راهکاری «تحول‌آفرین»برای تشخیص پارکینسون پیش از بروز علائم بیماری
رأی دهید
پارکینسون به دلیل تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی موسوم به آلفا سینوکلئین (alphaSyn) در سراسر مغز و سیستم عصبی ایجاد می‌شود که به نظر می‌رسد سال‌ها پیش از بروز نشانه‌های جسمی مانند لرزش و سفتی عضلانی رخ می‌دهد.
با این حال، این نشانه‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت و با تعدادی از بیماری‌های دیگر مشترک است و تلاش‌ها برای تشخیص را دشوارتر می‌کند.
تخمین می‌زنند نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر در بریتانیا به پارکینسون مبتلا هستند و چون اکنون آزمایش خاصی برای آن وجود ندارد، تشخیص این بیماری دشوار است.
اما گویا پژوهشی تازه که در نشریه عصب‌شناسی لانست (The Lancet Neurology) منتشر شد، این موضوع را تایید می‌کند که روشی به نام آزمون تقویت بذر آلفا سینوکلئین- اس‌ای‌ای (alphaSyn-SAA) محل تجمع این پروتئین‌ها را به‌دقت پیدا کرده است‌ــ و بنابراین افرادی را که احتمالا در معرض خطر ابتلا به این بیماری‌اند، شناسایی می‌کند.
دانشمندانی که در این مطالعه شرکت نداشتند، گفتند این یافته‌ها «پایه‌ای برای تشخیص بیولوژیکی پارکینسون است» و این راهکار را «تحول‌آفرین» در آزمایش‌های تشخیصی، پژوهشی و درمانی پارکینسون توصیف کردند.
پروفسور اندرو سیدروف، همکار نویسنده ارشد این مطالعه از دانشگاه پنسیلوانیا، گفت:«شناسایی نشانگر بیولوژیکی موثر برای آسیب‌شناسی بیماری پارکینسون برای روش‌های درمان این بیماری پیامدهای مهمی دارد؛ احتمالا امکان تشخیص زودهنگام، شناسایی بهترین درمان برای زیرمجموعه‌های مختلف بیماران و افزایش سرعت کارآزمایی‌های بالینی را فراهم می‌کند.»
در این مطالعه که یک هزار و ۱۲۳ شرکت‌کننده داشت و آن را به یکی از بزرگ‌ترین مطالعاتی که تاکنون برای ارزیابی راهکار آلفاسینوکلئین در تشخیص بیماری انجام شده است، تبدیل می‌کند، مقدار بسیار کمی از پروتئین‌های غیرطبیعی به‌گونه‌ای تقویت شدند که بتوان با استفاده از تکنیک‌های آزمایشگاهی استاندارد آن‌ها را مشاهده کرد.
در این مطالعه، افرادی با تشخیص بیماری پارکینسون، افراد در معرض خطر دارای سویه‌های ژن‌ــ جی‌بی‌ای (GBA) و ال آرآرکی۲ (LRRK2)ــ مرتبط با این بیماری، افرادی که نشانه‌های اولیه بیماری در آن‌ها ظاهر شده [پرودرومال]ــ و آن‌ها که به علائم غیرحرکتی اولیه از قبیل اختلال خواب یا از دست دادن بویایی دچار شدند، شرکت داشتند.
پژوهشگران نمونه‌هایی از مایع اطراف مغز و نخاع این افراد را گرفتند و آن را با استفاده از همین تکنیک تجزیه و تحلیل کردند.
آن‌ها دریافتند در افراد پرودرومال، ۸۹ درصد آن‌هایی که بویایی‌شان را از دست داده بودند، نتایج آلفاسینوکلئین مثبت داشتند، و در افراد مبتلا به اختلال خواب (REM)ــ که پیش‌زمینه شناخته‌شده پارکینسون است، اندکی کمتر یعنی ۸۵ درصد مثبت بود.
این نتایج بین افراد مبتلا به اشکال ژنتیکی پارکینسون متفاوت بود، به‌طوری که ۹۶ درصد افراد دارای سویه ژنی جی‌بی‌ای و در مقابل ۶۸ درصد افراد دارای سویه ژنی ال‌آرآرکی۲ نتیجه مثبت نشان دادند.
نشانه‌ای که در این آزمون به‌طورقطع نتیجه مثبت دارد، از دست دادن حس بویایی است که در افراد پرودرومال و کسانی که مبتلا به پارکینسون تشخیص داده شده‌اند، شایع است.
دکتر تانیا سیمونی، نویسنده این مطالعه از دانشگاه نورت‌وسترن، گفت: «با اینکه به‌نظر می‌رسد از دست دادن حس بویایی نشانه‌ای قوی برای بیماری پارکینسون باشد، باید این نکته را متذکر شویم که در این مطالعه، افرادی با نتایج مثبت روش آلفاسینوکلئین حضور داشتند که هنوز حس بویایی‌شان را از دست نداده بودند.»
دکتر سیمونی گفت که این نشان می‌دهد آسیب‌شناسی آلفاسینوکلئین را حتی پیش از آنکه بویایی به میزان سنجش‌پذیری از دست برود، نیز می‌توان ارائه داد و افزود که برای یافتن چگونگی تغییر حس بویایی بیماران به مرور زمان و ارتباط آن با ساخت پروتئین، پژوهش‌های بیشتری باید انجام شود.
دانشمندان هشدار دادند که هنوز مطالعات طولانی‌تر با تعداد نمونه‌های بیشتری لازم است.
با این حال، دو دانشمندی که در این مطالعه شرکت نداشتند‌ــ پروفسور دانیلا برگ و کریستین کلاین از بیمارستان دانشگاه شلزویک‌ـ هولشتاین آلمان‌ــ این یافته‌ها را پایه‌ای برای تشخیص بیولوژیکی پارکینسون نامیدند.
به گفته آنان، هرچند این راهکار «تحول‌آفرین» است، برای بهره‌گیری از ظرفیت کامل آن باید در قالب آزمایش خون ارائه شود.
