عراقچی برای مردم نسخه قناعت میپیچد ولی برای همسرش روسری لویی ویتان میخرد

برای مردم نسخه قناعت میپیچند اما برای همسرانشان روسری لویی ویتان میخرند

عصر ایران - تصاویری از جشن تولد دختر عباس عراقچی با یک نکته خاص همراه بود. در عکس منتشرشده از این جشن، همسر وزیر امور خارجه ایران یک روسری رنگارنگ لویی ویتون به سر کرده که قیمت آن حدوداً ۵۱۵ دلار است.

تضاد "قناعت" و "لاکچری": روسری لویی ویتون و شکاف طبقاتی در ایران
انتشار تصویر همسر یکی از مقامات ارشد جمهوری اسلامی، عباس عراقچی، با روسری برند لویی ویتون که قیمت آن معادل صدها دلار (و به پول ایران معادل چند برابر حقوق یک کارگر ساده) تخمین زده شد، موجی از انتقادات اجتماعی و رسانه‌ای را در پی داشت. 

این حادثه، بار دیگر مسئله تضاد گفتار و عمل در میان بخش‌هایی از طبقه حاکم و نخبگان سیاسی ایران را به کانون توجه آورد. این افراد که غالباً در منابر و تریبون‌های رسمی، مردم را به صبر، قناعت، و دوری از تجمل‌گرایی توصیه می‌کنند و سیاست‌های اقتصادی کشور را بر پایه ریاضت برای عامه مردم توجیه می‌کنند، در عمل، خود و خانواده‌هایشان از سطح زندگی برخوردارند که فاصله معناداری با اکثریت جامعه دارد. 

روسری لویی ویتون در این بافتار، تنها یک تکه پارچه نیست، بلکه به نمادی از شکاف عمیق طبقاتی، رانت اقتصادی و دورویی مسئولان تبدیل شده است که احساس بی‌عدالتی را در میان مردم تشدید می‌کند.

تکرار یک الگو: از کاخ‌ها تا سیسمونی‌ها
ماجرای روسری لویی ویتون یک مورد استثنائی نبوده و تکرار الگویی است که در سال‌های اخیر بارها در فضای رسانه‌ای ایران جنجال‌آفرین شده است. پیش از این، افشای مالکیت ویلاهای مجلل و زندگی‌های بسیار لوکس برخی دیگر از مقامات یا فرزندانشان، موجبات خشم عمومی را فراهم آورده بود. 

یکی از مشهورترین این موارد، جنجال "سیسمونی گیت" بود که در آن، تصاویری از سفر یکی از مقامات عالی رتبه به ترکیه برای خرید سیسمونی و کالاهای مارک‌دار خارجی برای فرزند تازه متولد شده‌اش منتشر شد. در آن زمان نیز، انتقاد اصلی متوجه این بود که چگونه مقاماتی که شبانه‌روز از لزوم حمایت از تولید داخلی و مصرف کالای ایرانی سخن می‌گویند، در خلوت خود و برای نزدیکانشان، به دنبال لوکس‌ترین برندهای خارجی در خارج از کشور هستند. این حوادث، اعتبار و اعتماد عمومی نسبت به گفتمان ساده‌زیستی مسئولان را به شدت خدشه‌دار کرده است.

ریشه جنجال: تضاد میان "انقلابی‌گری" و "اشرافی‌گری"
ریشه اصلی این جنجال‌ها، تضادی است که بین ایدئولوژی رسمی جمهوری اسلامی مبتنی بر ساده‌زیستی، عدالت اجتماعی و انقلابی‌گری، با سبک زندگی اشرافی و لاکچری بخش‌هایی از نخبگان قدرت وجود دارد. بنیان‌گذاران نظام همواره بر دوری از تجمل‌گرایی تأکید کرده و مسئولان را به زندگی در سطح عموم مردم دعوت می‌کردند. 

حال، هنگامی که مردم با تورم بالا، کاهش ارزش پول ملی، و مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند و مقامات دائماً آن‌ها را به تحمل و قناعت دعوت می‌کنند، مشاهده یک روسری برند ۵۰۰ دلاری، به نمادی از خیانت به همان آرمان‌های اولیه تبدیل می‌شود. این تضاد، نه تنها منجر به از دست رفتن سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی می‌شود، بلکه بهانه‌ای به دست منتقدان و مخالفان نظام می‌دهد تا نشان دهند که شعارهای عدالت‌خواهی، تنها ابزاری برای تثبیت قدرت و ثروت شخصی بوده‌اند.

نمونه‌های مشابه در سطح جهانی و محلی
پدیده تضاد در رفتار و گفتار مقامات، منحصر به ایران نیست، اما در جمهوری اسلامی به دلیل ماهیت ایدئولوژیک و شعارهای اولیه انقلاب، ابعاد حساس‌تری پیدا می‌کند. 

در سطح جهانی، نمونه‌هایی وجود دارد که سیاستمداران، علی‌رغم ادعای طرفداری از طبقات ضعیف، به دلیل سبک زندگی لوکس خود مورد انتقاد قرار گرفته‌اند؛ اما در محیطی مانند ایران که نهادهای نظارتی کارآمد و رسانه‌های آزاد برای پیگیری دقیق این موارد وجود ندارد، این اتفاقات بیشتر به شکل افشاگری‌های شبکه‌های اجتماعی و سپس جنجال‌های مقطعی ظاهر می‌شوند. 

در خود ایران نیز، ماجرای روسری عراقچی یادآور موارد دیگری است که در آن، وابستگان به مقامات، از امکانات و رانت‌های خاص برخوردار بوده‌اند؛ از دریافت بورسیه‌های تحصیلی خاص تا واردات انحصاری کالاهای مشخص، که همگی تأییدکننده این فرضیه در افکار عمومی است که نفوذ سیاسی به دروازه‌ای برای کسب ثروت و زندگی لاکچری برای "خودی‌ها" تبدیل شده است.

اثرات بلندمدت بر اعتماد عمومی و مشروعیت سیاسی
جنجال‌هایی نظیر روسری لویی ویتون، تأثیرات مخربی در کوتاه و بلندمدت بر پیکره سیاسی کشور دارند. در کوتاه‌مدت، این رویدادها سوژه داغ رسانه‌ای شده و خشم و تمسخر افکار عمومی را برمی‌انگیزند. اما در بلندمدت، منجر به پایین آمدن شدید سطح اعتماد مردم به حاکمیت و بی‌اعتبار شدن کل سیستم دولتی و ایدئولوژی رسمی می‌شوند. 

مردم به درستی این سوال را مطرح می‌کنند که چگونه می‌توان به مسئولانی اعتماد کرد که در سخت‌ترین شرایط اقتصادی کشور، زندگی خصوصی‌شان کاملاً از فشارهای معیشتی مردم عادی مصون است؟ 

این تضاد، به طور مستقیم مشروعیت سیاسی نظام را زیر سوال می‌برد و این پیام را منتقل می‌کند که قوانین و ریاضت‌های اقتصادی، تنها برای طبقات فرودست جامعه نوشته شده‌اند، نه برای نخبگان قدرت و خانواده‌هایشان. در نتیجه، مبارزه با فساد و تجمل‌گرایی در میان مسئولان، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت برای حفظ بقای اجتماعی و سیاسی خواهد بود.