فغانی، داوری که به تصمیم‌های سخت‌گیرانه‌اش معروف است

بی بی سی،بهناز میرمطهریان:
علیرضا فغانی با اخراج آیمن حسین، بازیکن تیم ملی عراق در بازی مقابل اردن در مرحله یک هشتم نهایی جام ملت‌های آسیا در روز دوشنبه (۹ بهمن ماه، ۲۹ ژانویه)، خبرساز شد. جنجال اصلی هم از آنجا شروع شد که در دقیقه ۷۶ بازی، وقتی عراق گل دوم را به اردن زد، آیمن حسین، شادی گلی داشت که همان شادی گل منجر به دریافت کارت زرد دوم و اخراج از زمین بازی از سوی فغانی شد.

هر چند حتی کارشناسان داوری عراقی هم تصمیم فغانی را کاملا صحیح اعلام کردند اما باخت عراق در این بازی که متأثر از اخراج حسین بود و حذف این تیم، خشم هواداران عراقی را در پی داشته است؛ تا جایی که آن‌ها با پخش کردن اطلاعات شخصی فغانی مثل شماره تلفن و آدرس محل سکونتش، او را تهدید به مرگ می‌کنند و حتی برادرش محمدرضا نیز از این تهدیدها در امان نبوده است.

عده‌ای از هواداران تیم ملی فوتبال عراق، این تصمیم فغانی را به حساب دشمنی‌اش با عراق گذاشته‌اند. حتی جاسم کرار هم در پستی اینستاگرامی به کارت‌های قرمزی که از فغانی گرفته اشاره کرده و گفته که این‌ها به خاطر نفرتی است که فغانی از عراق و بازیکنان عراقی داشته است.

جالب است اما بدانید که فغانی در تمام سال‌های داوری‌اش از این دست تصمیم‌های جنجالی کم نداشته است. چه داخل زمین و چه بیرون از زمین فوتبال.
فغانی: در لحظه تصمیم می‌گیرم
علیرضا فغانی بارها درباره تصمیم‌های سخت‌گیرانه‌اش در زمین فوتبال گفته که چارچوب‌های مشخصی برای خود دارد و هرکسی از این مرزها عبور کند، با او برخوردی جدی می‌کند.

مطابق همین چارچوب‌ها رونالدینیو را در بازی دو تیم اتلتیکومینیروی برزیل و گوانگجوی چین اخراج کرد. او همینطور سال‌ها سایه خشم استقلالی‌ها را به خاطر اخراج فرهاد مجیدی در بازی استقلال - صبا در آبان ۱۳۸۸ (اکتبر ۲۰۰۹) به جان خرید. جنجال اخراج آندو در بازی حساس میان نفت تهران مقابل تراکتورسازی تبریز در هفته پایانی لیگ برتر در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵) هم یکی دیگر از همین تصمیم‌های فغانی بود تا هواداران تراکتورسازی او را مسبب از دست رفتن قهرمانی‌ تیم‌‌‌شان بدانند.

مجموع این‌ها علیرضا فغانی را به چهره خاصی تبدیل کرده است. کسی که گاهی در مصاحبه‌هایش گفته از تصمیم‌هایش پشیمان نیست و در مواقعی دیگر هم مثل مصاحبه با خبرآنلاین در مرداد سال ۱۳۹۷ (جولای ۲۰۱۸) به این تصمیم‌ها این‌طور واکنش نشان داده: «من در لحظه تصمیم می‌گیرم. اگر الان به گذشته بتوانم برگردم شاید اصلا داور نشوم.»

در همین مصاحبه است که خبرنگار به او می‌گوید خیلی‌ها این تصمیم‌ها و کل‌کل‌هایش با ستاره‌های فوتبال را راهی برای مطرح شدن بیشترش می‌دانند و او این‌طور پاسخ می‌دهد: «این یک برداشت است، اما من یک چارچوب کاری دارم، کسی همسو با آن نباشد برخورد می‌کنم.»

حاشیه‌ها هم از سال‌ها پیش چیزی نبوده‌اند که او را از تصمیم‌های سرسختانه‌اش منصرف کنند. او در سال ۲۰۱۷ در مصاحبه با روزنامه خراسان گفت: «حاشیه‌ها مهم نیستند و این داور است که در یک لحظه حساس شرایط را ارزیابی و جمع بندی می‌کند.»
بازیکنی که به اصرار پدر داور شدپدر، عمو، خواهر، برادر، همسر، پدر و برادر همسر فغانی داور هستند اما جالب است که او به عنوان فوتبالیست وارد زمین فوتبال شد. درواقع جایی که علیرضا فغانی در مصاحبه‌اش می‌گوید شاید اگر به عقب برگردم داور نشوم یا وقتی در جایی دیگر می‌گوید اجازه نمی‌دهم پسرم داور شود، دقیقا همان نقطه تناقضی است که با خانواده تمام داور او دارد.

علیرضا فغانی به ‌عنوان بازیکن در تیم نوجوانان باشگاه فوتبال بانک ملی بازی کرد. البته که سابقه بازی در تیم‌های شهاب خودرو، اتکا و نیروی زمینی را هم دارد. بعدتر که کمک داور و داور شد، همچنان در لیگ دسته دوم فوتبال ایران بازی هم می‌کرد، تا اینکه مسوولان وقت فدراسیون فوتبال اعلام کردند که کسی نمی‌تواند همزمان هم داور باشد و هم فوتبالیست.

او سال‌ها کمک‌داور بود و در نهایت به اصرار پدرش به عرصه داوری وارد شد. همان جایی که نقطه عطف زندگی فغانی بود. بعدتر اما این مسعود عنایت بود که با حذف محمود رفیعی از فهرست داوران بین‌المللی، علیرضا فغانی را وارد فهرست بین‌المللی داوران فدراسیون فوتبال ایران کرد تا راهی به قضاوت‌های بین‌المللی برای او باز شود. انتخابی که ناراحتی شدید رفیعی را در پی داشت اما عنایت با تکیه بر جوانی فغانی و آینده روشنی که برای او می‌دید، بر سر تصمیمش درباره او ماند.

علیرضا فغانی حالا مسابقات مهمی را قضاوت کرده است. مسابقاتی مانند دیدار فینال لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۴، دیدار فینال جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۵، دیدار فینال جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵، دیدار فینال فوتبال المپیک ۲۰۱۶ ریو، دیدار نیمه‌نهایی جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷ و دیدار رده‌بندی جام جهانی ۲۰۱۸ و ۲ دیدار در جام جهانی ۲۰۲۲ را داوری کرده‌است.

فقط آرزوی قضاوت در فینال جام جهانی را دارد که هنوز محقق نشده است. به خاطر همین است که انتخابش به عنوان نماینده داوری استرالیا در جام جهانی ۲۰۲۶ آمریکا برای او اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده، وگرنه شاید بعد از اینکه از فهرست داوران بین‌المللی ایران خارجش کردند، دیگر وارد لیست داوران بین‌المللی استرالیا نمی‌شد.
علیرضا فغانی پرافتخارترین داور ایرانی است که در رده‌بندی جام جهانی و فینال فوتبال المپیک سوت زده استچرا از فهرست داوران بین‌المللی ایران حذف شد؟
فدراسیون فوتبال و خداداد افشاریان، سال ۱۴۰۱ (۲۰۲۲) نام علیرضا فغانی را به بهانه سن و سالش از لیست داوران بین‌المللی ایران حذف کردند. افشاریان درباره دلیل حذف او گفته بود: «با توجه به تغییر محل جغرافیایی زندگی فغانی، اینکه در اول سال میلادی۴۴ سال و ۹ ماه سن خواهد داشت و تورنمنتی وجود ندارد که او تا به حال موفق به حضور در آن نشده باشد؛ به اعتقاد همه اعضای کمیته داوران، داورانی در داخل کشور داریم که توانایی حضور در جام ملتهای آسیا و درخشیدن در عرصه بین‌الملل در آینده را دارند. به همین دلیل برای سال ۲۰۲۳ نام فغانی را در لیست قرار ندادیم.»

حالا موعود بنیادی‌فر، در غیاب فغانی، نفر اول فهرست داوران بین‌المللی فدرسیون فوتبال ایران است و معلوم نیست که افشاریان چرا این گزینه را انتخاب نکرده است که فغانی در رتبه دوم قرار بگیرد تا کماکان به عنوان نماینده ایران در مسابقات بین‌المللی حاضر شود؟

در نهایت اما استرالیایی‌ها که در برهوت داوری به سر می‌برند، با کمال میل علیرضا فغانی را در فهرست داوران بین‌المللی خود جای دادند تا او نماینده این کشور در قضاوت‌های بین‌المللی باشد.

افشاریان که یکی از دلایلش برای حذف فغانی را سکونت نداشتن او در ایران می‌داند، بعد از اتفاقاتی که در بازی عراق مقابل اردن رخ داده، با طعنه واکنش نشان می‌دهد: «فغانی در این مسابقات در کادر داوری کشور استرالیا سوت زد و مباحث مرتبط با این مسابقه هم مانند دیگر رقابت‌ها قطعاً از سوی کمیته داوران کنفدراسیون فوتبال آسیا AFC بررسی خواهد شد. موعود بنیادی فر و تیم داوری او، نمایندگان داوری ایران در جام ملت‌های آسیا بودند.»

گویی افشاریان و فدراسیون فوتبال بعد از خروج فغانی از لیست داوران بین‌المللی، می‌خواهند این‌طور وانمود کنند که هیچ اتفاقی درباره او برای ایران اهمیتی ندارد. این در حالی‌ست که فدراسیون فوتبال استرالیا تمام‌قد از علیرضا فغانی دفاع کرده و گفته از تمام ظرفیت‌هایش برای پیگیری مزاحمت‌های مجازی استفاده خواهد کرد.

به‌نظر می‌رسد این جنجال‌ها در روزهای آتی ادامه یابد اما آنچه کارشناسان داوری روی آن توافق دارند و همین امر باعث آسودگی خاطر فغانی می‌شود، تصمیمات درستی بوده که در این بازی جنجالی اتخاذ شده است.