سندرم مثانه دردناک؛ از علائم تا درمان

سیستیت بینابینی که گاهی اوقات به عنوان سندرم مثانه دردناک، سندرم درد مثانه، یا مثانه بیش از حد حساس شناخته می‌شود، یک بیماری مزمن مثانه است که موجب احساس فشار و درد در مثانه، لگن درد، و نیاز فوری به دفع ادرار یا تکرر ادرار می‌شود.

اگرچه سیستیت بینابینی هم مردان و هم زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما این شرایط بین زنان شیوع بیشتری دارد. به گفته موسسه اورولوژی ویسکانسین، زنان در مقایسه با مردان، پنج برابر احتمال بیشتری دارد به سیستیت بینابینی مبتلا شوند.
نشانه‌ها و علائم
شدت علائم و نشانه‌های سیستیت بینابینی از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد. برای برخی افراد، این شرایط ناتوان کننده بوده و اثر جدی و منفی بر کیفیت زندگی آن‌ها دارد، در شرایطی که برای دیگران ممکن است علائم به واسطه شعله‌ور شدن دوره‌ای بیماری شکل گرفته و از بین بروند.

علائم سیستیت بینابینی شبیه علائم یک عفونت دستگاه ادراری هستند با این تفاوت که هیچ عفونتی در سیستیت بینابینی وجود ندارد. از نشانه و علائم شایع این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- احساس فشار، درد یا ناراحتی در مثانه
- تکرر ادرار یا دفع ادرار دردناک
- لگن درد
- احساس فشار، درد یا ناراحتی در لگن
- رابطه جنسی دردناک، ناراحتی مربوط به رابطه جنسی، و کاهش میل جنسی
- علائم دستگاه ادراری که در غیاب عفونت یا دلایل قابل شناسایی دیگر بیش از شش هفته ادامه داشته اند
- درد سوپراپوبیک (درد زیر شکم یا زیر ناف) در ناحیه‌ای که مثانه قرار گرفته است
- افزایش درد زمانی که مثانه با مایع پر می‌شود و کاهش درد پس از استفاده از توالت

افزون بر علائم بالا، مردان مبتلا به سیستیت بینابینی ممکن است درد در قسمت کشاله ران، آلت تناسلی، مقعد یا بیضه را نیز تجربه کنند. برای تشخیص دقیق به طور معمول به استفاده از یک سیستوسکوپ نیاز است.

نکته مهم: پزشک شما احتمالا پیش از استفاده از سیستوسکوپ، آزمایش‌هایی را برای بررسی احتمال ابتلا به عفونت دستگاه ادراری تجویز خواهد کرد.

از آنجایی که نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی شبیه یک عفونت دستگاه ادراری مزمن است، بیان تفاوت بین این دو بدون آنالیز ادرار دشوار است.

عامل کلیدی که باید مورد توجه قرار بگیرد تغییر در علائم است. به عنوان مثال، تغییر در تعداد دفعات دفع ادرار یا محل درد می‌تواند به این اشاره داشته باشد که فرد با یک عفونت دستگاه ادراری و نه شعله‌ور شدن سیستیت بینابینی مواجه است.

اگر فکر می‌کنید به سیستیت بینابینی مبتلا شده اید یا با دشواری در مدیریت آن مواجه هستید و علائم غیرمعمول یا خون در ادرار را تجربه می‌کنید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، زیرا یک عفونت دستگاه ادراری درمان نشده می‌تواند به عوارض جدی از جمله آسیب دائمی به کلیه یا گندخونی (سپسیس) منجر شود.

در صورت عدم درمان، علائم سیستیت بینابینی می‌تواند افزایش یابد، زیرا مثانه هرچه بیشتر تحریک شده و حساس می‌شود. افزون بر این، عدم درمان می‌تواند بخش‌های بیشتری از بدن مانند فاشیا و روده‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
دلیل و عوامل محرک
دلیل دقیق سیستیت بینابینی مشخص نیست، اما چند عامل وجود دارند که ممکن است در شکل گیری یا شعله‌ور شدن بیماری نقش داشته باشند، که از آن جمله می‌توان به رژیم غذایی، برخی داروها، نوسانات هورمونی، و رابطه جنسی اشاره کرد.

علائم پس از مصرف محرک‌های مثانه مانند قهوه، گوجه فرنگی، سویا، غذا‌های سرشار از پتاسیم، غذا‌های تند، و مرکبات افزایش می‌یابند.

از محرک‌های دیگر شعله‌ور شدن سیستیت بینابینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تجربه احساسات شدید مانند استرس، غم، یا خشم بسیار زیاد
- برقراری رابطه جنسی
- ابتلا به یک عفونت دستگاه ادراری
- پوشیدن لباس‌های تنگ
- استفاده از دستمال توالت معطر، بسیار فرآوری شده یا زبر
- بلند کردن اشیا سنگین
- ایستادن طولانی مدت
- مصرف برخی داروها، از جمله برخی دارو‌های ضد افسردگی، دارو‌های سینوس و دارو‌های مسکن
- کم آبی بدن
- استفاده از مواد شوینده لباس حاوی مواد شیمیایی
- شنا در استخر مملو از مواد شیمیایی (کلر یا ضد عفونی کنده‌های دیگر، تنظیم کننده‌های pH، یا جلبک کش ها)
- انجام آزمایش پاپ اسمیر
- سفر طولانی مدت با یک وسیله نقلیه
 اگر یک یا چند مورد از شرایط زیر را داشته باشید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای سیستیت بینابینی قرار داشته باشید:

- آندومتریوز
- ولوودینیا
- سندرم خستگی مزمن
- آلرژی‌ها
- سندرم روده تحریک پذیر
- فیبرومیالژیا
- ولویت فوکال
گزینه‌های درمان
اگرچه سیستیت بینابینی یک بیماری فاقد درمان ریشه‌کن کننده است، اما از طریق ترکیبی از درمان‌های بالینی و طبیعی قابل مدیریت است.

مدیریت درد شامل انجام اصلاحات رفتاری مانند شناسایی و حذف غذا‌ها و نوشیدنی‌های تحریک کننده مثانه می‌شود. مدیریت موثر درد می‌تواند شامل فیزیوتراپی لگن برای بهبود فعالیت بیش از حد عضلات کف لگن باشد که می‌تواند موجب درد شود.

طبق دستورالعمل‌های ارائه شده از سوی انجمن اورولوژی آمریکا، زمانی که موضوع درمان مطرح می‌شود، یک رویکرد گام به گام برای رسیدگی به سیستیت بینابینی توصیه می‌شود.
تغییرات سبک زندگی و رفتاری
انجمن اورولوژی آمریکا آغاز روند درمان با رویکرد‌های محافظه کارانه و غیرتهاجمی (به عنوان مثال، غیر جراحی) را توصیه می‌کند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ایجاد تغییرات در رژیم غذایی: از محرک‌های مثانه مانند نوشیدنی‌های گازدار، کافئین، محصولات حاوی مرکبات، و غذا‌های سرشار از ویتامین C پرهیز کرده و یک رژیم غذایی مناسب برای سیستیت بینابینی را برنامه ریزی کنید.

پوشیدن لباس‌های گشاد: از پوشیدن لباس‌های تنگ و هر چیزی که روی کمر یا شکم شما فشار وارد می‌کند، پرهیز کنید.

مدیریت سطوح استرس: استرس نقش مهمی در شعله‌ور شدن سیستیت بینابینی ایفا می‌کند. فراگیری تکنیک‌های تن‌آرامی یا مدیتیشن می‌تواند به مبارزه با استرس و کاهش درد مرتبط با سیستیت بینابینی کمک کند.

ورزش: ورزش سبک و ملایم مانند انجام حرکات کششی آسان و ایروبیک کم فشار را مد نظر قرار دهید.

تمرین دادن مثانه: دفع ادرار در زمان‌هایی خاص را به مثانه خود آموزش دهید و به یک برنامه مشخص پایبند باشید، زیرا ممکن است به کنترل نیاز فوری به دفع ادرار کمک کند.
دارو‌های خوراکی
برای بیشتر افراد، ترکیبی از درمان‌ها بهترین رویکرد است. اگر گزینه‌های مدیریت درد که در بالا به آن‌ها اشاره شد، موثر نباشند، پزشک شما ممکن است مصرف دارو را به عنوان خط بعدی درمان توصیه کند.

از دارو‌های خوراکی که می‌توانند به درمان سیستیت بینابینی کمک کنند می‌توان به دارو‌های ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای و المیرون (پنتوزان پلی سولفات سدیم) هستند. پزشک ممکن است برخی دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن را نیز برای بهبود علائم به برنامه درمان شما اضافه کند.
گزینه‌های دیگر
اگر همچنان بهبودی در شرایط شما حاصل نشود، پزشک ممکن است یکی از گزینه‌های درمان زیر را توصیه کند:

- شستشوی مثانه
- اتساع مثانه
- تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)
- عمل جراحی (به عنوان مثال، جراحی با لیزر، انحراف ادرار، یا افزایش حجم مثانه)

همچنین، درمان به اولویت‌های درمان، شدت علائم، و قضاوت یا توصیه پزشک شما بستگی دارد.