایی سفارتخانه ایران در قاهره وجود داشت.

اما چند هفته پیش، پخش فیلمی به نام "اعدام فرعون" در ایران که به ستایش از خالد اسلامبولی قاتل انور سادات رئیس جمهور فقید مصر می پردازد، روابط در حال شکل گیری دو کشور را به شدت تحت تاثیر قرار داد.

"ستاد پاسداشت شهدای نهضت جهانی اسلام" که می گوید ظرف شش سال گذشته " بیش از ۵۵هزار داوطلب عملیات شهادطلبانه" در ایران جمع آوری کرده است، با ساخت این فیلم خالد اسلامبولی را "شهید" خوانده و از انور سادات با صفت "فرعون" یاد کرده است.

خانواده انور سادات و نیز دولت مصر نسبت به ساخت و پخش این فیلم از تلویزیون ایران اعتراض کرده‌اند، اما دولت ایران با فاصله گرفتن از سازندگان فیلم اعلام کرده است که فیلم "مرگ فرعون" توسط یک نهاد خصوصی ساخته شده است؛ اما از آن جایی که فعالیت هایی مستقل و مدنی در ایران بدون چراغ سبز دولت امکان پذیر نیست و دولت مصر نیز که منتقدانش آن را غیر دمکراتیک می دانند خود به نوعی مجری چنین سیاست هایی است و با این شیوه ها آشنا است، توجیح دولت ایران را نپذیرفته است.

به تازگی در تازه ترین واکنش به ساخت این فیلم، محمد سید طنطاوی، شیخ الازهر گفته که ایران تا این فیلم را نسوزاند قاهره اقدام به گشایش شعبه خود در تهران نمی کند.

آسیب به روابط علمی و فرهنگی

مقامات ایران در هفته های اخیر از دعوت برای گشایش شعبه الازهر خبر داده و آقای طنطاوی از آن استقبال کرده بود اما وی اخیرا گفته که روابط ما با تهران خوب بود، تا اینکه با نمایش این فیلم تصمیمی غیر قابل تغییر گرفتیم.

آقای طنطاوی گفته که تا هنگامی که این فیلم سوزانده نشود، تا زمان مرگ بین ما و آنها [ایرانی ها] جدایی است.

مصر از جمله کشورهای خاورمیانه محسوب می شود که نقش موثری در معادلات منطقه و روابط نزدیکی با غرب دارد و در مورد مسائل منطقه از جمله موضوع سرزمین های فلسطینی که یکی از پایه های سیاست خارجی جمهوری اسلامی بر آن بنا شده است، معمولا مورد مشورت قدرت های عمده جهان قرار می گیرد.

از دیگر سو این کشور یکی از بزرگترین ممالک اسلامی است که بر خلاف شعارهایی که در ایران درباره اتحاد اسلامی سر داده می شود، از بدو پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان آیت الله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی رابطه سیاسی با این کشور قطع شده است.

امضای پیمان کمپ دیوید در سال ۱۹۷۸ بین مناخیم بگین نخست وزیر وقت اسراییل و انورسادات رئیس جمهوری وقت مصر که به قیمت جان وی تمام شد، علت اصلی این قطع رابطه بود.

مصر نیز سالها از سیاست ایران در حمایت از جنبش های بنیادگری اسلامی واهمه داشت و نزدیک به سه دهه چندان تمایلی به از سر گیری روابط خود با جمهوری اسلامی نشان نمی داد، اما طی ماه های اخیر با کاهش نگرانی از این سیاست جمهوری اسلامی، نشانه های از تمایل به برقراری روابط را عیان کرده بود.

اما اینک شرایط برقراری روابط سیاسی دو کشور دوباره در مسیر دشواری قرار گرفته است. طی هفته های اخیر مصر از صدور ویزا برای تیم المپاد دانش آموزی کامپیوتر خودداری و دفتر شبکه العالم تلویزیون دولتی ایران که به زبان عربی برنامه پخش می کند را تعطیل کرده است.

بازی دوستانه تیم ملی فوتبال ایران و مصر نیز به دلیل ساخت فیلم اعدام فرعون لغو شد و وزیر خارجه مصر که قرار بود در اجلاس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد شرکت کند به تهران سفر نکرد.

هشداری که دوستانه توصیف نمی شود

تلاش های دولت پیشین ایران برای تغییر نام خیابان خالد اسلامبولی ناکام مانده و دولت محمود احمدی نژاد که از ابتدای استقرار خود تلاش زیادی برای برقراری روابط با آمریکا و مصر کرده، با فاصله نگرفتن از عوامل فیلم ساخته شده ، عملا در حال از دست دادن فرصت عادی سازی روابط خود با قاهره است.

در چنین شرایطی هشدار مصر به رهبران ایران برای جلوگیری از تکرار تجربه صدام حسین در عراق، چندان دوستانه توصیف نخواهد شد.

مقام های جمهوری اسلامی معمولا نه تنها از چنین توصیه هایی استقبال نمی کنند که آن را دخالت در امور داخلی خود نیز قلمداد می کنند.

در چنین وضعی مناسبات دو کشور دوباره به دوره سردی خود بازگشته و چندان امیدی برای از سر گیر روابط در کوتاه مدت وجود ندارد.