پدیده «شرم تاجی» چیست؟

العربیه: «شرم تاجی» به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن درختان بین تاج‌های خود فاصله‌هایی مشخص حفظ می‌کنند و شاخه‌های‌شان روی هم نمی‌افتد. این رفتار عجیب از دهه 1920 توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است. دلایل این پدیده هنوز مورد بحث است، و برای توضیح آن چندین نظریه مطرح شده است.

یکی این است که سائیدگی بین درختان همسایه باعث ایجاد شرم تاجی می‌شود. در مناطقی که مدام باد می‌وزد، شاخه‌ها به یکدیگر سائیده می‌شوند، که منجر به آسیب و مرگ سرشاخه‌های حساس می‌شود.

این پدیده در پژوهشی در سال 1955 بر روی اکالیپتوس‌های استرالیا مشاهده شد، که بادهای قوی باعث تماس فیزیکی بین درختان می‌شد، و در نتیجه درختان شروع به فاصله‌گذاری کردند.

پژوهشی مشابه در سال 1984 بر روی مانگرووهای سیاه در کاستاریکا نشان داد که بادهای شدید منجر به درهم پیچیدن شاخه‌ها می‌شود، اما شاخه‌های آسیب‌دیده در لبه‌ها نشان‌دهنده تعامل با درختان همسایه در شرم تاجی بود.

اما باد همیشه عامل اصلی نیست. پژوهشی در ذخیره‌گاه جنگل‌های ابری مونته‌ورده در کاستاریکا تفاوت کمی بین شرم تاجی درختان در مناطق بادخیز و مناطق بی‌باد نشان داد. درختان دارای امکاناتی مانند تنه‌های ضخیم‌تر بودند که سائیدگی ناشی از باد را به حداقل می‌رساند.

پژوهش‌های دیگر به تاثیر نور بر شرم تاجی اشاره دارد. برخی درختان مانند کامفور مالایی بدون نشانه‌های سائیدگی این پدیده را رعایت می‌کنند. آنها ممکن است از مکانیسم‌های تشخیص نور برای متوقف کردن رشد خود زمانی که حضور برگ‌های درختان همسایه را تشخیص می‌دهند استفاده کنند. این توانایی به درختان کمک می‌کند تا از رشد در مناطق سایه‌دار خودداری و نور بیشتری دریافت کنند.

شرم تاجی ممکن است مزایای زیست‌محیطی نیز داشته باشد. با ایجاد فاصله‌ در بین تاج‌های درختان، نور به زمین کف جنگل نفوذ می‌کند. این امر فوتوسنتز را تقویت کرده و به گیاهان زیرین سود می‌رساند. همچنین ممکن است از گسترش حشرات برگ‌خوار و بیماری‌ بین درختان جلوگیری کند.