هومن کیانی؛ قربانی شلیک بدون اخطار بسیجیان

ایران وایر: رقیه رضایی

خبرنامه «امیرکبیر» در گزارشی که روز پنج‌شنبه، ۱۷مهر۱۴۰۴ منتشر کرده از کشته‌شدن یک دانشجوی ۲۲ساله در اصفهان به‌نام «هومن کیانی»، به‌دست نیروهای بسیج خبر داده است. براساس این گزارش، شامگاه ۲۵خرداد، یعنی دومین روز از جنگ اسراییل و ایران، این جوان به‌همراه دوستش در خودروی شخصی‌شان در حال بازگشت از خیابان چهارباغ به دروازه شیراز بوده که هدف شلیک نیروهای بسیج قرار می‌گیرد. او مجروح می‌شود و ساعاتی بعد از نیمه‌شب ۲۶خرداد، در بیمارستان آموزشی «الزهرا»، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به‌دلیل آسیب‌های وارد شده به کبدش، جان می‌سپارد.

اواخر تیرماه نیز در تبریز، جوان ۲۲ساله دیگری به نام «حسام سلمانی» با شلیک گلوله بسیجیان در شهرک ارم این شهر کشته شد. منابع ایران‌وایر همان‌زمان گفته بودند که چون حسام مشروب خورده بوده و ترسیده که توقف کند، خودرویش هدف رگبار گلوله‌های بسیجیان قرار گرفته و بعد از ۴روز کما جان باخته است. چه کسی به بسیجیان اجازه این شلیک‌های مرگ‌بار را می‌دهد؟ 

***
درباره هومن کیانی که گلوله‌های بسیجیان جانش را گرفته چه می‌دانیم؟در گزارش خبرنامه امیرکبیر، رسانه‌ای که اخبار دانشجویان را از دهه ۱۳۸۰ در ایران منتشر می‌کند، ضمن روایت آن‌چه بر سر هومن آمده، چهار عکس نیز به عنوان سند منتشر شده استدر گزارش خبرنامه امیرکبیر، رسانه‌ای که اخبار دانشجویان را از دهه ۱۳۸۰ در ایران منتشر می‌کند، ضمن روایت آن‌چه بر سر هومن آمده، چهار عکس نیز به عنوان سند منتشر شده است. مجوز دفن او، برگه خلاصه پرونده پزشکی‌اش، تصویری از خودرویی که در شیشه جلوی آن رد ۴گلوله دیده می‌شود و منتسب به اوست و صورت بی‌جان هومن که در پارچه‌ای خونین که به‌نظر می‌رسد کفن باشد، پیچیده شده است.

در این گزارش آمده که هومن متولد ۲۲دی۱۳۸۲ در اصفهان و دانشجوی ورودی ۱۴۰۲، یعنی سال دوم رشته مدیریت کسب‌وکار در دانشگاه علمی کاربردی این شهر بوده. او همزمان به‌دلیل علاقه‌اش به پرستاری و شغل پدرش که تکنسین پزشکی بوده، دوره‌های امدادگری را نیز پشت سر گذاشته بوده و با پدرش کار می‌کرده است. هومن قصد داشته برای شرکت در آزمون دانشگاه برای رشته پرستاری نیز اقدام کند. 

بر اساس گفته‌های منابع خبرنامه امیرکبیر، هومن و دوستش که او هم از ناحیه پا مجروح شده، حوالی ساعت ۱۱ شب، ۲۵خرداد، مشغول تردد در محله «مرداویج» اصفهان بودند که با ایست بازرسی بسیج مواجه می‌شود: «راننده خودرو کمی دیرتر توقف می‌کند و ماموران بسیج بدون شلیک هشدار، به سمت خودرو آتش می‌گشایند. در پی تیراندازی، دو گلوله به ناحیه ریه و کبد هومن اصابت می‌کند و دوست او نیز از ناحیه پا مجروح می‌شود.»
تصویری از خودرویی که در شیشه جلوی آن رد ۴گلوله دیده می‌شود و منتسب به اوست و صورت بی‌جان هومن که در پارچه‌ای خونین که به‌نظر می‌رسد کفن باشد، پیچیده شده استالبته در گزارش خبرنامه امیرکبیر تاریخ واقعه، «۲۵تیر» عنوان شده که با توجه به تاریخ مندرج در مدارک انتشار یافته از سوی این رسانه دانشجویی و همچنین ذکر چندین‌باره این موضوع که دو روز بعد از جنگ به سمت خودروی هومن و دوستش شلیک شده، به‌نظر می‌رسد اشتباه تایپی رخ داده و تاریخ درست «۲۵خرداد» باشد.
مجوز دفن هومن کیانیدر سحرگاه ۲۳خرداد با حملات هدف‌مند ارتش اسراییل علیه مواضعی در خاک ایران، از جمله منازل فرماندهان نظامی و افراد کلیدی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، گزارش‌های بسیاری از استقرار نیروهای بسیج و لباس شخصی‌های منتسب به بسیج و سپاه پاسداران در شهرهای مختلف ایران منتشر شد. در برخی از این گزارش‌ها، به رفتار خشونت‌آمیز این ماموران در برخورد با شهروندان، گرفتن رمز گوشی‌های آن‌ها و چک کردن دوربین‌ها، پیام‌ها و محتوای شبکه‌های اجتماعی مردم منتشر شده بود. 

همچنین بعدا خود مقامات قضایی ایران از تعقیب قضایی ۲۱هزار شهروند ایرانی، به‌دلیل آن‌چه «همکاری با اسراییل» یا «جاسوسی» برای اسراییل خوانده بودند، خبر دادند. روایت‌هایی از بازداشت شهروندان و صدور دوره‌های محکومیت بلندمدت تنها به‌دلیل انتشار استوری نیز پیش‌تر به‌دست ایران‌وایر رسیده بود.

با این‌همه، بر اساس اسناد و روایتی که خبرنامه امیرکبیر منتشر کرده، هومن با آسیب‌های جدی به ریه و کبدش در بیمارستان الزهرا تحت درمان قرار گرفته است. در برگه خلاصه پرونده پزشکی او آمده که نهایتا بعد از تخلیه خون از قفسه سینه و ترمیم ریه در عمل جراحی، این جوان به اتاق ریکاوری منتقل شده، اما خونریزی شدید و آسیب وارد شده به کبدش، باعث شده این جوان ۲۲ساله ایست قلبی کند و جان خود را از دست بدهد.

امیرکبیر همچنین نوشته که خانواده هومن، «خواستار روشن شدن ابعاد حادثه و پاسخگویی مسوولان درباره نحوه و چرایی شلیک مستقیم به خودروی فرزند خود» هستند.

برگه خلاصه پرونده پزشکی‌اششلیک به خودروی شهروندان، تکرار درد برای مردم و مصونیت برای نیروهای حکومتی
این اولین‌بار نیست که نیروهای بسیج به شهروندان شلیک می‌کنند. در ماه‌های اخیر و به‌ویژه در جریان جنگ ۱۲روزه اسراییل و ایران، چندین مورد از خشونت مرگ‌بار نیروهای بسیج و سایر نیروهای لباس‌شخصی منتسب به سپاه مخابره شده است.

حسام سلمانی، یکی دیگر از قربانیان این خشونت است. او تنها ۲۲سال داشت که شامگاه ۲۱تیر۱۴۰۴ وقتی با دوستش داشت وارد شهرک ارم در شمال‌غربی شهر تبریز می‌شد و هدف رگبار گلوله‌های بسیجیان قرار گرفت. منابع ما پیش‌تر گفته بودند که او مست بوده و از ترس این‌که بازداشت و تحت تعقیب قرار بگیرد، به‌موقع برای ایست بازرسی بسیجیان نمی‌ایستد. در ایران شرب خمر، اغلب با مجازات حدی شلاق روبه‌رو می‌شود.

حسام نهایتا بعد از چهار روز کما، روز ۲۵تیر۱۴۰۴ جان‌باخت و پیکر او در «وادی رحمت» تبریز دفن شد. منابع ایران‌وایر همان زمان تایید کرده‌ بودند که نیروهای سپاه «هر روز در خانه پدر و مادر حسام هستند» و آن‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند که مانع اطلاع‌رسانی درباره او شوند. 

چند روز قبل از حسام نیز، در آبادان، نیروهای گشت بسیج که منابع ایران‌وایر می‌گویند استخدام ستاد خبری ۱۱۴ اطلاعات سپاه در این شهر بودند، یک جوان ۲۱ساله عرب، به‌نام «رضا حمیداوی (ناصری مفرد)» را با شلیک گلوله به سرش کشتند. پس از کشتن این جوان، اطلاعات سپاه اعلام کرد که در خودروی این جوان، «ریزپرنده و چاشنی انفجاری» یافته و بسیج نیز مدعی شده که اسناد مبنی بر همکاری او با اسراییل را در اختیار دارد. 

«مهدی آبایی» و «علیرضا کرباسی» نیز از دیگر جوانان قربانی گشت‌های بسیج و سپاه، این‌بار در همدان بودند. رسانه‌های حقوق‌بشری آن‌ها را «طبیعت‌گرد» معرفی کردند. رسانه‌ها در ایران روز ۱۱تیر و تنها چند روز بعد از شروع آتش‌بس غیررسمی بین ایران و اسراییل اعلام کردند دو نفر از سرنشینان خودرویی که به «فرمان ایست و شلیک هوایی ماموران توجه نکردند» با تیراندازی ماموران کشته شدند و یک نفر دیگر هم زخمی شده  که به بیمارستان منتقل شد. بعدا ویدیوهایی از مراسم خاکسپاری این دو جوان منتشر شد که مادر علیرضا کرباسی در سخنانی در میان حاضران می‌گفت: «من و پدرش در حضور شما قسم یاد می‌کنیم که تا قصاص کامل، حافظ این خون پاک باشیم.»

اما احتمالا یکی از تکان دهنده‌ترین شلیک‌های نیروهای بسیج و سپاه به خودروی شهروندان در جریان جنگ ۱۲روزه و بعد از آن، مربوط به خودرویی است که «رها شیخی»، کودک سه‌ساله اهل خمین در آن بود. در جریان این تیراندازی، رها، مادرش، «فرزانه حیدری»، پدرش «محمدحسین شیخی» و یک زن دیگر که به‌نام «صدیقه شیخی» که از اقوام این خانواده بود، کشته شدند. کشته شدن رها، واکنش‌های بسیاری را در میان فعالان، کاربران و شهروندان معترض به سیاست‌های حکومت در پی داشت. بسیاری کشته شدن این دختربچه و خانواده‌اش را به قتل «کیان پیرفلک»، کودک ۹ساله‌ای که در ایذه و در ۲۵آبان۱۴۰۱ با شلیک ماموران امنیتی کشته شد، شبیه دانسته بودند. حکومت ایران، رها و سایر اعضای خانواده‌اش را که کشته شدند، «شهید» اعلام کرده است.

یک فعال مدنی در ایران که به‌دلایل امنیتی نام او نزد ما محفوظ است می‌گوید که این شلیک‌ها، به‌خصوص در دوران جنگ ۱۲روزه و بعد از آن احتمالا بخشی از یک مصونیت قضایی غیرعلنی است که حکومت در شرایط ویژه برای تداوم بقای خود به مامورانش می‌دهد: «همان‌طور که در اعتراضات شاهد باز گذاشتن بی‌حد و حصر دست ماموران حکومت و مسلح کردن همه آن‌ها، حتی کودکان عضو بسیج هستیم، در جریان جنگ ۱۲روزه هم اوضاع به همین منوال بوده و هنوز هم هست.»

اشاره این فعال مدنی به تصاویر و ویدیوهایی است که در اعتراضات سال‌های اخیر بارها توجه افکار عمومی را به‌خود جلب کرده است. این تصاویر که از سوی وب‌سایت «فکت‌نامه» نیز راستی‌آزمایی شده، نشان از حضور نیروهای بسیج زیر ۱۸سالی که باتوم و ابزار سرکوب به‌دست دارند در خیابان‌ها و حین سرکوب شهروندان معترض دارد.

فعال مدنی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده، به «سرکوب» به‌عنوان تنها رویه‌ حکومت برای برخورد با تمام چالش‌هایش اشاره کرده و می‌گوید: «وقتی برخورد بسیار خشن ماموران امنیتی حکومت با فعالان مدنی شناخته شده در جریان جنگ را می‌بینیم، می‌توانیم متوجه شویم که چه بلایی سر مردم عادی و کسانی‌که صدایی ندارند، می‌توانند بیاورند، از جمله شلیک مستقیم به جوان کم‌سن و سال و کودک و زن!»
حقوق شما
«موسی برزین»، حقوقدان و مشاور حقوقی ایران‌وایر می‌گوید که مطابق قوانین ایران، نیروهای بسیج حق استفاده از سلاح را ندارند و فقط نیروهای انتظامی، ارتش و سپاه می‌توانند سلاح حمل کنند. او با تاکید بر بسیج حق برقراری ایست بازرسی را هم ندارد، اما می‌گذارد، می‌گوید: «بسیج اصلا نه شامل قانون نحوه به‌کارگیری سلاح توسط نیروهای مسلح در مواقع ضروری است و نه اصلا از سلاح می‌تواند استفاده کند. این‌جا هم هر عملی که انجام داده غیرقانونی است.»

آقای برزین می‌گوید که «اگر نیروهای بسیج شهروندی را کشته باشند، این قطعا و قطعا قتل عمد است و باید دادستان و دادگاه در قالب قتل عمد برایشان پرونده باز کند و با شکایت اولیای دم و در قالب قتل عمد رسیدگی شود.»

اگرچه مقامات ایران درباره این‌که کدام یک از نیروهایشان به هومن شلیک کرده، اظهارنظری نکرده‌اند، 

اما به گفته این وکیل حقوق‌بشری، «اصولا نیروی انتظامی فقط ایست بازرسی می‌تواند بگذارد. بسیج حق ندارد که ایست بازرسی بگذارد، اگرچه که می‌گذارد. اما همان نیروی انتظامی که اجازه ایست بازرسی دارد، اگر نوبت به استفاده از سلاح برسد، شامل قانون استفاده از سلاح نیروهای مسلح در مواقع ضروری می‌شود.»

او ادامه می‌دهد که مطابق قانون، استفاده از سلاح فقط در موارد ضروری، مجاز است و آن‌هم شرایط دارد: «تمامی این موارد اخیر، در شهر اتفاق افتاده و احتمال این‌که کسی متواری شود، واقعا ممکن نیست. مثلا نهایتا این‌جا اگر نتوانند شخص را بگیرند، کمی آن طرف‌تر می‌توانند. یا اصلا تعقیب و گریز انجام می‌دهند. برای این است که اصلا ضرورت استفاده از سلاح در هیچ‌کدام از این موارد نبوده. حتی بر فرض این‌که مجبور شده‌اند از سلاح استفاده کنند، اول باید می‌زدند به لاستیک‌اش که لاستیک منفجر شود نه این‌که مستقیم شیشه جلو و راننده را هدف بگیرند. بنابراین، هیچ لزومی نبوده که این‌جا از سلاح استفاده شود.»