میهن‌دوستی یا بازارگرمی؛ کدام یک را باور کنیم؟

ایران وایر - پیام یونسی‌پور: «محمدامین حزباوی‌» براساس آنچه رسانه‌های کشور، «انتخاب ایران به‌جای قطر» خوانده‌اند، از تیم فوتبال «السد» قطر اخراج شده است.

به‌صورت نمونه، خبرگزاری «تسنیم» در گزارش خود مدعی شد که جدایی محمدامین حزباوی از تیمی که به قهرمان لیگ قطر رسیده در شرایطی رقم خورد که زمزمه‌هایی پیرامون پیشنهاد قطری‌ها برای «تغییر ملیت» او و بازی کردن این مدافع ایرانی، برای تیم ملی قطر به گوش می‌رسید.

تسنیم نوشته است که چون حزباوی‌ تغییر ملیت را نپذیرفته، از السد جدا شد.

محمدامین حزباوی بازیکن تیم فوتبال فولاد خوزستان بود که از سال ۱۴۰۲ با قراردادی ۵ ساله به تیم فوتبال السد قطر پیوست. فسخ قرارداد این بازیکن با باشگاه قهرمان قطری در الی به موضوع «رد پیشنهاد تغییر تابعیت» از سوی برخی رسانه‌ها مرتبط شده است که این بازیکن با سابقه دو بازی ملی در دوران مربی‌گری «امیر قلعه‌نویی»، امکان تغییر ملیت را نداشت.

او پیش‌از این نیز در یک استوری اینستاگرامی، از امکان تغییر ملیت خود خبر داده بود. «تابناک» در گزارشی که سه‌شنبه ۱۹تیر۱۴۰۳ منتشر کرده، با یادآوری یک استوری از این مدافع نوشت: «این بازیکن در استوری اینستاگرامش با ایموجی (نشان) پرچم ایران، هواپیمای در حال پرواز و پرچم قطر به موضوع تغییر تابعیت خود اشاره کرده بود.»

از سویی دیگر بنگاه خبری «ورزش سه» به‌عنوان یکی از رسانه‌های فعال در نقل‌و‌انتقالات بازیکنان و مربیان فوتبال باشگاهی و ملی ایران، از این بازیکن به‌عنوان «بمب خبری» فوتبال ایران نام برده بود.

آیا محمدامین حزباوی می‌توانست تابعیت خود را تغییر دهد و آیا قطری‌ها به‌دلیل نپذیرفتن پیشنهاد تغییر تابعیت، باشگاه السد را وادار به فسخ قرارداد پنج ساله با این بازیکن کردند؟

***
قانون در مورد تغییر تابعیت چه می‌گوید؟حضور بازیکنان دو رگه، یا بازیکنانی که با تغییر تابعیت پیراهن تیم ملی کشوری دیگر را برتن می‌کنند، تازگی ندارد. شهریور ۱۳۹۵، فهرست ۲۷ نفره تیم ملی قطر اعلام شد. از این فهرست ۱۷ بازیکن نه‌تنها متولد قطر نبودند، که حتی از پدر یا مادری قطری نیز به دنیا نیامده بودند.

«اندرسون لوییس دِ سوزا» ملقب به «دکو» در شهر «سائو برناردو دو کامپو» در جنوب برزیل متولد شد، اما ۷۶ بار پیراهن تیم ملی پرتغال را بر تن کرد.

در تیم ملی ایران نیز بازیکنانی از این دست حضور داشتند؛ از «فریدون زندی» که از پدری ایرانی و مادری آلمانی در «امدن» (نیدزاکسن) آلمان متولد شد و برای تیم ملی ایران بازی کرد، تا «اشکان دژاگه» که سابقه بازی و حتی بستن بازوبند کاپیتانی تیم ملی جوانان آلمان را نیز داشت.

تغییر ملیت یا تابعیت، از سوی فدراسیون جهانی فوتبال شرایط و ضوابط خاص خود را دارد. محمدامین حزباوی، شرایط تغییر ملیت یا تابعیت و بازی با تیم ملی قطر را نداشته است.

ازجمله شروطی که در «قوانین فیفا برای تغییر تابعیت» آمده، «شهروندی» یک کشور است. دریافت شهروندی کشوری مانند قطر که ۱۷ بازیکن از ۲۷ بازیکنش را «خارجی‌ها» تشکیل می‌دادند، دشوار نیست.

دومین و مهم‌ترین موضوع، «بازی‌های رسمی» یک بازیکن برای تیم ملی بزرگسالان یک کشور است. فیفا در قوانین خود به‌صراحت می‌گوید که اگر بازیکنی، در یک مسابقه رسمی در رده بزرگسالان، برای یک کشور بازی کرده باشد، نمی‌تواند ملیت و تیم ملی خود را تغییر دهد، اما اگر بازی‌های رسمی در رده‌های جوانان به‌صورت نمونه،‌تیم‌های زیر ۲۳ سال یا زیر ۲۱ سال و پایین‌تر باشد، بازیکن می‌تواند با رعایت شرایط خاصی ملیت فوتبالی خود را تغییر دهد.

در اینجا دو موضوع مطرح می‌شود؛ اشکان دژاگه در تمامی رده‌های ملی، از نوجوانان تا جوانان و زیر ۲۳ سال برای آلمان بازی کرد، اما هرگز به تیم ملی این کشور دعوت نشد؛ پس توانست پیراهن تیم ملی ایران را بر تن کند.

دومین مورد، حضور محمدامین حزباوی در تیم بزرگسالان فوتبال ایران است. او دو بار در دوران مربی‌گری امیر قلعه‌نویی به این تیم دعوت شده و دو بازی «ملی رسمی» در سابقه‌اش دارد. این دو بازی ملی رسمی، با بازی‌های دوستانه‌ای که در تقویم فیفا ثبت نشده‌اند، تفاوت دارد.

چه بازیکنانی با بازی ملی می‌توانند تغییر تابعیت بدهند؟
«دیگو دا سیلوا کوستا» که در فوتبال جهان با نام «دیگو کاستا» شناخته می‌شد، سال ۲۰۱۳ به تیم ملی برزیل دعوت شد و در دو بازی دوستانه غیررسمی این تیم مقابل ایتالیا و روسیه به میدان رفت. چون این دو بازی در تقویم فیفا به ثبت نرسیده بودند، او توانست سال ۲۰۱۴ با پیراهن تیم ملی اسپانیا در رقابت‌ها شرکت کند و تا سال ۲۰۱۸ نیز جزیی از تیم ملی فوتبال این کشور بود.

نمونه وطنی دیگری نیز وجود دارد؛ «سامان قدوس» با بیش از ۵۰ بازی ملی برای ایران. سامان قدوس ۳بهمن۱۳۹۵ در اولین بازی ملی، اما دوستانه، با پیراهن تیم ملی سوئد مقابل ساحل عاج به میدان رفت. او دقیقه ۷۴ وارد زمین شد و دقیقه ۹۰ برای تیم ملی سوئد گل زد. اما پس از آن به تیم ملی ایران آمد، چون بازی ملی‌اش در تقویم فیفا ثبت نشده بود.

محمدامین حزباوی اما هر دو بازی ملی خود را با پیراهن تیم ملی در چارچوب رقابت‌های انتخابی جام ملت‌های آسیا و جام‌جهانی ۲۰۲۶ انجام داده و دیگر قادر به تغییر تابعیت نیست.

آیا تغییر تابعیت حقیقت داشت؟
بخش‌هایی از داستان «احتمال پیشنهاد قطری‌ها» برای تغییر تابعیت مدافع تیم امیر قلعه‌نویی، با واقعیت سازگار نیست. خبرگزاری «آنا» با مبهم خواندن چرایی فسخ قرارداد این بازیکن نوشته است که این بازیکن بعد از جام ملت‌های آسیا از سوی امیر قلعه‌نویی به تیم ملی دعوت شد، اما هنوز آن‌طور که باید نتوانسته جایگاه خود را در این تیم پیدا کند، حتی بعد از سفر تیم ملی به هنگ کنگ و زمانی که قرار بود این بازیکن در بازی با ازبکستان در تهران بازی کند، به قلعه‌نویی اعلام کرد به‌دلیل خستگی، شرایط حضور در ترکیب تیم ملی را ندارد.

این خبرگزاری، ادعای برخی رسانه‌ها در مورد پیشنهاد تغییر تابعیت فدراسیون فوتبال قطر و فسخ قرارداد به‌دلیل نپذیرفتن این پیشنهاد را «عجیب» و «غیرقابل باور» دانسته است.

گره داستان زمانی باز می‌شود که به یاد می‌آوریم نخستین بار «شایعه» تغییر تابعیت این مدافع فوتبال ایران، از سوی «کارلوس کی‌روش» در رسانه‌های نزدیک به او در ایران نقل شده بود. چنین خبری در هیچ رسانه قطری، عربی‌زبان یا رسانه‌های پرتغالی نزدیک به سرمربی اخراج شده تیم ملی قطر بازنشر نشده است.

تابناک نیز به موضوع استوری مفهومی او پیش جام ملت‌های آسیا اشاره کرده بود. محمدامین حزباوی در استوری خود، از احتمال تغییر تابعیتش به وسیله ایموجی‌ها خبر داد.

از کنار هم قرار دادن مجموعه این اتفاقات می‌توان به این گمان نزدیک به حقیقت رسید که بخشی از فضاسازی رسانه‌ای در ایران پیرامون تغییر تابعیت بازیکنان که در هفته‌های اخیر آغاز شده، می‌تواند بخشی از «بازارگرمی فصل نقل‌و‌انتقالات» در فوتبال ایران باشد.

السد قطر، قرارداد خود را با یک بازیکن فسخ کرده و برخی رسانه‌ها از او «قهرمان ملی» می‌سازند.