هابرماس جایزه کتاب ۲۲۵ هزار یورویی شیخ زاید را نمی‌پذیرد

عکس آرشیوی از یورگن هابرماس متفکر و فیلسوف آلمانیدویچه وله :فیلسوف نامدار آلمانی که قرار بود برای دریافت جایزه شیخ زاید در نمایشگاه کتاب ابوظبی حضور یابد از این کار انصراف داد. هابرماس می‌گوید ارتباط تنگاتنگ بنیاد اهدا‌کننده این جایزه و حکومت امارات برای او روشن نبوده است.

یورگن هابرماس، نامدارترین متفکر و فیلسوف زنده آلمانی در یادداشتی که ناشر او روز یک‌شنبه دوم ماه مه (۱۲ اردیبهشت) منتشر کرد از تجدید نظر در تصمیم قبلی خود مبنی بر پذیرش جایزه شیخ زاید خبر داد.

این جایزه از سال ۲۰۰۷ به این سو در جریان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب ابوظبی به یک شخصیت فرهنگی جهان اهدا می‌شود و سه روز پیش هابرماس به عنوان برنده امسال آن معرفی شد.

جایزه شیخ زاید به نام پدر ولیعهد کنونی ابوظبی، محمد بن زاید نامگذاری شده که حامی اصلی آن و حاکم واقعی امارات متحد عربی به شمار می‌رود. مبلغ این جایزه ۲۲۵ هزار یورو و از این نظر یکی از بالاترین رقم‌ها در میان جایزه‌های فرهنگی در جهان است.

آلمان میهمان ویژه امسال نمایشگاه کتاب ابوظبی است که ۲۳ تا ۲۹ ماه مه برگزاری می‌شود. قرار بود فیلسوف ۹۱ ساله آلمانی برای دریافت جایزه شیخ زاید در این نمایشگاه حضور یابد.

نمایش و فروش ترجمه عربی ۱۰ کتاب از آثار یورگن هابرماس در یک غرفه ویژه یکی از برنامه‌های این دوره از نمایشگاه ابوظبی اعلام شده است.
انصراف پس از مقاله انتقادی اشپیگل
انصراف هابرماس از سفر به ابوظبی پس از انتشار یک مقاله انتقادی در هفته‌نامه "اشپیگل" انجام شد که نسخه آنلاین آن روز یک‌شنبه انتشار یافت.

دیتمار پیپر در مقاله‌ای زیر عنوان "یورگن هابرماس و تیلیغات اماراتی" با اشاره به موافقت هابرماس با حضور در ابوطبی نوشت: «اما قواعد دموکراتیکی که برای هابرماس روشنگر مقدس هستند در آنجا به طور سیستماتیک نادیده گرفته می‌شوند.»

فیلسوف آلمانی در بیانیه خود نوشته اعلام آمادگی او برای دریافت جایزه شیخ زاید تصمیمی نادرست بوده که آن را به این وسیله تصحیح می‌کند.

او می‌گوید ارتباط تنگاتنگ نهاد اهدا کننده جایزه در ابوظبی و سیستم سیاسی حاکم بر آنجا را به اندازه کافی برای خود روشن نکرده است.

مقاله اشپیگل با این عبارت خاتمه می‌یابد: «به طور معمول وقتی ذهن و قدرت با هم برخورد می‌کنند، قدرت پیروز می‌شود.»

هابرماس با نقل این عبارت می‌گوید در کوتاه مدت این حرف درست است اما او در بلندمدت به قدرت روشنگرانه سخن انتقادی، اگر به فضای افکار عمومی سیاسی نفوذ کند باور دارد و برای این منظور از ترجمه کتاب‌هایش به زبان عربی سپاسگزار است.

ولیعهد ابوظبی ، سی‌ام آوریل در یک پیام توئیتری به برنده امسال جایزه شیخ زاید تبریک گفته و از جمله نوشته است: «تبادل دانش همیشه بخش مورد احترامی از فرهنگ و میراث ما بوده است.»
به گزارش اشپیگل یورگن هابرماس در توضیح چگونگی پذیرش جایزه شیخ زاید در ایمیلی نوشته طبیعی است که او ابتدا شک کرده و درباره نهاد اهداکننده جایزه و برندگان قبلی کسب اطلاع کرده است.

او می‌گوید با مدیر نمایشگاه کتاب فرانکفورت صحبت کرده و در مورد چهار برنده دیگر جایزه در حوزه تخصصی خودش بررسی کرده است. ظاهرا هابرماس از این طریق دلیل قاطعی برای خودداری از دریافت جایزه نیافته است.

نویسنده اشپیگل در مقاله انتقادی خود نوشته برای متفکری در سطح جهانی و کسی که بیش از نیم قرن جانب پروژه روشنگری و فاصله‌گذاری انتقادی با قدرت را گرفته باید ممکن می‌بود که به دعوت دریافت جایزه شیخ زاید یک پاسخ منفی صریح می‌داد.
مقایسه حکمرانی بن زاید با خامنه‌ای و پوتین
او محمد بن زاید را متهم می‌کند که با استفاده از مدرن‌ترین ابزار و فناروری‌ها حکومتی بر پا کرده که کنترل تمام عیار شهروندان یکی از جنبه‌های اصلی آن است.

به نوشته اشپیگل در امارات متحده عربی زرق و برق و پروژه‌های چشمگیر نظیر برپایی موزه لوور در ابوظبی زیاد هستند اما گزارش‌های سازمان دیده‌بان حقوق بشر نشان می‌دهد که میلیون کارگر مهاجر چگونه استثمار می‌شوند و از کمترین حقوق انسانی بی بهره هستند.

بنابر این گزارش اندیشکده آمریکایی Freedom House در جدولی که از روند دموکراتیک شدن جوامع ارائه می‌کند از ۱۰۰ امتیاز به امارات متحده عربی فقط ۱۷ امتیاز داده است.

در این فهرست جمهوری اسلامی ۱۶ و روسیه ۲۰ امتیاز دارد. نویسنده اشپیگل می‌پرسد واکنش‌ها چگونه می‌بود اگر یکی از رهبران فکری آلمان جایزه نهادی را بپذیرد که حامی اصلی آن کسی مانند رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای یا رئیس جمهوری روسیه ولادیمیر پوتین باشد؟