از سمیه تا برادران لیلا؛ «وای ساسی کشته شد»

عکس «ساسی» برای ترانه «برادران لیلا» که در لباسی شبیه شخصیت اصلی فیلم سینمایی «دیکتاتور» ظاهر شده استبی بی سی:مسعود آذر
روز چهارشنبه، هشتم آذرماه آهنگ جدید «ساسی» به نام «برادران لیلا» منتشر شد. نام ترانه از فیلم سینمایی توقیف شده برادران لیلا، ساخته سعید روستایی الهام گرفته شده و به نوعی ادامه همان آهنگ «نرو سمیه» ( اسفندماه سال ۱۳۹۹) است، آهنگی که برگرفته از تکیه کلام فیلم سینمایی «ابد و یک روز» بود.
ترانه تازه ساسان حیدری یافته، معروف به «ساسی»، طبق روال آهنگ‌های اخیر این خواننده، با تبلیغات و آگهی پس از دو سال اعلان حضور کرد. استفاده از نام یک فیلم مطرح و پرحاشیه و بازیگران فیلم مانند ترانه علیدوستی، متن و موسیقی عامه پسند‌ و کارهای قبلی این خواننده دست به دست هم دادند تا تیزر ترانه، تا روز جمعه دهم آذرماه بالای شانزده میلیون بار دیده شود. ( این آمار مربوط به صفحه اینستاگرام خواننده است و شامل سایر شبکه‌ها و رادیو جوان نیست)

اقبال و چنین جلب توجهی در گام نخست موفقیتی برای تهیه کننده و خواننده این ترانه به همراه دارد اما مخالفان سبک و سیاق این خواننده، همچنان منتقد ترانه‌های او هستند و سایت‌های خبری نزدیک به حکومت می‌گویند مضمون این ترانه ترویج بی‌بندباری و شکستن فضای فرهنگی و گسترش بی‌حجابی است.

بخشی از انتقادها متوجه متن ترانه است. متن ترانه نسبت به کار‌های قبلی ساسی به نوعی بی‌پرواتر شده و تکیه کلام‌های کوچه و بازاری را به کار می‌برد که بالای سن هجده سال است و مناسب کودکان نیست و خواننده نیز پیشاپیش دراین‌باره هشدار داده است. البته ویدئوهای منتشره در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که کودکان نیز همچون گذشته، ترانه را می‌خوانند و حتی والدین نیز در کنار آنها با خوشحالی، در تهیه فیلم و ویدئو مشارکت دارند و انگار برای شنیدن موسیقی هیچ محدودیت سنی قائل نیستد.
از سمیه تا لیلاصحنه‌ای از موزیک ویدئو ترانه «نرو سمیه» (از تهران تا توکیو)در طول سال دهها آهنگ سنتی و غیر سنتی روانه بازار می‌شود و به جز چند ترانه که ممکن است به اصطلاح «بگیرد» بقیه یا شنیده نمی‌شود یا نیامده از یاد می‌رود.

در میان ترانه‌هایی که منتشر می‌شود گاهی ترانه‌های اجتماعی و اعتراضی با اقبال بیشتری روبرو می‌شوند و بیشتر در خاطره‌ها می‌مانند. اما ترانه‌هایی از جنس کارهای ساسی مانکن، گاه به گاه و به طور معمول سالی یکبار منتشر می‌شود و واکنش‌هایی به دنبال دارد و موجی در این عرصه بوجود می‌آورد که باعث می‌شود سایر اقشار مردم نیز حتی برای یکبار هم شده آن را بشنوند.

در سال‌ها اخیر اکثر ترانه‌های ساسی با مخاطبان میلیونی روبرو بوده و به سرعت فضای شبکه‌های اجتماعی را دربرگرفته است. ترانه‌های او فارغ از کم و کیف‌شان، پرشنونده بوده و موجی از فیلم و ویدئو از اجراهای مختلف علاقمندانش را به دنبال داشته است. این ترانه‌ها در رسانه‌ها و حتی تلویزیون دولتی ایران نیز زمینه‌ساز بحث و گفت‌وگو شده‌اند. دو ترانه‌ قبلی ساسی «سمیه نرو» و «مامان منو ببخش» از پر بحث‌ترین و پرحاشیه‌ترین ترانه‌های سال‌های اخیر بودند.

اقبال به ترانه‌های یک خواننده «آن ور آبی» در حالی صورت می‌گیرد که اکثر خواننده‌های داخلی با وجود محدودیت‌ها، معمولا در حال برگزاری کنسرت‌های مختلف و انتشار آلبوم‌ هستند و بلیت‌های بعضی از کنسرت‌ها، چندساعته به فروش می‌رسد و گاهی به قیمت‌های کلان و میلیونی در بازار سیاه دست به دست می‌شود.

روند و فعالیت خوانندگان موسیقی پاپ در داخل نشان داده که آنها توانسته‌اند توجه و نگاه بخش زیادی ازعلاقمندان به موسیقی را از خارج به داخل معطوف کنند و تولیدات داخلی بخش مهمی از نیاز موسیقی نسل جوان را تامین کرده است. احتمالا اگر محدودیت‌های تولید و انتشار آهنگ در ایران بخصوص برای زنان نبود و قشر زنان از موسیقی کنار گذاشته نمی‌شدند، شاهد تحولات و اتفاق‌های دیگری در عرصه موسیقی بودیم. چنانکه در بهمن‌ماه سال گذشته با انتشار آهنگ «گانگستر شهر آمل» از طرف یک خواننده محلی به نام مجید احمدی و حاشیه‌های برخورد با معلمی که دانش‌آموزانش این ترانه را می‌خواندند، باعث شد رکورد قابل توجهی در «گوگل ترند» ثبت شود. سایت خبری «رویداد ۲۴» با اشاره به آمار گوگل ترند نوشت حجم جستجوی این ترانه محلی، طی ۲۴ ساعت، به دو و نیم برابر بیش از جستجوی سرود «سلام فرمانده» در ایران رسید.

سرود «سلام فرمانده» در نوروز سال ۱۴۰۱ با حمایت سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شد و تبلیغات گسترده‌ای برای اجرای آن در شهرهای مختلف ایران شد و رسانه‌های نزدیک به حکومت مانند «رجانیوز» چنین نوشتند که این سرود، پاسخی به استقبال دانش‌آموزان به ترانه‌های ساسی مثل «آقامون جنتلمنه» یا «نرو سمیه» است و اشاره داشتند که «سلام فرمانده یک موج زودگذر نیست اما ساسی مانکن زودگذر بود».
عامه پسندی ترانه‌های «ساسی»نمایی از فیلم «برادران لیلا» ساخته سعید روستایی که «ساسی» اسم ترانه را از این فیلم وام گرفته استبین فرهنگ رسمی و فرهنگ عمومی مردم در عرصه سبک زندگی شکاف عمیقی وجود دارد و یکی از نمونه‌های بارز آن، رواج ترانه‌های به اصطلاح «خلاف شئونات اسلامی» است که حکومت در طول چند دهه در کنترل یا مهار آن ناکام بوده است. چنانکه در فراخوانی که خواننده‌ای مثل ساسی منتشر می‌کند صدها دختر و پسر در مقابل دوربین می‌رقصند، ترانه را لب خوانی و منتشر می‌کنند.

آنچه در بستر جامعه ایران رخ داده مختص به جوانان و نوجوانان نیست و تصاویر منتشره برای ترانه برادران لیلا نشان می‌دهد که بچه‌ها به همراه والدین‌شان در چنین برنامه‌هایی هم‌صدا می‌شوند و حتی بدون توجه به معنا و محتوای ترانه، بچه‌های خردسال‌ نیز حضور دارند. این درحالی است که متن و محتوای ترانه «برادران لیلا» تناسبی با این رده سنی ندارد و در همه کشورها برای پخش چنین ترانه‌هایی محدودیت‌هایی برای زمان پخش در طول شبانه روز و رده‌های سنی قائل هستند.
جمع اضداد در یک ترانه
انتشار ترانه برادران لیلا با عکسی از ساسی همراه است که این خواننده، لباس بازیگر فیلم کمدی دیکتاتور (محصول سال ۲۰۱۲) را برتن دارد، فیلمی که طنز تلخی دارد.

برخلاف فیلم سینمایی برادران لیلا که از گرفتاری‌ها و مشکلات خانواده‌ها و جامعه است، در ترانه صحبت از مشروب، مواد مخدر، روابط عاشقانه وجنسی، شاسی بلند، پول، اسرائیل، آمریکا و... می‌شود و با چنین توقعاتی بارها می‌گوید «بگو آمین یا رب العالمین» و در بخشی از ترانه نیز به ریا و تضادهای افراد به طور مشخص در تلویزیون دولتی ایران اشاره دارد که ادای یکی از مجریان برنامه کودک را درمی‌آورد و صحبت از «خاله لیلا» می‌کند که در مقابل دوربین یک چهره دارد و زندگی او در دنیای واقعی و پشت دوربین متفاوت است، مساله‌ای که رسانه‌های ایران بارها درباره آن نوشته‌اند و تصاویری از مجریان تلویزیون بدون حجاب اجباری منتشر شده است.

بخشی ازمتن ترانه برادران لیلا برگرفته و اشاره به افراد حقیقی و رویدادهای خبری دارد و از نوید محمدزاده، بازیگر سینما یاد می‌کند یا الهام چرخنده، بازیگر سابق سینما و طرفدار حکومت را با الکسیس تگزاس، بازیگر پورن مقایسه می‌کند و در بخش پایانی ترانه نیز می‌خواند «وای ساسی کشته شد» که اشاره و طعنه‌ای دارد به کلیپی از یک روحانی که گفته بود در روزعاشورا، پرنده‌هایی «به زبان فصیح فارسی و عربی»، در زمان کشته شدن امام سوم شیعیان به حرف آمده و گفته بودند «وای حسین کشته شد».

با وجود پربازدید بودن ویدئوی جدید ساسی، واکنش‌ها به کلماتی که در این ترانه به کار رفته کم نیست. بیشترین انتقادات به انتشار تصاویر کودکان در دابسمش یا همان لب خوانی ترانه است. تعدادی از طرفداران حکومت نیز ترانه برادران لیلا را «یک کمپین ضد فرهنگی علیه حجاب و پوشش زنان» می‌دانند.

سایت تابناک، سایت خبری نزدیک به حکومت در واکنش به انتشار این ویدئو، آن را «در مسیر سیاست‌های ضد فرهنگی» دانسته و نوشته که «در این موزیک ویدئو برنامه‌های کودک و نوجوان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و موضوعاتی مانند فرهنگ حجاب و عفاف مورد هتاکی خواننده لس آنجلسی قرار می‌گیرد».