بر زندانیان متهم به جاسوسی در زندان اوین چه میگذرد
رأی دهید
آن‌ها اغلب در دادگاه‌های غیرعلنی و بدون طی شدن روند قانونی دادرسی محکوم شده‌اند. در چند سال اخیر بعضی مانند «سید محمود موسوی مجد» اعدام شدند و اکثر آن‌ها در شرایطی غیرشفاف و با محدودیت‌هایی بسیار در درون زندان نگهداری می‌شوند. تعداد کثیری از این زندانیان دوران حبس انفرادی طولانی، بدون داشتن حق استفاده از وکیل و تماس با خانواده را در بندهای امنیتی زندان اوین سپری کرده‌اند؛ اما بعد از انتقال به بند عمومی هم شرایط سختی را از سر می‌گذرانند.
ایزوله مطلق در سالن ۱۲ اندرزگاه ۷ زندان اوین
اندرزگاه ۷ زندان اوین دارای ۷ سالن مخصوص نگهداری زندانیان است. ساختمانی ۴ طبقه که در بدو ورود با اتاق افسر نگهبانی روبه‌رو می‌شوید. سالن‌های شماره ۳ و ۴ در دو طرف اتاق ریاست اندرزگاه قرار دارند. طبقه بالا سالن‌های ۵ و ۶ قرار دارند و کنارش کتابخانه و آرایشگاه مخصوص اندرزگاه و طبقه بالاتر از آن نمازخانه. طبقه زیر همکف اندرزگاه ۷ دارای ۳ سالن مخصوص نگهداری زندانیان است. سالن ۱ و۲ و از همه مهم‌تر سالن ۱۲ که چند سالی محل نگهداری زندانیان متهم به جرایم مرتبط با جاسوسی و ارتباط با دول متخاصم بود. تمامی زندانیان متهم و یا محکوم به این نوع جرایم، پیش از سال ۱۳۹۹ که به اندرزگاه ۴ منتقل شوند، در این سالن نگهداری می‌شدند. این زندانیان در ظاهر با سایر متهمان جرایم مالی و سیاسی و … در یک اندرزگاه حضور داشتند؛ اما در عمل آن‌ها در دنیایی متفاوت حضور داشتند و با محدودیت‌هایی عجیب و غریب روبه‌رو بودند.
در اندرزگاه ۷ زندان اوین سالن آمفی تئاتر بزرگی وجود دارد که ماهی یک بار برای زندانیان فیلم سینمایی در حال اکران در سینماهای کشور را به نمایش درمی‌آورند؛ اما زندانیان سالن ۱۲ از این امتیاز نیز محروم بودند، چرا که آن‌ها نباید با سایر زندانیان در یک مکان حضور می‌داشتند. در حالی که زندانیان جرایم مالی ماهی یک بار از حق ملاقات با خانواده‌های خود بهره می‌بردند و این امتیاز برای زندانیان اقتصادی مبالغ سنگین‌تر گاهی به ماهی دو بار نیز می‌رسید، اغلب زندانیان سالن ۱۲ فصلی یک بار از حق ملاقات بهره‌مند می‌شوند. در زندان اوین نوعی تبعیض آزاردهنده برای زندانیان متهم به جرایم جاسوسی و ارتباط با دول متخاصم وجود دارد که شرایط دشوار زندان را بیشتر و سخت‌تر می‌کند.
«علی» یک زندانی متهم به جاسوسی که به ۱۰ سال حبس محکوم شده و بین سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ در سالن ۱۲ اندرزگاه ۷ زندان اوین بوده و اکنون نیز در اندرزگاه ۴ زندان اوین ساکن است، درباره سالن ۱۲ به ایران‌وایر گفته است: «آنجا در ظاهر سالنی بود با چندین اتاق، اما باطنش مانند قبر بود؛ ما در آن سالن مدفون شده بودیم. ظاهرا باید فراموش می‌شدیم؛ حق استفاده از هیچ نوع امکانات حداقلی را نیز نداشتیم. هواخوری محدود، امکان تماس تلفنی اندک که بعضی اوقات باعث ایجاد تنش بین زندانیان می‌شد. به گونه‌ای با ما برخورد می‌شود که انگار مبتلا به یک بیماری مسری هستیم و نباید به هیچکس جز خودمان ارتباط داشته باشیم». علی علت این نوع برخورد را ترس از اطلاع‌رسانی درباره پرونده‌های زندانیان متهم به جاسوسی می‌داند: «می‌ترسند دیگران بفهمند ما در چه شرایطی بازداشت شدیم، در انفرادی و حین بازجویی چه اتفاقاتی برایمان افتاده، دادگاه‌های ما چگونه برگزار شده و چگونه اغلب ما را بدون حتی یک برگه سند محکمه‌پسند به حبس‌های طولانی مدت محکوم کرده‌اند.»
سالن ۱ اندرزگاه ۴، حبس با تبعیضاواخر سال ۱۳۹۸ تمامی زندانیان سالن ۱۲ اندرزگاه ۷ به سالن ۱ اندرزگاه ۴ منتقل شدند. سالنی که تا پیش از آن محل نگهداری زندانیان بدهکار مربوط به مهریه بود. سالنی کثیف و با امکاناتی حداقلی در گوشه‌ای از اندرزگاه ۴ که بهشت زندان اوین است. این اندرزگاه به واسطه حضور زندانیان جرایم اقتصادی سنگین و با مبالغ چند هزار میلیاردی، با کل زندان اوین متفاوت شده است. پیش از این ایران‌وایر در گزارشی با عنوان «ملاقات شرعی با زنان روسپی؛ امکانات عجیب یک زندان»، به بخشی از امکانات عجیب برخی زندانیان این اندرزگاه پرداخته بود. شرایط زندانیان منتقل شده از سالن ۱۲ اما با سایرین متفاوت بود. اگر چه به ظاهر شرایط کمی برای آن‌ها تغییر کرد. تعداد تلفن‌های در دسترس زندانیان افزایش یافت و مدت زمان استفاده از هواخوری بیشتر شد؛ اما در مواردی همچون ملاقات با خانواده و وکیل و استفاده از کتابخانه تغییری رخ نداد.
علی که همراه با سایر زندانیان سالن ۱۲ به اندرزگاه ۴ منتقل شده است، شرایط فعلی را این‌گونه تشریح می‌کند: «از نظر تلفن و هواخوری و … برای ما اتفاق بزرگی رخ داده و دیگر بر سر یک تماس تلفنی در روز دعوایمان نمی‌شود؛ اما اینجا مصیبت بزرگتری گریبان ما را گرفته، این مصیبت احساس تبعیض روزافزون است. ما اینجا به چشم می‌بینیم که متهمان جرایم اقتصادی سنگین که در صداوسیما و مطبوعات نامشان را در بوق و کرنا می‌کنند که با این مفسدان برخورد شده، چطور زندگی می‌کنند؛ ملاقات‌های هفتگی، بریز و بپاش در زندان و حتی تلفن اختصاصی و استخدام خدمه و امربر و در مقابل ما برای خروج از اتاق‌مان و مثلا دریافت یک کتاب از کتابخانه باید از ۱۰ نفر اجازه بگیریم، تازه اگر این اجازه صادر شود، این احساس تبعیض گلوی تک‌تک ما را می‌فشارد. زندانی اقتصادی که ۲۰ سال حبس در پرونده دارد، هر ماه بی‌سروصدا و یواشکی به مرخصی می‌رود و ما اغلب تا کنون به مرخصی نرفته‌ایم، من الان نزدیک ۷ سال از حکم ۱۰ساله‌ام را سپری کردم؛ اما حتی یک روز هم به مرخصی اعزام نشده‌ام.»
اما همه این‌ها تنها مشکل این زندانیان نیست. در پی شیوع بیماری کرونا، یکی از بزرگترین دغدغه‌های زندانیان و خانواده‌های آنان وضعیت سلامتی زندانیان است. اکنون ماه‌ها است که ۲ اتاق به عنوان قرنطینه برای زندانیان تازه‌وارد به اندرزگاه ۴ زندان اوین در نظر گرفته شده است؛ ۲ اتاق در سالن ۱ اندرزگاه ۴ که محل نگهداری علی و دوستانش است که با جرایم مربوط به جاسوسی و ارتباط با دول متخاصم ارتباط دارند. علی ضمن اشاره به اینکه در این رابطه بارها با مسئولان زندان صحبت کرده‌اند، اما نتیجه نگرفته‌اند؛ می‌گوید: «ظاهرا عامدانه می‌خواهند ما را بیمار کنند تا از دستمان خلاص شوند. زندانی تازه‌واردی را که معلوم نیست بیرون زندان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کرده یا نه، در سالن ما رها می‌کنند. هر قدر هم فریاد می‌زنیم، صدایمان به جایی نمی‌رسد. از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا کنون ۷ نفر از ما به صورت قطعی به کرونا مبتلا شدند که حال دو نفر وخیم بود. نمی‌دانیم چه کنیم، صدایمان از این دخمه به جایی نمی‌رسد.»
در زیر، فهرست نام ۳۴ زندانی را که به اتهام جاسوسی و ارتباط با دول متخاصم در سالن ۱ اندرزگاه ۴ روزگار می‌گذرانند، می‌خوانید. احتمالا نام تعدادی از آن‌ها را تا کنون نشنیده‌اید:
«انوشه آشوری»: دوتابعیتی و محکوم به ۱۲ سال حبس
«کمال امیربیک»: رایزن فرهنگی سابق ایران در ونزوئلا و محکوم به ۱۰ سال حبس
«محمد حیدری کاهکش»: محکوم به ۷ سال و ۶ ماه حبس
«کامران قادری»: دو تابعیتی و محکوم به ۱۰ سال حبس
«حسین حمیدی‌نیا»: کارمند سابق وزارت خارجه ایران و محکوم به تحمل ۵ سال حبس
«مهران اصغری»: کارمند دولت و محکوم به ۱۰ سال حبس
«شهاب دلیلی»: کاپیتان بازنشسته کشتی و محکوم به ۱۰ سال حبس
«محمدرضا اسدالله»: محکوم به ۱۰ سال حبس
«اسماعیل روکی»: محکوم به ۱۰ سال حبس
«عبدالستار شیخ»: دکترای هنر و محکوم به ۱۰ سال حبس
«محمدحسین رستمی»: مدیر سابق سایت عماریون و محکوم به ۱۰ سال حبس
«محمدعلی باباپور»: استاد دانشگاه و محکوم به ۱۰ سال حبس
«علی نفریه»: برنامه‌نویس و محکوم به ۱۰ سال حبس
«شهرام شیرخانی»: وکیل پایه یک دادگستری و محکوم به ۱۰ سال حبس
«علی کاشفی»: استاد دانشگاه و محکوم به ۱۰ سال حبس
«محمدجواد زارعی»: محکوم به ۱۰ سال حبس
«مهدی زارعی»: محکوم به ۱۰ سال حبس
«امیر رحیم‌پور»: دانش‌آموخته برق قدرت و محکوم به اعدام
«ذوالفقار سعدی»: تبعه کشور عراق و محکوم به ۷ سال حبس
«محمدحسین ملانژاد»: فوق لیسانس کامپیوتر و محکوم به ۱۲ سال حبس
«رضا جوکاری»: کارمند سابق سازمان انرژی اتمی و محکوم به ۱۰ سال حبس
«مختار صالحی»: شهروند کُرد و محکوم به ۱۰ سال حبس
«منوچهر محمدعلی»: دکترای ادبیات فرانسه از دانشگاه پاریس و محکوم به تحمل ۱۰ سال حبس
«بهزاد حبوبی»: محکوم به ۵ سال حبس
«علی جوهری»: غریق نجات و محکوم به ۱۰ سال حبس
«جاوید جاویدنیا»: دکترای ژئوفیزیک از هلند و محکوم به ۱۰ سال حبس
«علی آذری‌فر»: دکترای برنامه‌نویسی از استرالیا و محکوم به ۱۰ سال حبس
«امیرعباس صمیمی»: نظامی و محکوم به ۱۰ سال حبس
«امیرارسلان شبانی»: برنامه‌نویس و محکوم به ۱۰ سال حبس
«جواد نورجمالی»: مهندس کامپیوتر و محکوم به ۱۰ سال حبس
«مهدی بوترابی»: مدیر سایت پرشین بلاگ و محکوم به ۱۰ سال حبس
«بیژن مستقل»: محکوم به ۱۰ سال حبس
«جلیل محمد باروقی»: دانش‌آموخته برق قدرت و محکوم به ۱۰ سال حبس
«مسعود مصاحب»: دو تابعیتی و محکوم به ۱۰ سال حبس
البته زندانیانی دیگری نیز در اندرزگاه ۴ زندان اوین حضور دارند که با اتهاماتی مشابه با این ۳۴ زندانی به حبس محکوم شده‌اند؛ اما در سالن‌های دیگر و شرایطی متفاوت محبوس هستند. از جمله این افراد می‌توان به «سیامک نمازی، مراد طاهباز و هومن جوکار» اشاره کرد.
