آخرین وضعیت سیستان و بلوچستان؛ از کشته شدن نوجوان ۱۶ ساله تا دستگیری جوان زخمی

ایران وایر- گلناز مهدوی: با گذشت ۵ روز از تیراندازی نیروهای سپاه پاسداران به سوخت‌بران بلوچ در نقطه صفر مرزی «شمسر» در سراوان استان سیستان و بلوچستان و نیز کشته و زخمی شدن ده‌ها شهروند بلوچ، هنوز اعتراضات در شهرهای مختلف این استان ادامه دارد. گزارش‌هایی جسته و گریخته که با وجود قطعی سراسری اینترنت موبایل به بیرون درز می‌کنند، نشان از ادامه جو امنیتی و بازداشت‌های هدفمند و گسترده توسط نیروهای امنیتی دارد. ایران وایر با «مسعود رییسی»، فعال حقوق بشر و سردبیر سایت «رسانک» که در حوزه اخبار سیستان و بلوچستان فعالیت می‌کند، درباره آخرین خبرهای رسیده از اعتراضات و درگیری‌های استان سیستان و بلوچستان، گفت‌وگو کرده است. او می‌گوید غیر از سوخت‌برانی که روز دوشنبه با شلیک مستقیم نیروهای سپاه جان باختند، در اعتراضات روزهای بعد نیز چندین نفر کشته شده‌اند. هویت دو تن از آنان محرز شده است که یکی از آن‌ها یک نوجوان ۱۶ ساله است. گفت‌وگوی کامل با مسعود رییسی درباره آخرین وضعیت اعتراضات در سیستان و بلوچستان را در زیر می‌خوانید.
 
***
 
روز دوشنبه، چهارم اسفند۱۳۹۹ سپاه پاسداران با شلیک مستقیم به سوی سوخت‌بران بلوچ، آتش اعتراضات در سیستان و بلوچستان را برافروخت. تیراندازی که مقامات جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند، تنها سه کشته داشته که دو نفر از آن‌ها در پاکستان کشته شده‌اند؛ ولی فعالان حقوق‌بشری تعداد کشته‌ها و زخمی‌ها را بسیار بیشتر برآورد کرده و می‌گویند دست‌کم ده‌ها کشته و زخمی داشته است. مسعود رییسی، فعال حقوق بشر و سردبیر سایت رسانک در این‌باره به ایران وایر می‌گوید: «متاسفانه ۹ نفر کشته شده‌اند که هویت آن‌ها برای ما محرز شده است. ۸ نفر نیز زخمی شده‌اند که فقط ۵ نفر آن‌ها را توانستیم احراز هویت کنیم. مطمئنا تعداد این افراد بیشتر است؛ ولی به دلیل فضای امنیتی که همیشه در بلوچستان بوده و در حال حاضر نیز به‌خاطر این شرایط چندین برابر شده، امکان دست یافتن به اطلاعات هویتی همه افراد کشته و زخمی شده وجود ندارد.»
 
اما ماجرای شلیک به سوخت‌بران بلوچ در سراوان به همین تعداد کشته و زخمی ختم نشد. با ادامه یافتن اعتراضات در روزهای بعد، گزارش‌هایی مبنی بر کشته شدن دست‌کم دو نفر دیگر نیز در «سرجنگل» و «شورو» منتشر شد. رییسی در این‌باره نیز می‌گوید: «یک نوجوان ۱۶ ساله به نام «حسن محمدزهی» فرزند نیک‌محمد در سرجنگل در اثر شلیک مستقیم گلوله نیروهای امنیتی کشته شده است. نفر دوم نیز یک مرد میان‌سال تقریبا ۵۵ ساله، به نام «محمدصالح معتقدی» است که رهگذر عادی بوده و در شورو در اثر اصابت گلوله جان خود را از دست داده است.
 
به‌رغم ادعای استاندار سیستان و بلوچستان درباره پایان یافتن اعتراضات و آرام شدن اوضاع، این فعال حقوق بشر به ایران وایر می‌گوید: «با وجود جو امنیتی بالا، در این چند روز اعتراضات شب و روز در شهرهای مختلف ادامه داشته و چندین پایگاه سپاه و بسیج هم از کنترل نیروهای نظام خارج شده است.»
 
ادامه اعتراضات در جمهوری اسلامی به معنای ادامه جو امنیتی و سرکوب شهروندان معترض است. آن‌گونه که رییسی می‌گوید؛ «هنوز هم بالگردهای سپاه در زاهدان در حال گشت‌زنی هستند تا هم اگر تجمعی در جایی شکل گرفت، سریع آن را کنترل کنند و هم در شهر ایجاد فضای رعب و وحشت کنند.»
 
همین‌طور گزارش شده که اینترنت موبایل در تمامی شهرهای استان سیستان و بلوچستان قطع است و اینترنت وای‌فای نیز در برخی شهرهای پرالتهاب‌تر از دسترس خارج شده است. رییسی در این‌باره نیز می‌گوید: «اینترنت موبایل در این سه روز در اغلب شهرها قطع بوده و در سراوان تا شعاع ۲۵ کیلومتری حتی اینترنت وای‌فای هم قطع بود. سرعت اینترنت به شدت کاهش یافته، به طوری که شهروندان به سختی می‌توانند ویدیوهای خود را برای ما ارسال کنند. از تقریبا ساعت ۱۲ شب دیشب، اینترنت کم‌کم وصل شده ولی سرعت همچنان پایین است.»
 
سرکوب شهروندان بلوچ در روزهای اخیر فقط منحصر به قطعی اینترنت و قطع ارتباط آن‌ها با دنیای بیرون نیست. در روزهای گذشته خبرهایی نیز که از گوشه و کنار درباره بازداشت‌ شهروندان توسط نیروهای امنیتی به بیرون درز کرده است.
 
مسعود رییسی در این باره نیز می‌گوید: «دیشب در ایرانشهر، ۴ نفر را بازداشت کرده‌اند که دو نفر آن‌ها نوجوان هستند. از نهاد بازداشت‌کننده و مکان نگهداری آن‌ها هیچ اطلاعی در دست نیست. نیروهای امنیتی حین بازداشت یکی از این افراد، که نام او «یحیی شکل‌زهی» است، به او تیراندازی کرده‌اند. این فرد که از ناحیه پا زخمی شده بوده به مسجد پناه می‌برد؛ ولی نیروهای امنیتی وارد مسجد می‌شوند و او را با ضرب و شتم بازداشت کرده وبا خود می‌برند.»
 
او ادامه می‌دهد: «آقای شکل‌زهی یک جوان ۲۷ ساله است و پس از بازداشت خانواده او به تمام بیمارستان‌های شهر مراجعه کرده‌اند، اما متاسفانه نتوانسته‌اند، او را پیدا کنند و به شدت نگران حال او هستند.»
 
بنا بر گفته رییسی، در سایر شهرهای استان سیستان و بلوچستان  نیز بازداشت‌های گسترده‌ای اتفاق افتاده است. او در این‌باره نیز می‌گوید: «چون نتوانستیم بازداشتی‌ها را احراز هویت کنیم، نمی‌توانیم دقیقا بگوییم که چند نفر و در کجا بازداشت شده‌اند. اما امیدواریم با وصل شدن اینترنت کم‌کم مشخص شود، تعداد بازداشتی‌ها چند نفر است.»
 
در تاریخ جمهوری اسلامی سرکوب اقلیت‌های اتنیکی همیشه با حضور نیروهای امنیتی از مرکز میسر بوده است. ظاهرا این‌بار نیز جمهوری اسلامی فقط به نیروهایی که همیشه در سیستان و بلوچستان مستقر هستند، بسنده نکرده و دست به دامن نیروهای امنیتی خود در تهران و اصفهان شده است. رییسی در این‌باره نیز می‌گوید: «ویدیوهایی دریافت کرده‌ایم که نشان می‌دهد از تهران و اصفهان و کرمان نیروهای امنیتی در حال انتقال به شهرهای بلوچستان هستند. همین‌طور یکی از منابع ما گزارش کرده که یک هواپیما از نیروهای امنیتی که لباس سیاه به تن داشته‌اند و مشخص نیست از کدام نهاد بودند، وارد فرودگاه کنارک که متعلق به ارتش است شده‌اند و در چابهار و کنارک مستقر شده‌اند.»