کنایه جنجالی ترامپ به اردوغان در کاخ سفید: «تو که استاد تقلب در انتخاباتی!»

دونالد ترامپ در دیدار اخیر خود با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، باز هم لحظه‌ای غیرمتعارف را در دفتر بیضی کاخ سفید رقم زد.

رئیس‌جمهور آمریکا ضمن تعریف و تمجید از همتای ترکیه‌ای خود، او را «مردی بسیار سرسخت» خواند و به خبرنگاران گفت که حتی در دوران ریاست جمهوری جو بایدن، سلف او، نیز رابطه آنها نزدیک باقی مانده است.



ترامپ گفت: «ما مدت‌هاست با هم دوست هستیم، حتی در چهار سالی که من در تبعید بودم—تبعیدی که در واقع به دلیل انتخابات تقلبی و ناعادلانه بود.» اما او سپس لحن خود را کمی تغییر داد و با لحنی غیرمنتظره اضافه کرد: «می‌دانید، او (اردوغان) درباره انتخابات تقلبی بهتر از هر کس دیگری می‌داند.»

در حالی که اردوغان چهره‌ای بی‌تفاوت و جدی داشت، ترامپ ادامه داد: «اما وقتی من در تبعید بودم، ما همچنان دوست بودیم. این همیشه راه خوبی برای سنجش دوستی است. یک آزمون دوستی است. اما او مردی بسیار مورد احترام است، در کشورش و در سراسر اروپا و در تمام جهان، مورد احترام زیادی قرار دارد. او یک ارتش فوق‌العاده و قدرتمند ساخته است. او از تجهیزات زیادی از ما استفاده می‌کند، و افتخار می‌کنم که او را در اینجا دارم.»

معاملات مهم و موضع‌گیری در قبال روسیه
ترامپ گفت که دو ساعت مذاکره او با اردوغان در مورد مسائل مختلف «بسیار نتیجه‌بخش» بوده است، اما جزئیات بیشتری درباره اعلامیه‌ای که گفت بعداً منتشر خواهد شد، ارائه نکرد. این دو نفر درباره خرید نفت روسیه توسط ترکیه، فروش جت‌های پیشرفته F-35 آمریکایی و همچنین پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین بحث کردند.

ترامپ در حال حاضر به شدت بر کشورهای اروپایی فشار می‌آورد تا در ازای موافقت او برای اعمال تحریم‌های سخت‌گیرانه علیه مسکو، خرید نفت روسیه را متوقف کنند. ترامپ که از امتناع روسیه از توقف جنگ ناامید شده، این هفته با یک تغییر عمده در موضع خود گفت که ممکن است اوکراین بتواند تمام مناطق از دست رفته خود در برابر روسیه را بازپس گیرد.

هنگامی که از ترامپ پرسیده شد که آیا ترکیه خرید نفت روسیه را متوقف خواهد کرد، او با اطمینان پاسخ داد: «من معتقدم او [اردوغان] این کار را متوقف خواهد کرد، بله. می‌دانید چرا؟ چون او می‌تواند از بسیاری افراد دیگر آن را بخرد.» آنکارا مشتاق است که از رابطه دوستانه شخصی با ترامپ برای پیشبرد منافع ملی خود استفاده کند و از تمایل دولت آمریکا برای انجام معاملات بزرگ در ازای قراردادهای تسلیحاتی و تجاری سود ببرد.
توافق بر سر فروش F-35 و رفع تحریم‌ها
هنگامی که ترامپ و اردوغان به سوالات خبرنگاران در طول ملاقات پاسخ می‌دادند، ترامپ برای فروش جنگنده‌های F-35 اعلام آمادگی کرد. ترامپ گفت: «فکر می‌کنم او در خرید چیزهایی که می‌خواهد موفق خواهد بود.»

ترامپ همچنین گفت که می‌تواند تحریم‌های علیه ترکیه را «خیلی زود» لغو کند و افزود: «اگر ملاقات خوبی داشته باشیم، تقریباً بلافاصله» این کار را انجام خواهم داد.

ترامپ و اردوغان – که منتقدان داخلی هر دو، آنها را به طور فزاینده‌ای خودکامه می‌دانند – در دور اول ریاست جمهوری ترامپ رابطه‌ای پر فراز و نشیب داشتند. 

اما از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید، منافع آنها در مورد سوریه – که در گذشته منبع بزرگ‌ترین تنش دوجانبه بود – همسو شده است، به طوری که اکنون آمریکا و ترکیه هر دو قویاً از دولت مرکزی این کشور حمایت می‌کنند.

روابط میان رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، و دونالد ترامپ، همتای آمریکایی او، از همان ابتدای دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، یک الگوی منحصر به فرد و پرتنش را در میان متحدان ناتو رقم زد. این رابطه بیش از آنکه بر ساختارهای نهادینه دیپلماتیک استوار باشد، متکی به یک مورد شخصی و مستقیم میان دو رهبر بود که هر دو به سبک حکمرانی «اقتدار فردی» تمایل داشتند. 

در حالی که این کانال شخصی گاهی اوقات به عنوان «سوپاپ اطمینان» برای کاهش فوری بحران‌ها عمل می‌کرد، اما در بسیاری از مواقع نتوانست مانع از رویارویی‌های جدی و راهبردی میان واشنگتن و آنکارا شود. اردوغان همواره تلاش کرده است با برجسته کردن «دوستی» خود با ترامپ، اهداف ملی ترکیه را در برابر کنگره و بوروکراسی آمریکایی پیش ببرد، در حالی که ترامپ نیز اردوغان را به عنوان «مردی سرسخت» و یک شریک معاملاتی قدرتمند توصیف می‌کرد.

بزرگترین فراز و نشیب‌ها: از اس-۴۰۰ تا تحریم‌های اقتصادی
نقطه اوج تنش‌ها در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، حول محور خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰ از روسیه توسط ترکیه شکل گرفت. این اقدام ترکیه در سال ۲۰۱۹، خشم دولت آمریکا را برانگیخت و به رغم تلاش‌های شخصی اردوغان برای متقاعد کردن ترامپ، واشنگتن واکنش سخت‌گیرانه‌ای نشان داد: کنار گذاشتن رسمی ترکیه از برنامه تولید و خرید جنگنده‌های پیشرفته F-35. این تصمیم، یک ضربه راهبردی و حیثیتی برای آنکارا محسوب می‌شد که نشان داد روابط شخصی نیز محدودیت‌های خود را دارد. 

همچنین، در میانه این دوره، با تشدید بحران ارزی در ترکیه، ترامپ به بهانه بازداشت یک کشیش آمریکایی، تحریم‌های اقتصادی و افزایش تعرفه بر فولاد و آلومینیوم ترکیه را اعمال کرد که منجر به سقوط ارزش لیره و اتهام «جنگ اقتصادی» از سوی اردوغان به آمریکا شد.

لحظات آشتی و معامله‌گری در سوریه و پس از بازگشت
با این حال، این رابطه پرنوسان، لحظات غیرمنتظره‌ای از همکاری نیز داشت. در سال ۲۰۱۹، ترامپ با دستور ناگهانی خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه، عملاً چراغ سبز را به عملیات نظامی ترکیه علیه نیروهای کُرد (متحدان سابق آمریکا در مبارزه با داعش) نشان داد. این حرکت که در داخل آمریکا با انتقادات شدید همراه بود، برای اردوغان یک پیروزی بزرگ دیپلماتیک و نظامی محسوب می‌شد و نشان داد که ترامپ در تصمیم‌گیری‌های فردی خود می‌تواند منافع راهبردی ترکیه را بر اولویت‌های پنتاگون ترجیح دهد. 

پس از پایان دوره بایدن و بازگشت ترامپ به کاخ سفید، یک دوره جدید از همسویی منافع آغاز شده است؛ جایی که هر دو رهبر مشتاق به انجام معاملات بزرگی مانند فروش احتمالی F-35 یا F-16 به ترکیه هستند و در پرونده سوریه نیز، هر دو از دولت مرکزی دمشق حمایت می‌کنند، که نشان‌دهنده احیای کانال «معامله‌گری» شخصی میان آنها است.

آینده‌ای متکی به منافع شخصی و معامله‌گرایی
دیدار اخیر اردوغان و ترامپ نشان می‌دهد که آنکارا همچنان به قدرت رابطه شخصی با رئیس‌جمهور آمریکا باور دارد تا شاید بتواند مسیر بن‌بست‌های گذشته، به‌ویژه در موضوع تحریم‌های «کاتسا» و F-35 را تغییر دهد. وعده ترامپ مبنی بر اینکه «خیلی زود» تحریم‌ها علیه ترکیه را لغو خواهد کرد و ابراز اطمینان او نسبت به خرید تسلیحات توسط ترکیه، مؤید این است که روابط دوجانبه مجدداً وارد فاز "بده‌بستان" شده است. 

در حالی که انتقادات داخلی در آمریکا از این رویکرد معامله‌گرایانه همچنان پابرجاست، اما اردوغان امیدوار است که این نزدیکی شخصی به اهداف راهبردی ترکیه، مانند توقف فشارهای آمریکا در مورد خرید نفت روسیه و لغو محدودیت‌های نظامی، منجر شود و فصل جدیدی از همکاری‌های دفاعی و تجاری را در پی داشته باشد.