درآمد دلاری جدید؛خیز جمهوری اسلامی برای جذب افراد ترنس جهان که مایل به جراحی تغییر جنسیت هستند

یورونیوز: ایران، کشوری که همجنس‌گرایی را با اعدام پاسخ می‌دهد، حالا در تلاش است تا با جراحی‌های تغییر جنسیت، افراد ترنس را از سراسر جهان جذب کند؛ همان جراحی‌هایی که بسیاری از ایرانیان ناخواسته به انجام آن‌ها وادار شده‌اند.

روزنامه آمریکاییِ نیویورک تایمز گزارشی به قلم «پرناو باسکار» و «لیلی نیکونظر» در مورد جذب ترنس‌های خارجی برای انجام جراحی تغییر جنسیت در ایران منتشر کرد که ترجمه آن را می‌خوانید: «در چهار دهه گذشته، ایران بیش از بسیاری از کشورهای جهان جراحی‌های تغییر جنسیت انجام داده است؛ اما این پیشتازی، نه حاصل آزادی انتخاب، بلکه نتیجه فشار بر افراد همجنس‌گرا و غیرهم‌ساز با هنجارهای جنسیتی برای انجام عمل‌های ناخواسته، در سایه تهدید به مجازات مرگ بوده است.

اکنون، در شرایطی که اقتصاد ایران زیر فشار جنگ و تحریم‌ها فروپاشیده، جمهوری اسلامی می‌کوشد از این تجربه به عنوان یک صنعت درآمدزا بهره گیرد و با تبلیغ مهارت جراحان ایرانی، افراد ترنس را از سراسر جهان با وعده جراحی‌های ارزان، اقامت در هتل‌های لوکس و تورهای گردشگری به کشور جذب کند.

به گزارش رسانه‌های دولتی، دولت ایران هدف‌گذاری کرده سالانه بیش از ۷ میلیارد دلار از گردشگری پزشکی درآمد داشته باشد؛ رقمی حدود هفت برابر درآمد سال گذشته. همین هدف موجب رشد شرکت‌هایی شده که با وب‌سایت‌های پر زرق‌وبرق انگلیسی، علاوه بر جراحی‌های زیبایی چون رینوپلاستی و کاشت مو، جراحی‌های تغییر جنسیت شامل واژینوپلاستی، ماستکتومی و ساخت اندام تناسلی مردانه را تبلیغ می‌کنند.

فریده نجفی، مدیر دو شرکت گردشگری پزشکی می‌گوید: "ما همه مراحل را از ابتدا تا انتها انجام می‌دهیم تا تجربه‌ای بدون استرس برای متقاضیان رقم بزنیم؛ از رزرو هتل و بیمارستان گرفته تا ترابری."

ایران یکی از معدود کشورهای مسلمان است که جراحی تغییر جنسیت را مجاز دانسته و حتی به آن یارانه می‌دهد. برای بسیاری از خارجی‌ها و برخی از افراد ترنس ایرانی، این جراحی‌ها می‌تواند حیاتی باشد. اما پشت ظاهر "پیشگامانه" این سیاست، تاریخچه‌ای از اجبار، خشونت و سرکوب جامعه دگرباش در ایران نهفته است.

در ایران، همجنس‌گرایی با شلاق و حتی اعدام مجازات می‌شود. به همین دلیل، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد گزارش داده است که بسیاری از مردان و زنان همجنس‌گرای ایرانی تحت فشار مجبور به انجام جراحی تغییر جنسیت می‌شوند تا از مجازات بگریزند.

با این حال، قیمت‌های پایین باعث شده ترنس‌ها از کشورهایی چون استرالیا، آمریکا، بریتانیا و کشورهای اروپایی، و همچنین از همسایگانی مانند عراق که چنین جراحی‌هایی در آنها ممنوع است، به ایران سفر کنند. بر اساس داده‌های شرکت‌های گردشگری پزشکی، هزینه این جراحی‌ها در ایران حدود ۱۲ هزار دلار است؛ در حالی که در آمریکا حدود ۴۵ هزار دلار و در تایلند نزدیک به ۳۰ هزار دلار برآورد می‌شود. برخی مراکز دولتی حتی مبالغی تا ۴۵۰۰ دلار را تبلیغ می‌کنند.

با وجود این، فعالان و کارشناسان هشدار می‌دهند که واقعیت زندگی برای افراد ترنس در ایران با تبلیغات رسمی فاصله دارد. سامان ارسطو، بازیگر و فعال ترنس ایرانی، می‌گوید: "هدف این تورهای پزشکی، نمایش چهره‌ای آرمانی از ایران است؛ گویی بهشت افراد ترنس است، در حالی که چنین نیست. وضعیت واقعی برای ترنس‌ها فاجعه‌بار است."

گزارش وزارت کشور بریتانیا در سال ۲۰۲۲ تخمین زده است که سالانه حدود ۴ هزار جراحی تغییر جنسیت در ایران انجام می‌شود؛ رقمی بیش از مجموع بریتانیا و فرانسه. بیشتر این افراد شهروندان ایرانی هستند.

پایه فقهی این عمل‌ها به فتوای آیت‌الله روح‌الله خمینی در دهه ۱۹۸۰ بازمی‌گردد که بر اساس آن، افراد ترنس در صورت انجام جراحی می‌توانند شناسنامه و هویت جنسیتی جدید دریافت کنند. اما کارشناسان می‌گویند این سیاست، بیش از آنکه از پذیرش هویت جنسیتی ناشی شود، ابزاری برای حذف همجنس‌گرایی در جامعه بوده است.

زارا سعیدزاده، پژوهشگر جنسیت در دانشگاه اوربرو سوئد، می‌گوید: «در جمهوری اسلامی، ترنس بودن مساوی است با الزام به جراحی. اگر فردی خود را ترنس بداند اما نخواهد بدنش را تغییر دهد، از سوی جامعه و حکومت طرد و تهدید می‌شود.»

راحا اجودانی، زن ترنس ۲۰ ساله‌ای که در سال ۲۰۲۴ برای فرار از جراحی اجباری و پیگرد امنیتی به آلمان گریخت، می‌گوید: «من هرگز نخواستم جراحی کنم. خودم را بیرون از دوگانه زن و مرد تعریف کرده‌ام. نخواستم طبق فتوای خمینی یا انتظار فرهنگی حکومت زندگی کنم.»

با وجود تبلیغات پر زرق‌وبرق، جراحی‌های تغییر جنسیت در ایران همچنان با خطرات جدی همراه است. گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۵ از موارد متعددی از جراحی‌های ناقص و آسیب‌زا خبر داده است؛ از خون‌ریزی شدید و عفونت گرفته تا درد مزمن و ناهنجاری‌های جسمی.

دکتر شهریار کهنزاد، ارولوژیست تهرانی که تاکنون حدود ۳۰۰ عمل انجام داده، هشدار می‌دهد که برخی شرکت‌ها برای افزایش درآمد، افراد را بدون آمادگی کافی به جراحی می‌فرستند: "در هر عمل، زمان و ارتباط پزشک با بیمار حیاتی است. کوتاه کردن مسیر فقط جان فرد را به خطر می‌اندازد."

با این حال، برای دولت ایران که در پی ارزآوری از گردشگری پزشکی است، این صنعت همچنان یک فرصت اقتصادی تلقی می‌شود حتی اگر در پس آن، سرنوشت هزاران نفر با جراحی‌های اجباری و سیاست‌های سرکوبگر گره خورده باشد.»