ایران: راه های اجتناب از بحران

ایران: راه های اجتناب از بحران

این کنفرانس راه حل های جایگزین، برای اجتناب از بحران در رابطه ایران و غرب را با نگاه به موضوعات عمده در مسئله اتمی ایران جستجو می کرد.

در میان سخنرانان، چهره هایی چون علی اصغر سلطانیه، نماینده دائمی ایران در سازمان های بین المللی مستقر در وین، رابرت کوپر، معاون خاویر سولانا و رئیس بخش امور خارجی شورای اروپا، گارت اونس، رئیس گروه بین المللی بحران، رضا نجفی، رئیس دایره خلع سلاح و امنیت بین المللی وزارت امور خارجه ایران، محسن مسرت و پیروز مجتهد زاده، استاد دانشگاه، سفیر پاکستان در اتحادیه اروپا و یکی از اعضای سازمان "گرین پیس" دیده می شدند.

در اولین جلسه این کنفرانس یک روزه، که حول سه محور برگزار شد، شرکت کنندگان، به انگیزه بازیگران مختلف در بحران اتمی ایران و راه های برون رفت از آن پرداختند.

جلسه دوم، راه حل های مسئله اتمی ایران را در چارچوب پیمان منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای یا ان پی تی جستجو می کرد و محور جلسه سوم نیز جایگزین های انرژی هسته ای برای ایران بود.

بازیگران اصلی

برگزار کنندگان کنفرانس در ابتدا روشن کردند که ضمن مخالفت با برنامه هسته ای ایران، نگران آنچه تکرار فاجعه عراق خواندند نیز هستند و این برنامه را برای حل مسئله و احیانا کمک به تضمین استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای ترتیب داده اند.

عموم شرکت کنندگان در سخنان خود به سابقه بحران اتمی ایران اشاره کردند و تقریبا اغلب آنها بر این نکته متفق القول بودند که بن بست موجود باید از طرق صلح آمیز حل شود.

آقای ژوهانس ریسنر، رئیس واحد تحقیقاتی انستیتوی آلمانی در امور بین المللی و امنیتی در برلین معتقد بود که به رغم وجود بازیگران مختلف در صحنه، "این آمریکا و ایران هستند که می توانند مشکل را حل کنند و دیگران - اروپا، روسیه، چین و کشورهای همسایه - باید فضا را برای امکان تحرک بیشتر این دو بازیگر اصلی آماده کنند."

علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در سازمان های بین المللی مستقر در وین که عالی رتبه ترین مقام ایرانی شرکت کننده در این کنفرانس بود، در سخنان خود به شدت از برخورد دوگانه با فعالیت های هسته ای انتقاد کرد و در عین حال مخالفت سبزها را با بکارگیری انرژی اتمی به چالش کشید.

گفتمان تهاجمی

برخی دیگر از سخنرانان به تبدیل شدن مسئله اتمی ایران به عنصری برای نشان دادن قدرت و جایگاه جهانی این کشور، تحریک عرق ملی و عاملی برای پذیرش ایران در مناسبات جهانی اشاره کرده و راه حل هایشان را بر این اساس ارائه کردند.

آنها معتقد بودند شاید اگر به اینگونه احساسات ایرانیان به طریقی دیگر توجه شود و آنها به عنوان کشوری مهم و تاثیرگذار در منطقه و جهان به رسمیت شناخته شوند، بتوان بر بن بست اتمی نیز فائق آمد.

از طرف دیگر گفتمان شرکت کنندگان ایرانی در کنفرانس بیشتر از اینکه حالت تدافعی داشته باشد، تهاجمی بود و البته مسالمت جویانه. آقایان سلطانیه و رضا نجفی، سخنان خود را بر حقوق ایران متمرکز کرده بودند و سعی داشتند اثبات کنند که از هیچ بند قوانین بین المللی تخلف نکرده اند.

آنها متناوبا تاکید می کردند که سلاح هسته ای با باورها و آرمان های انقلابی در ایران در تضاد است و در این زمینه به نظر آیت الله خمینی و فتوای آیت الله خامنه ای استناد می کردند.

در مقابل، شرکت کنندگان ایرانی، از اینکه در دوران شاه از برنامه اتمی ایران به دلیل دوستی و نزدیکی وی با غرب حمایت می شد و بعدا سیاست متضادی در پیش گرفته شد، بشدت از غرب ناراضی بودند.

آقای سلطانیه در همین زمینه گفت: "بعد از انقلاب، همه قراردادهای قبلی با ایران - مشخصا از سوی آلمان و فرانسه - متوقف شدند، نه به خاطر دلایلی که شما - برگزار کنندگان سبز جلسه - با طرز فکر طرفدار محیط زیست یا سبز خود دارید، بلکه به خاطر دلایل سیاسی و دلایلی که ربطی به نگرانی های زیست محیط ندارند."

"بحران انرژی"

موضع برخی دیگر از سخنرانان نیز حاکی از نوعی همدلی با ایران در این موارد بود که به ایرانیان شرکت کننده در کنفرانس امکان می داد برای تایید مباحث خود، حاضران را به سخنان آنها ارجاع دهند.

در بخش پایانی کنفرانس که پیرامون جایگزین های انرژی اتمی بود، در مقابل سازمان گرین پیس یا صلح سبز که راه حل های غیرهسته ای کسب انرژی را برای ایران پیشنهاد می کرد، آقای پیروز مجتهد زاده، استاد دانشگاه، تاکید می کرد که ایران از نظر انرژی دچار بحران جدی است و برای ادامه حیات اقتصادی اش به انرژی هسته ای نیاز دارد.

در مجموع، کنفرانس "ایران: راه های اجتناب از بحران!"، هرچند راه حل معجزه آسایی برای گریز از بحران ارائه نکرد، اما برای آشنا کردن اعضای پارلمان اروپا با پیچیدگی های مسئله اتمی ایران ظاهرا مفید بود و از سوی آنها مورد استقبال قرار گرفت. خصوصا که این آشناسازی از طریق دیالوگ با طرف ایرانی صورت می گرفت.

طرف ایرانی نیز با وجود اینکه به نظر نمی رسید برای کنارگذاشتن برنامه اتمی اش آنطور که سبزها انتظار داشتند، یا توقف غنی سازی، آنطور که یکی دو تن از مقامات در گیر در مذاکرات دوجانبه پیشنهاد می کردند، متقاعد شده باشد، ولی از فراهم آمدن فرصتی که در آن توانستند حرف ها و جزئیات "نادیده گرفته شده" را مطرح کنند، ابراز خشنودی می کردند.