جنگ داخلی در سپاه برای تصاحب صندلی «فرماندهی قوه مجریه»

رادیو زمانه - علی رسولی: دو ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ تنش‌های درونی در میان گروه‌های مختلف سپاه بر سر کاندیدای نهایی انتخابات بالا گرفته است. در یک هفته گذشته، سپاه با دو حمله و ضدحمله برنامه‌ریزی شده از سوی دو گروه داخلی‌اش روبه‌رو بود. در نخستین رویداد، یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه در یک مصاحبه که خبرگزاری فارس وابسته به سازمان بسیج آن را منتشر کرد گفت که برکناری سعید محمد از پست فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا به دلیل تخلف‌های او بوده است:
 
«سپاه به جد با ورود پاسداران و از جمله ایشان به عرصه انتخابات بدون طی مراحل و فرآیندهای قانونی تعریف شده مخالف است. اتفاقاً منفک کردن سعید محمد از مسئولیت فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم به دلیل همین تخلف و رعایت نکردن مقررات از سوی ایشان بوده است.»
 
یدالله جوانی در گروه‌بندی داخلی سپاه در طیفی قرار می‌گیرد که محمدعلی عزیزجعفری، محمدرضا نقدی، جمال‌الدین آبرومند و غلامرضا سلیمانی نیز در آن قرار دارند. این گروه که به جریان حزب پایداری (جبهه پایداری سابق) نزدیکی دارند هم‌اکنون از کاندیداتوری سعید جلیلی در انتخابات حمایت می کنند.
 
طیفی که یدالله جوانی به آن تعلق دارد در دوره فرماندهی عزیزجعفری در سپاه قدرت فراوانی داشتند ولی اکنون و با تنزل جایگاه برخی چهره‌هایشان باز هم آن قدر توان دارند که بتوانند در مقابل برنامه طیف حسین سلامی و فرماندهان نزدیک به او عرض اندام کنند.

بخش دیگری از سپاه حامی سعید محمد است. فرمانده سابق قرارگاه خاتم و مشاور کنونی حسین سلامی، فرمانده کل سپاه. شاید به همین دلیل نخستین واکنش به اظهارات معاون سیاسی سپاه را رمضان شریف، سخنگوی این نهاد نظامی انجام داد و گفت: «اگر سعید محمد تخلف کرده چرا فرمانده کل او را مشاور خود کرده است؟ حکم مشاوره سعید محمد رسمی است؛ اعلام هم شده و درست هم هست.»
 
سخنگوی سپاه در این مصاحبه گفت که مصاحبه معاون سیاسی سپاه در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، «موضع شخصی» او بوده است:
 
«ما می‌گوییم هر کس می‌گوید تخلف بوده باید متقن و دقیق بگوید چه تخلفی بوده است. برداشت یک معاون سپاه این بوده که تخلف صورت گرفته، اما نظر رسمی سپاه ممکن است این نباشد. شاید برداشت آقای جوانی این بوده؛ ممکن هم هست آقای جوانی اصل حرفش را تکذیب کند.»
 
جوانی البته گرچه روز بعد اندکی مواضعش را تعدیل کرد ولی مجددا گفت که سعید محمد از سیاست و دکترین انتخاباتی سپاه تخلف کرده است.
 
دکترین انتخاباتی سپاه چیست؟ معاون سیاسی سپاه در همان مصاحبه جنجالی در مورد سعید محمد به صورت مشخص بر این نکته تاکید کرد که گرچه سپاهی‌ها می‌توانند کاندیدای ریاست‌جمهوری شوند ولی منع روشنی در مورد حمایت مستقیم سپاه از آن‌ها وجود دارد: «این فضایی که در شبکه‌های اجتماعی داخلی و رسانه‌های خارجی و بویژه در شبکه‌های ماهواره‌ای ضدانقلاب شکل گرفته و بعضاً سعید محمد را کاندیدای مورد حمایت سپاه معرفی می‌کنند، از یک طرف ساخته و پرداخته کسانی است که می‌خواهند چهره سپاه را مخدوش کنند و از طرفی، متأثر از افرادی است که تصور می‌کنند چون سعید محمد مسئولیت فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا سپاه را برعهده داشته‌ و به عرصه انتخابات ورود کرده‌اند، احتمالاً ورود ایشان به عرصه انتخابات با نظر و تأیید و حمایت سپاه است.»
 
در بیش از سه دهه دخالت موثر سپاه در انتخابات، این نهاد همواره از سه طریق راهبردهای انتخاباتی‌اش را پیش برده است. حذف رقبا، چهره‌سازی و بسیج امکانات و نیروها در دو هفته پایانی و روز انتخابات.
 
سخنان یدالله جوانی در مورد سیاست انتخاباتی سپاه نفی این سه شیوه پیشین نیست، بلکه او تلویحا می‌گوید سعید محمد نباید در انتخابات تابلوی نمایندگی سپاه را به دست بگیرد چرا که کلیت سپاه هنوز بر سر یک گزینه به توافق نرسیده است.  
 
جوانی دکترین سیاسی و سیاست انتخاباتی سپاه را متصل و وابسته به دو سند دانسته است؛ سند «دکترین رفتار سیاسی سپاه» و سند «راهبردهای سپاه برای انتخابات ۱۴۰۰»:
 
«در آبان سال ۹۹ اهداف و سیاست‌های سپاه در قبال انتخابات ۱۴۰۰ از سوی نماینده محترم ولی فقیه در سپاه و فرمانده کل سپاه به همه رده‌های سپاه ابلاغ شد. این یک سند ابلاغی است مبتنی بر اسناد بالادستی از جمله دکترین رفتار سیاسی سپاه. در سند مربوط به انتخابات ۱۴۰۰ پنج هدف راهبردی تعریف شده و ۲۵ اقدام بایدی و ۱۷ سیاست منعی و نهی‌ای که این کارها نباید بشود و اگر هر کسی انجام دهد باید کمیسیون پیگیری فرامین حضرت امام و رهبر انقلاب به‌عنوان یک امر تخلفی رسیدگی و برخورد کند.»
 
عبدالله حاجی‌صادقی به عنوان مقام ابلاغ‌کننده راهبردهای انتخاباتی سپاه، از سال ۱۳۹۶ به عنوان نماینده خامنه‌ای در سپاه منصوب شده است یکی از چهره‌های تندرو و حامی جریان اصولگرایی در ایران است. او در انتخابات سال ۱۳۹۲ در سمت جانشین نماینده ولی فقیه در سپاه از فعال‌ترین چهره‌های حامی مداخله سپاه در انتخابات بود. او معتقد است که رئیس‌جمهوری باید فرمانبردار مطلق ولی فقیه باشد و کسی از صندوق‌ها بیرون بیاید «که نه ارادت بخواهد و نه اشارت، بلکه اراده رهبری را بفهمد و سر دهد.»
 
دعوا بر سر چیست؟ سپاه و جریان اصولگرایی وابسته به آن مطمئن هستند که دولت آینده از آن‌شان خواهد بود. نزاع کنونی بر سر این است که چه کسی از میان آن‌ها سکان قوه مجریه را به دست می گیرد و این شخص به کدام طیف سپاه و جریان اصولگرایی نزدیک است. نزدیکی به هر طیف علاوه بر سرازیر شدن پست‌های مدیریتی و وزارتخانه‌های مختلف، به نوعی قدرت آن طیف را در هشت سال آینده تضمین می‌کند و شاید این گروه را به عنوان بازیگر اصلی در جریانات مربوط به جانشینی رهبر جمهوری اسلامی مطرح کند.
 
سعید محمد، چهره ناشناخته‌ای که یک‌شبه نامش بر سر زبان‌ها افتاد، پیش‌تر ماموریتی بزرگ را به انجام رسانده و به همین دلیل مورد وثوق طیفی است که اکنون فرمانده کل سپاه و چند معاونت کلیدی این نهاد را در اختیار دارند.
 
محمد، بازرس ویژه سپاه برای رسیدگی به پرونده فساد اقتصادی مشترک در بنیاد تعاون، فرماندهی وقت و سازمان اطلاعات سپاه بود. پرونده‌ای که بعدتر بخشی از آن افشا شد و نام فساد «هلدینگ یاس» بر آن گذاشته شد.
 
هلدینگ یاس، مجموعه‌ای از چند شرکت با فعالیت‌های متنوع اقتصادی بود که توسط گروهی از متنفذترین سرداران سپاه تشکیل شد. این هلدینگ در زمینه واردات تجهیزات نظامی، دور زدن تحریم‌ها، قراردادهای بازرگانی صداوسیما، واردات تجهیزات پزشکی و ساخت و ساز در حوزه شهری فعال بود.
 
بخشی از قراردادهای هلدینگ یاس با مشارکت بنیاد تعاون سپاه و سازمان اطلاعات سپاه اجرایی می‌شد. محمود سیف از سازمان اطلاعات سپاه، جمال‌الدین آبرومند، معاون هماهنگی سابق سپاه به عنوان نماینده محمدعلی عزیزجعفری و البته در جایگاه مدیرعامل بنیاد تعاون سپاه، مسعود مهردادی، قائم‌مقام وقت بنیاد تعاون سپاه و عیسی شریفی، قائم‌مقام شهرداری تهران و دست راست محمدباقر قالیباف در راس این هلدینگ اقتصادی قرار داشتند.
 
آنچنان که محمد سرافراز، رئیس سابق و مستعفی سازمان صداوسیما درباره نقش این حلقه در برکناری خودش و پرونده فساد آگهی‌های بازرگانی صداوسیما و خرید تجهیزات مخابراتی افشا کرده است، رابطه این مجموعه اقتصادی با دفتر علی خامنه‌ای از طرف مجتبی خامنه‌ای و حسین طائب، رئیس سازمان اطلاعات سپاه برقرار بوده است.
 
پس از افشای فساد ۱۳ هزار میلیاردی این گروه در معاملات اقتصادی، این گروه از متن قدرت به حاشیه رانده شدند. عیسی شریفی، مسعود مهردادی و محمود سیف به زندان افتادند، محمدعلی عزیز جعفری از فرماندهی سپاه کنار گذاشته شد و اکنون فرمانده قرارگاه بقیه‌الله اعظم است. جمال‌الدین آبرومند دومین فرد قدرتمند در پرونده هلدینگ یاس نیز از معاونت هماهنگی کنار گذاشته شد و هم‌اکنون قائم‌مقام عزیز‌جعفری در قرارگاه بقیه‌الله است.
 
هم‌اکنون حامیان سعید محمد این موضوع را پیش می‌کشند که تبلیغات طیف مخالفشان و از جمله یدالله جوانی به دلیل نقش محمد در افشای فساد هلدینگ یاس و تغییر در فرماندهی سپاه بوده است.
 
به همین دلیل، ضدحمله این طیف به گروه رقیب، داغ کردن دوباره نام جمال‌الدین آبرومند در خبرهای غیررسمی‌شان بود. دو روز پس از مصاحبه یدالله جوانی این شایعه به صورت گسترده توسط حامیان سعید محمد مطرح شد که سردار آبرومند خلع درجه شده و به زودی حکم فساد او صادر خواهد شد.
 
جمال‌الدین آبرومند نفر دوم حلقه فساد هلدینگ یاس است که فعلا حکمی برای او صادر نشده است. خلع درجه آبرومند به آن معناست که نفر اول در این پرونده یعنی محمدعلی عزیز جعفری نیز می‌تواند در معرض محاکمه و حذف از قدرت قرار بگیرد.
 
روز چهارشنبه ۱۸ فروردین، رمضان شریف، سخنگوی سپاه دست به کار شد و این شایعه را تکذیب کرد. او گفت انتشار این اخبار به دلیل فضای انتخابات صورت می‌گیرد و البته مسئولیت آن را به گردن «رسانه‌های معاند» و «ضدانقلاب» انداخت:
 
«جمال‌الدین آبرومند همچنان در سپاه مشغول به کار است و خلع درجه نشده است. این‌گونه خبرسازی‌ها و عملیات روانی علیه سپاه که معمولاً در موسم انتخابات شدت می‌یابد.»
 
هنوز نشانه‌ای از تفاهم میان طیف‌های مختلف سپاه بر سر «فرمانده قوه مجریه» وجود ندارد. در روزهای آینده احتمالا افشاگری طیف‌های رقیب علیه یکدیگر شدت خواهد گرفت. باید منتظر ماند و دید که نهایتا کدام طیف بر دیگری غلبه خواهد کرد و آیا گردش سیاست در دو ماه آینده چنان خواهد بود که گزینه این طیف بر مسند دومین مقام سیاسی کشور بنشیند.