هشدار محققان: مصرف بیش از اندازه مکمل زردچوبه می‌تواند به کبد آسیب بزند

ایندیپندنت فارسی: رابرت گرافتون ۵۴ ساله اهل نیوجرسی، پس از آسیب دیدن کبدش به دیگران هشدار داد که از مصرف مکمل‌های گیاهی خودداری کنند.

گرافتون، تکنسین سابق رادیولوژی، برای بهبود وضعیت سلامتش چندین نوع مکمل طبیعی ازجمله مکمل حاوی زردچوبه مصرف می‌کرد. او اوایل ماه مارس مصرف روزانه مکملی را که پایه‌اش زردچوبه بود آغاز کرد. این محصول با وعده تقویت سلامت کبد در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ شده بود. گرافتون یک هفته پس از مصرف متوجه شد که رنگ ادرارش تیره شده، حالت تهوع دارد، اشتهایش از بین رفته وبدنش دائم می‌خارد.

او مصرف مکمل را متوقف کرد و از ترس نارسایی کبدی به بیمارستان مراجعه کرد. آزمایش‌ها نشان دادند که او به «آسیب کبدی ناشی از دارو» (DILI) دچار شده است، مشکلی که به دلیل مصرف بیش از حد زردچوبه در بدنش ایجاد شده بود. این نوع آسیب کبدی ممکن است پس از مصرف هر نوع دارو یا مکمل تقویت عضلات یا کاهش استرس ناشی شود. این محصولات معمولا ترکیبات مشابهی دارند که در صورت مصرف بیش از حد به کبد آسیب می‌رسانند.

گرافتون در گفتگو با ان‌بی‌سی گفت: «آنزیم‌های کبدی‌ام به‌شدت زیاد شده بود، بیلی‌روبین خون (رنگدانه زرد حاصل از تجزیه گلبول‌های قرمز) خیلی زیاد شده بود و همه علائم نارسایی کبد را داشتم. تقریبا از هم پاشیدم، همسرم هم همین‌طور. در آن لحظه فکر می‌کردم سرطان کبد دارم یا سرطان پانکراس یا یک بیماری کشنده دیگر. در نهایت مشخص شد که به نوعی آسیب کبدی ناشی از دارو مبتلا شده‌ام که از مکمل‌ها ایجاد شده بود.»

دکتر دینا هالگوا-دی مارزیو، متخصص کبد که گرافتون را درمان کرد، به ان‌بی‌سی گفت: «مردم معمولا تصور می‌کنند این مکمل‌ها بی‌خطرند. اما دلیل اصلی مصرف این محصولات بهبود سلامت است و مردم متوجه نیستند که ممکن است واقعا خطرناک باشند.» 

گرافتون قرص‌های زردچوبه‌ای مصرف می‌کرد که ۲۲۵۰ میلی‌گرم کورکومین (ماده فعال زردچوبه) و عصاره فلفل سیاه داشتند. در حالی که قرص‌های معمول زردچوبه که در فروشگاه‌های عادی عرضه می‌شوند معمولا حاوی ۵۰۰ میلی‌گرم‌اند، متخصصان می‌گویند مصرف روزانه کمتر از ۲۰۰۰ میلی‌گرم بی‌خطر است.

دکتر هالگوا-دی مارزیو می‌‌‌گوید: «وقتی هنگام آشپزی از زردچوبه استفاده می‌کنید این کار کاملا بی‌خطر است. اما برخی مکمل‌ها اکنون بیش از ۲۰۰۰ میلی‌گرم زردچوبه دارند، که میزان بسیار زیادی است. وقتی این مقدار با فلفل سیاه ترکیب می‌شود کبد باید آن را تجزیه کند اما نمی‌تواند، و به همین دلیل ممکن است آسیب جدی ببیند.»

مطالعات زیادی نشان داده‌اند که زردچوبه از طریق کاهش التهاب، کاهش تجمع چربی و دفع سموم سلامت کبد را بهبود می‌بخشد، اما در عین حال، تحقیقات دیگر هم نشان می‌دهند که مکمل‌های گیاهی حاوی زردچوبه می‌توانند باعث آسیب‌های جدی شوند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰ نشان داد که هر سال بیش از ۴۰ هزار آمریکایی به دلیل مصرف بیش از حد دارو و مکمل به آسیب کبدی دچار می‌شوند که از این تعداد بیش از دو هزار نفر به دلیل شدت بیماری جانشان را از دست می‌دهند.

به‌رغم این شواهد علمی، مصرف مکمل‌های گیاهی همچنان رو به افزایش است. طبق مطالعه‌‌ای در سال ۲۰۲۴، که در مجله انجمن پزشکی آمریکا، «جاما نتورک»‌ (‌JAMA Network‌) منتشر شد، زردچوبه رایج‌ترین مکمل مصرفی در ایالات متحده است، و پس از آن عصاره چای سبز، آشواگاندا، گارسینیا کامبوجیا، برنج مخمر قرمز و کوهوش سیاه قرار دارند. محققان دریافتند ۱۵.۶ میلیون آمریکایی بدون مشورت پزشک از این مکمل‌ها استفاده می‌کنند.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مکمل‌های گیاهی را در مجموعه «مکمل‌های غذایی» دسته‌بندی می‌کند و آن‌ها را کنترل یا تایید نمی‌کند. بنابراین، مصرف‌کنندگان هیچ تضمینی ندارند که محصولی که مصرف می‌کنند همان چیزی باشد که تبلیغ می‌شود، یا اینکه اصلا ایمن است یا نه. توصیه کارشناسان این است که قبل از مصرف مکمل‌‌ها حتما با پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشت و سلامت مشورت کنید. 

کبد وظایف حیاتی زیادی برعهده دارد، از جمله تصفیه خون، پردازش مواد مغذی و دفع مواد سمی مثل الکل و دارو. همچنین به سیستم ایمنی کمک می‌کند، در انعقاد خون نقش دارد و برای هضم چربی‌ها و جذب مواد مغذی، مایع صفرا تولید می‌کند. اما گاهی مصرف بیش از اندازه بعضی مکمل‌ها، چه طبیعی باشند چه شیمیایی، به کبد آسیب می‌زند، زیرا کبد نمی‌تواند آن‌ها را کاملا دفع کند و این مواد در بدن انباشته و سبب مسمومیت می‌شوند.