«پستانک‌های دیجیتال»؛ مواجهه زودهنگام با دستگاه‌های دیجیتال چه به سر کودکان می‌آورد؟
رأی دهید
دور تا دور کودکانی که در چند سال گذشته و در عصر انقلاب دیجیتال متولد شده‌اند پر شده از انواع و اقسام صفحه‌نمایش‌هایی قد و نیم قد که بعضا نوزادان از همان لحظات اولیه عمر‌شان در معرض آنها قرار می‌گیرند.
یکی از راه‌هایی که این امر را اثبات می‌کند، گرایش روزافزون والدین به استفاده از وسایل دیجیتال به عنوان ابزاری برای مدیریت احساسات فرزندانشان، به‌ویژه برای ساکت کردن احساسات منفی آنها است.
درست است که این روش می‌تواند در کوتاه‌مدت موثر باشد، اما پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد که این پدیده می تواند به طور قابل توجهی مانع رشد عاطفی کودکان شده و منجر به مشکلات رفتاری و عاطفی بلندمدت شود.
دکتر مایکل ناگل، دانشیار رشد کودکان و نوجوانان در دانشگاه سان‌شاین کوست استرالیا در مصاحبه با خبرنگار حوزه سلامت یورونیوز گفت: «کنترل احساسات یا تنظیم هیجانات با افزایش سن و از طریق تعاملات اجتماعی با دیگران بهبود می‌یابد. حال آنکه صفحه‌نمایش (تلویزیون، موبایل یا کامپیوتر و ...) فرصت‌ها را برای انواع تعاملات لازم برای ایجاد تنظیم هیجانی محدود می‌کنند.»
امروزه غالبا دستگاه‌های دیجیتال به‌عنوان ابزاری مانند پستانک برای آرام کردن کودکان به کار گرفته می‌شوند و به همین دلیل می‌توان به آنها نام «پستانک‌های دیجیتال» ر ااطلاق کرد. اما گروهی از پژوهشگران مجارستانی و کانادایی به تازگی به این موضوع پرداخته‌اند که چگونه استفاده از این پستانک‌های دیجیتال می‌تواند بر رشد عاطفی کودکان تأثیر بگذارد.
این یافته‌ها در مجله «مرزهای روانپزشکی کودکان و نوجوانان» منتشر شده است.
این پژوهش نشان می‌دهد که کودکانی که به طور مکرر در هنگام عصبانیت در مقابل دستگاه‌های دیجیتال قرار می‌گیرند، مهارت‌های مدیریت خشم ضعیف‌تر و مشکلات تنظیم هیجانی بیشتری را با بزرگ‌تر خواهند داشت.
دکتر ورونیکا کونوک، نویسنده اول این مقاله در بیانیه‌ای گفت: «در این مقاله نشان می‌دهیم که اگر والدین مرتباً یک دستگاه دیجیتالی به فرزندشان نشان دهند تا او را آرام کند یا از عصبانیت او جلوگیری کند، کودک نمی‌تواند یاد بگیرد که احساسات خود را کنترل کند.»
موضوع فقط عدم کنترل احساسات نیست
تأثیر منفی مواجهه زودهنگام و منظم با صفحه نمایش تنها به استفاده از آن برای تنظیم عصبانیت محدود نمی‌شود. در دسترس گذاشتن زودهنگام دستگاه‌های دیجیتال به طور کلی یک نگرانی فزاینده در میان پزشکان و محققان در این زمینه بوده است.
دکتر دانیل گنجیان، متخصص اطفال در مرکز بهداشت از ایالات متحده گفت که «تماشای بیش از حد صفحه نمایش می‌تواند منجر به کاهش مهارت‌های تنظیم هیجانی در کودکان شود، چرا که آنها به دلیل حواس‌پرتی‌های صفحه نمایش نمی‌توانند روش‌های سالم کنار آمدن با مشکلات را یاد گیرند.»
او به یورونیوز گفت: « گذراندن زمان بیش از حد آنلاین می تواند فرصت های تعامل چهره به چهره و توسعه اجتماعی را کاهش دهد و به طور بالقوه منجر به تنهایی و اضطراب اجتماعی شود.»
علاوه بر این، دکتر مایکل ناگل هم در کتابی که به یاری یکی از همکارانش نوشته است، اشاره می‌کند که ارتباط فزاینده‌ای بین «مواجه زودهنگام شدید با صفحه‌نمایش - IESE» یا بیش از چهار ساعت در روز، و ظهور «رفتارهای شبیه به اوتیسم» در کودکان وجود دارد.
او در توضیح خود افزود: «کودکانی که بیشتر از دنیای واقعی در دنیای مجازی وقت می‌گذرانند، در معرض خطر ضعف مهارت‌های اجتماعی و عاطفی مانند تنظیم هیجانات خود هستند که می‌تواند شبیه رفتارهای اوتیسم باشد.»
تحقیقات دیگر نیز مقوم همین نظر است. مطالعات نشان می‌دهد که کودکان خردسالی که به شدت در معرض نمایشگر قرار می‌گیرند، اغلب علائمی مشابه «اختلال طیف اوتیسم - ASD» همچون بیش‌فعالی و حالات غیرمعمول چهره بروز می‌دهند. با این حال، این علائم دائمی نیستند و می‌توانند در طول زمان تغییر کنند.
زمانی که مدت زمان قرار گرفتن در معرض صفحه نمایش کاهش یافت و کودکان بیشتر درگیر تعاملات چهره به چهره با والدین خود شوند، می‌توان گفت که این علائم نیز اغلب از بین می‌روند یا به طور قابل توجهی اثر خود را از دست می‌دهند.
در حالی که مشخص کردن مدت زمان استفاده از دستگاه‌های دیجیتال بسیار دشوار است، اما برخی از علائم هشدار دهنده کلی وجود دارد که والدین و مراقبان می‌توانند به آنها توجه کنند.
دکتر ناگل مسائل رفتاری، مشکل در حفظ تماس چشمی، تاخیر در رشد زبان، اختلالات خواب، شتابزدگی و چالش در تعاملات اجتماعی را از جمله این نشانه‌ها می‌داند.
ناگل گفت: «واقعا نمی‌توانیم بگوییم چقدر زمان روی پرده‌ها زمان زیادی است، اما چیزی که می‌توانیم بگوییم این است که کودکان باید زمان بیشتری را در زمان واقعی با افراد واقعی بگذرانند تا زمانی که روی پرده‌ها هستند.»
هرچند که تعیین دقیق مدت زمان مناسب برای نگاه کردن به صفحه نمایش دشوار است، اما واضح است که کودکان بیشتر از زمانی که روی صفحه نمایش می‌گذرانند به تعامل رو در رو با افراد واقعی نیاز دارند.
همانطور که رفته‌رفته مطالعات بیشتری حاکی از ارتباط دستگاه‌های دیجیتال با اختلال رشد عاطفی کودکان هستند، به همان نسبت هم اقدامات متعددی وجود دارد که می‌تواند به کاهش این اثرات کمک کند.
زیر ۲ سال ممنوع! بقیه سنین چطور؟
دکتر گنجیان به والدین پیشنهاد می‌کند که محدودیت‌های واضح و مشخصی برای زمان صرف شده در مقابل صفحه‌نمایش تعیین کنند، مناطق و زمان‌های بدون صفحه‌نمایش ایجاد کنند و فعالیت بدنی، بازی خلاقانه و تعامل اجتماعی را هم در دستور کار خود و فرزندانشان قرار دهند.
علاوه بر این، او افزود که الگوسازی برای بچه‌ها نیز مهم است و به والدین توصیه می‌شود که مراقب استفاده از وسایل الکترونیکی خود در جلوی چشم فرزندانشان باشند و خود را به سمت ایجاد یک عادات سالم سوق دهند.
توصیه دکتر ناگل این است که «بر اساس بیشتر معیارها و شواهد روزافزون، کودکان بین ۰ تا ۲ سال مطلقا نباید به نمایشگرها نگاه کنند. از ۲ تا ۵ سالگی حداکثر یک ساعت در روز آن هم ترجیحا به همراه والدین یا خواهر و برادر باشد. و از ۵ تا ۱۷ سالگی نیز به طور کلی بیش از دو ساعت در روز، به جز برای کارهای مربوط به درس و مدرسه، نباشد.»
دکتر ناگل افزود: برای جلوگیری از ایجاد اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی و حتی خودآزاری، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی باید تا قبل از سن ۱۶ سالگی محدود باشد.
دکتر ناگل در پایان گفت: «کودکان و نوجوانان به دوستان واقعی در زمان واقعی نیاز دارند، نه اینکه صدها نفر به اسم دوست در فضای مجازی. آنها همچنین باید در دنیای واقعی حضور داشته باشند تا همیشه محو دنیای مجازی باشند.»
