تهران در حال «پاک‌سازی سریع» سایت هسته‌ای مژده در لویزان پس از حملات اسرائیل است

 تصویر ماهواره‌ای شرکت مکسار تکنولوژی از سایت مژده در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۵رادیو فردا: «مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی» می‌گوید ایران عملیات پاکسازی سریع در یک سایت مرتبط با هسته‌ای در شمال تهران را که هدف حملات هوایی اسرائیل قرار گرفته بود، آغاز کرده است؛ عملیاتی که به‌گفته این اندیشکده مستقر در واشینگتن احتمالاً شواهدی از هرگونه کار بر روی توسعه سلاح هسته‌ای را از بین خواهد برد.

«مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی» که در زمینه نظارت و تحلیل برنامه‌های هسته‌ای کشورهای مختلف فعالیت می‌کند، در گزارشی که چهارشنبه ۵ شهریور منتشر شد، نوشت تصاویر ماهواره‌ای که توسط شرکت مکسار تکنولوژی در روزهای ۱۲ تیر و ۲۸ مرداد از سایت «مژده» در لویزان گرفته شده، احتمال تلاش ایران برای از بین بردن آثار و نشانه‌های فعالیت در راستای تولید بمب هسته‌ای را تقویت کرده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش‌تر تأکید کرده بود که سایت مژده در کنار دانشگاه مالک اشتر که با نام لویزان ۲ نیز شناخته می‌شود، ارتباط مستقیمی با طرح هسته‌ای «آماد» ایران داشت اما جمهوری اسلامی هیچ‌گاه به بازرسان آژانس امکان بازدید از این سایت را نداد و مانع از گفت‌وگوی آژانس با دانشمندان و نیروهای فعال در این سایت شد.

سایت مژده هرچند در سال ۲۰۰۳ تعطیل شد اما از سال ۲۰۱۱ این محوطه در اختیار سازمان سپند قرار گرفت که زیر نظارت محسن فخری‌زاده بود؛ کسی که مسئول پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بود اما پاییز پنج سال اسرائیل او را در جاده‌ای بیرون تهران ترور کرد.

به گزارش آژانس، این محوطه همچنین محل مرکز آزمایش آمادگی دفاعی مدرن، مؤسسه فیزیک کاربردی و بعدها هم محل فعالیت گروه موسوم به کریمی در سازمان سپند بود؛ گروه «شهید کریمی» از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا به‌عنوان نهادی که بر روی طرح‌های موشکی و مواد منفجره هسته‌ای کار کرده، تحریم شد.

اسرائیل در طول جنگ ۱۲ روزه دو بار سایت مژده را هدف حملات هوایی قرار داد؛ در حمله نخست، چندین ساختمان از جمله ساختمانی که تصور می‌رفت با گروه تخصصی «شهید کریمی» مرتبط باشد، و یک کارگاه جنبی مرتبط با مؤسسه فیزیک کاربردی هدف بمب‌های اسرائیل قرار گرفت.

اسرائیل در دور دوم حملات علیه سایت مژده، ساختمان مؤسسه فیزیک کاربردی و یک کارگاه دیگر را منهدم کرد و به یک ساختمان مجاور نیز که ظاهراً با تحرکات امنیتی مرتبط بود، خسارات بیشتری وارد کرد.

به نوشته مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی، دو حمله اسرائیل به این سایت نشان از اهمیت این محل در برنامه‌های هسته‌ای ایران داشت.

این مؤسسه افزوده است که تصاویر گرفته‌شده در روز سوم ژوئیه آغاز عملیات پاک‌سازی سایت را درحالی‌که هنوز بقایای ساختمان‌های به‌شدت آسیب‌دیده یا ویران‌شده در محل بود، نشان داده و تصاویر ماهواره‌ای شش هفته بعد از آن، در روز نوزدهم ژوئیه حاکی از آن است که ساختمانی که گمان می‌رفت محل استقرار فعالیت گروه تخصصی «شهید کریمی» بوده نیز جمع‌آوری و پاک‌سازی شده است.
مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی افزوده است که اقدام شتاب‌زده ایران برای تخریب و پاک‌سازی آوار این ساختمان‌ها می‌‌تواند تلاش برای از بین بردن آثار و محدود کردن دسترسی به هرگونه بازرسی احتمالی آتی جهت دستیابی به شواهدی از فعالیت‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای مرتبط با سلاح اتمی باشد که ایران پیش‌تر آن را اعلام نکرده بود.

این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی در دو دهه اخیر که برنامه هسته‌ای تهران در کانون تنش و بحران‌های منطقه‌ای بوده، همواره مدعی «مسالمت‌آمیز بودن» این برنامه بوده است؛ ادعایی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید دارد برای تأیید آن نیازمند همکاری و رفع ابهامات متعدد است.

گزارش مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی یادآوری کرده که جمهوری اسلامی در گذشته نیز سایت‌هایی را پاک‌سازی کرده بود تا فعالیت‌های خود برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای را لاپوشانی و از ورود بازرسان آژانس به آن جلوگیری کند.

جمهوری اسلامی ایران هنوز به این گزارش که زیر نظر دیوید آلبرایت، کارشناس ارشد هسته‌ای و ناظر پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهیه و منتشر شده واکنش نشان نداده است.

گزارش این مؤسسه هم‌زمان با ورود دوباره نخستین گروه از بازرسان آژانس به ایران، پس از حدود دو ماه و نیم وقفه در کار آن‌ها، منتشر شده است.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، و مقامات ایران روز چهارشنبه ورود نخستین گروه از بازرسان را که پس از تشدید بحران نظامی اواخر خرداد و اوایل تیر امسال ایران را ترک کرده بودند، تأیید کردند.

ناظران آژانس در شرایطی به ایران بازگشته‌اند که در پی شکست مذاکرات روز چهارم شهریور در ژنو میان هیئت‌های ایران با بریتانیا، فرانسه و آلمان، این سه قدرت اروپایی از احتمال کلید زدن «سازوکار ماشه» علیه جمهوری اسلامی خبر داده‌اند.

تروئیکای اروپایی به ایران گفته است که باید با آمریکا مذاکره جدی انجام دهد، همکاری مفید با آژانس را از سر بگیرد و در مورد سرنوشت بیش از ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده خود با غلظت ۶۰ درصد، توضیح ارائه کند.

وزیران خارجه سه کشور اروپایی شامگاه پنجم شهریور با مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، تلفنی رایزنی کردند. سایت اکسیوس در این زمینه گزارش داد که «سازوکار ماشه» از پنج‌شنبه، ششم شهریور، فعال خواهد شد.