توهین و تمسخر فردوسی شاعر بزرگ ایران و شاهنامه توسط زینب موسوی معروف به امپراطور کوزکو

روزیاتو: زینب موسوی، طنزپرداز معروفی که با نام مستعار امپراطور کوزکو در فضای مجازی فعالیت می‌کند، این روزها با یک جنجال دیگر مورد توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است. 

موسوی که پیشتر با یک ویدئوی جنجالی درباره غزه خبرساز شده بود، این بار بدون لهجه قمی و با لحنی متفاوت رو به دوربین ایستاد و بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی را با قرائت و برداشت شخصی خودش اجرا نمود. اما همین اجرای کوتاه کافی بود تا موجی از واکنش‌های مختلف علیه او در میان کاربران شکل بگیرد.


برخی منتقدان این حرکت را «بازی در زمین نیروهای رادیکال» دانسته و مدعی‌ شدند که موسوی به‌نوعی به «هویت ملی‌گراها» حمله‌ور شده است. برخی حتی پای مواضع گذشته موسوی در ماجرای سقوط پرواز ۷۵۲ را دوباره وسط کشیده و نوشته‌اند او در همان زمان هم مواضع جنجالی گرفته بود.

شوخی خند‌ه‌داری نبود و همه عصبانی شدند
در این میان چهره‌هایی چون مهدی تدینی و حسین عصاران نیز نسبت به ماجرا واکنش نشان داده‌اند. تدینی در یادداشتی نوشت که اگر موسوی به خود اجازه داده تا شاهنامه را مسخره کند، پس باید پرسید «آیا بقیه ارزش‌ها هم قابل شوخی‌اند؟» مهدی تدینی کار موسوی را نوعی «دیوزگی برای چند لایک بیشتر» توصیف کرد.

حسین عصاران اما موضع نسبتاً آرام‌تری گرفت و تأکید کرد اساساً نباید چنین کارهایی را بیش از حد جدی گرفت، چرا که موسوی یک طنزپرداز است و البته طنزپرداز قابل ملاحظه‌ای هم نیست. او حتی یادآور شد که پیشتر احمد شاملو هم نقدهای تندی به فردوسی و شاهنامه داشت، بی‌آنکه چنین موجی از جنجال برپا شود. البته که جنس شوخی موسوی با شاهنامه کمی تند و بی‌پروا بوده است.

اما فضای کلی حاکم بر شبکه‌های اجتماعی نشان داد که بخش بزرگی از کاربران حساسیت بالایی روی شاهنامه و فردوسی دارند. به هر جهت در این سال‌ها ملی‌گرایی یک نوع المان هویتی شده است. به همین دلیل، بعضی از کاربران قرائت موسوی را نوعی «توهین به زبان فارسی و پرچمدار آن» تلقی کردند. حتی برخی با زبان تندتر نوشتند که «هیچ‌کس حق ندارد با شاهنامه شوخی کند» و طنز در این حوزه به معنای «بی‌حرمتی» است.

زینب جان این دفعه را بد کردی!
واقعیت این است که زینب موسوی در سال‌های اخیر بارها نشان داده طنزپردازی برایش چیزی فراتر از سرگرمی است؛ او عمداً وارد حوزه‌هایی می‌شود که حساسیت‌برانگیزند، از نقدهای اجتماعی با لهجه قمی گرفته تا مسائل سیاسی و حالا هم سراغ متنی رفته که در نگاه بسیاری «مقدس فرهنگی» حساب می‌شود. 

طبیعی است چنین انتخابی واکنش‌های شدیدی را به‌دنبال داشته باشد. حالا اما یک دوقطبی شدید ایجاد شده، شاید اگر فضای یکسان و عادلانه‌ای برای شوخی با تمام حوزه‌ها وجود داشت، کسی به موسوی نقد نمی‌کرد، متوجه منظور می‌شوید؟

در نهایت به‌نظر می‌رسد این جنجال مانند بسیاری از جدل‌های مشابه در فضای مجازی، به‌سرعت از سطح یک اجرا فراتر رفته و به یک میدان نبرد روایت‌ها بدل شده است. یک‌سو کسانی که از شاهنامه دفاع می‌کنند و سوی دیگر کسانی که از حق طنزپردازی موسوی. فارغ از این‌که چه کسی پیروز این جدال خواهد بود، یک چیز قطعی است: زینب موسوی باز هم توانست نامش را در کانون توجه قرار دهد (اما به چه قیمتی؟)، آن هم با ابزاری به نام طنز. البته اگر این بار بشود اسمش را طنز گذاشت!