شرایط و زمینه های کار کودکان در ایران

شرایط و زمینه های کار کودکان در ایران

در حالی که قانون کار ایران "کار کودکان" را ممنوع کرده اما شواهد نشان می دهد که هنوز تعداد زیادی از کودکان ایرانی در بخش های مختلف کار می کنند.

بر اساس قانون کار ایران، به کار گماردن افراد کمتر از 15 سال ممنوع است و به کار گیری نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال نیز در شغل های سخت و زیان آور ممنوع است.

آمار دقیقی از تعداد کودکانی که در بخش های مختلف کار می کنند در دسترس نیست ولی برخی روزنامه های ایران تعداد کودکان کار را بیشتر از 700 هزار نفر برآورد کرده اند. از این تعداد نیمی کار ثابت دارند و به صورت تمام وقت کار می کنند و نیمی دیگر به عنوان کارگر فصلی مشغول کار هستند.

دیدن کودکانی که برای تامین معاش به دستفروشی، واکس زنی و زباله جمع کنی مشغولند، به خصوص در شهرهای بزرگ ایران دشوار نیست.

برخی در سر چهارراهها سیگار، گل و فال می فروشند و برخی نیز در کارگاه های مکانیکی و کارگاه های فرش بافی کار می کنند.

قانون کار ایران، کار کودکان زیر ۱۵ سال را ممنوع کرده اما کار برای رده های سنی ۱۵ تا ۱۸ سال که که قانون آنها را "نوجوان" می نامد، با شرایطی مجاز شناخته شده است.

شرط به کار گیری نوجوانان در قانون کار این است که نوجوان در بدو استخدام به وسیله سازمان تامین اجتماعی مورد آزمایش های پزشکی قرار بگیرد.

این آزمایش ها حداقل سالی یک بار تجدید می شود و اگر آزمایش های پزشکی با نوع کار تناسب نداشته باشد کارفرما موظف است در حدود امکانات خود شغل کارگر را تغییر دهد.

ساعت کار نوجوانان در قانون کار یک ساعت کمتر از ساعت کار کارگران معمولی است و کارفرما حق ندارد کارهای اضافی سخت و زیان آور را به نوجوانان واگذار کند.

کار اجباری کودکان

دولت ایران چهار سال پیش برای حذف کار نوجوانان نیز مقررات تازه ای وضع کرد و بر اساس آن ۲۳ نوع شغل برای افراد ۱۵ تا ۱۸ ساله ای که با عملیاتی نظیر جوشکاری و کار با وسایل با ارتعاش بالا سرو کار دارند، ممنوع شد.

بر اساس این قانون، استفاده از کودکان و نوجوانان در حفر قنات، کار در دامداری ها، کشتارگاه ها، کارگاه های قالی بافی و زیلو بافی، کوره پز خانه ها و نانوایی ها ممنوع شده است.

با آنکه سال ها از تصویب این قانون کار و مقررات ممنوعیت کار کودکان و نوجوانان گذشته اما شواهد نشان می دهد که این قوانین تاثیری در به کارگیری کودکان نداشته است و استفاده از کودکان و نوجوانان در بسیاری از مشاغل نظیر نانوایی، آهنگری و قالیبافی در ایران مرسوم است.

حقوق و دستمزد پائین و نبود حمایت های بیمه ای، کارفرمایان را به استفاده از کودکان و نوجوانان ترغیب کرده است.

اما به کارگیری کودکان تنها منحصر به ایران نیست و بر اساس آمارهای سازمان جهانی کار، بیشتر از 240 میلیون کودک در جهان مشغول کار هستند که نیمی از آنها در آسیا زندگی می کنند.