کشت گندم اصلاح‌شده ژنتیکی که خطر سرطان ناشی از مواد غذایی برشته را کاهش می‌دهد
رأی دهید
در جایی نه چندان خیلی دور از لندن، در شهرستان هرتفوردشر، یک مزرعه گندم غیرعادی قرار دارد. در واقع گندمی که در این مزرعه رشد می‌کند از نظر ژنتیکی اصلاح شده تا مقدار «آکریل‌آمید» موجود در آن پس از پخته شدن کاهش یابد. محققان اعتقاد دارند این ترکیب در گندم خطر ابتلا به سرطان را در انسان‌ها افزایش می‌دهد.
دانشمندان زراعی به منظور دستیابی به هدف خود در مرکز تحقیقات روتامستد، ژنی را از گندم خارج کردند که ترکیبی به نام «آسپاراژین» تولید می‌کند.
آسپاراژین به طور طبیعی در گیاهان و همچنین در سایر مواد غذایی نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی وجود دارد. با این حال زمانی که گندم به آرد تبدیل میشود و به یک محصول پخته‌شده مانند نان تغییر شکل می‌دهد، آسپاراژین به ترکیب دیگری به نام آکریل‌آمید تبدیل می شود که در دوزهای بسیار بالا سرطان زا است.
محققان می‌گویند کاهش میزان آسپاراژین در دانه گندم به معنای کاهش آکریل‌آمید و درنتیجه کم شدن خطر ابتلا به سرطان در نان سوخاری، غلات بوداده، بیسکویت و سایر مواد غذایی پخته‌شده حاوی گندم است. آزمایش‌های به عمل آمده تاکنون کاهش ۵۰ درصدی آسپاراژین در گندم‌های اصلاح‌شده و کاهش ۵۰ درصدی آکریل‌آمید در آرد را نشان داده‌اند.
پروفسور نایجل هالفورد، محقق کشاورزی که هدایت این آزمایش را برعهده دارد، می‌گوید: «نتایج واقعاً هیجان‌انگیز و مثبت است، اما در حال حاضر محدود به آزمایش‌های میدانی یک ساله است. ما باید ببینیم که آنها از نظر عملکرد، محتوای پروتئین و این طور چیزها در طی چند سال آینده چه نتایجی به ما می‌دهند تا سپس بتوانیم آنها را در اختیار کشاورزان قرار دهیم.»
قرار است ارزیابی نهایی گندم کشت‌شده در این مزرعه پس از برداشت محصول در مهرماه انجام شود.
ماده آکریل آمید ترکیب جدیدی برای دانشمندان نبوده است چرا که از آن در فرآیندهای صنعتی استفاده میشود، با این حال تنها در سال ۲۰۰۲ بود که کشف شد این ترکیب در مواد غذایی نشاسته‌ای به شدت برشته یا بو داده‌شده دیده شود.
دکتر هالفورد در این باره می‌گوید: «این یک ترکیب شیمیایی آشنا برای بیوشیمی‌دانان است، ما از آن در آزمایشگاه استفاده می‌کنیم. در واقع وقتی آکریل‌آمید را از قفسه آزمایشگاه بیرون می‌آورید روی بطری آن علامت جمجمه و استخوان‌های متقاطع (به معنای خیلی سمی) را می‌بینید. بنابراین وقتی دانشمندان متوجه شدند این ترکیب در مواد غذایی‌ای که می‌خوریم وجود دارد، بسیار شوکه شدند.»
محققان با این حال می‌گویند هشدارها درباره سرطان‌زا بودن آنها به این معنی نیست که خوردن مواد غذایی حاوی آکریل‌آمید الزاما باعث سرطان میشود زیرا میزان این ماده در مواد غذایی بسیار کم است. مطالعاتی که آکریل‌آمید را با سرطان مرتبط می‌کند تا کنون تنها در حیوانات انجام شده و با استفاده از دوزهای بسیار بالاتر از آنچه ما از طریق غذا خوردن وارد بدن‌مان می‌کنیم.
دانشمندان اعتقاد دارند ترکیب ژنتیکی ما منحصربه‌فرد است و در نتیجه بدن ما به این خطر واکنش متفاوتی نشان می‌دهد. در هر صورت اما گندم اصلاح‌شده ژنتیکی هرگونه خطری در این خصوص را به طور کلی کاهش خواهد داد.
تا به امروز مجوز مواد غذایی دستکاری شده ژنتیکی (تراریخته) برای مصرف در اتحادیه اروپا و بریتانیا صادر نشده است اما آقای هالفورد می‌گوید که بریتانیا و اتحادیه اروپا اکنون در حال بررسی تغییر «معیار» در این خصوص هستند. امری که نشان می‌دهد چقدر آکریل‌آمید یک خطر پذیرفته‌شده در مواد غذایی به شمار می‌رود.
وی می‌افزاید گندم‌هایی که در مزرعه هرتفوردشر رشد می‌کنند، اصلاح ژنتیکی شده‌اند، نه دستکاری ژنتیکی. به گفته او: «این‌ها گیاهان اصلاح‌شده هستند؛ هیچ تراریخته‌ای در آنها وجود ندارد، هیچ ژنی از گونه‌های دیگر یا ژن اضافی‌ای در آنها وجود ندارد. در واقع این‌ها یک گیاه تراریخته نیستند.»
تیم محققان با استفاده از فرآیند ویرایش ژن موسوم به کریسپر (CRISPR)، تکه کوچکی از بافت دانه را استخراج کردند و سپس آن را در یک ظرف کشت جداگانه رشد دادند. سپس از یک «تفنگ ژن» برای شلیک دی‌ان‌ای به سلول‌ها استفاده شد تا بتوانند صفات ژنتیکی موثر بر تولید آسپاراژین در گندم را حذف کنند.
در بریتانیا قانونی که اجازه تولید تجاری گندم اصلاح‌شده ژنتیکی را می‌دهد از طریق پارلمان به مرحله نهایی تصویب رسیده است. این قانون که «لایحه اصلاح ژنتیکی دقیق» نامیده میشود اکنون برای اجرایی شدن در انتظار تائید سلطنتی است.
