چگونگی دفن ساکنان فلات ایران در پنج هزار سال پیش

به گزارش خبرگزاری "ایسنا" حدود ۶۰ هزار اسکلت انسانی در شهر سوخته مدفون است. بنا بر این گزارش تا کنون حدود ده نوع قبر و شیوه تدفین که سندی بر تنوع فرهنگی مردم این منطقه است در شهر سوخته شناسایی شده است.
از بین ده نوع قبری که تا کنون در شهر سوخته شناسایی شده، چند نوع آن بیش از همه رایج بوده است.
قبور چاله‌ای ساده، گودال‌های دوقسمتی و گودال‌های سردابه‌ای از جمله بیشترین انواع قبوری هستند که تا کنون در شهر سوخته شناسایی شده‌اند.
به گفته روح‌الله شیرازی باستان‌شناس و مدیر "پایگاه شهر سوخته"، سه هزار سال پیش از میلاد برای دفن اجساد در شهر سوخته چاله‌ای در داخل زمین به شکل مستطیل، بیضی یا مربع حفر می‌کردند و جسد را به حالت خمیده در آن قرار می‌دادند.
آن‌طور که در این گزارش آمده معمولا همراه‌ با جسد هدایایی هم‌چون ظروف سفالی، زینت آلات و سرمه‌دان، مهره‌های زینتی، مهرهای استوانه‌ایی و مسطح، حصیر، سبد، پارچه، جانور قربانی، آیینه مفرغی، شانه‌های چوبی و اشیای دیگری را نیز با جسد دفن می‌کردند.
ظاهرا در آن دوران باور عمومی بر این بوده است که حیات پس از مرگ نیز ادامه دارد و شخص متوفی در زندگی دیگر به این اشیا نیاز پیدا می‌کند.
این قبرها با خاک پر می‌شد. به همین دلیل جسد با خاک در تماس بود و مراحل فساد به سرعت انجام می‌شد. در برخی موارد بیش از یک اسکلت در آن‌ها جای داده شده است.
نوع دیگری از قبر در شهر سوخته شناسایی شده که به "قبرهای سردابه‌ای" شهره شده‌ است.
"گورهای سردابه‌ای" از قسمت متمایز چاله‌ ورودی و محل دفن تشکیل شده‌اند. شخص مدفون همراه اشیای مختلف داخل سردابه گذاشته می‌شد. سپس در ورودی با چند ردیف خشت بسته می‌شد. به علت نبودن فشار خاک، اسکلت‌ها و اشیای داخل این قبرها سالم‌تر از گروه‌های دیگر باقی مانده‌اند.
مدل گور دیگری که در شهر سوخته شناسایی شده شبیه "گور سردابه‌ای" است با این تفاوت که درگاهی میان چاله قبر و اتاقک تدفین باز بوده و خاک به داخل سردابه نفوذ می‌کرده، بنابراین فساد جسد، بیشتر از نمونه قبلی بوده است.
به گفته مدیر "پایگاه شهر سوخته" به جز قبرهای خشتی مستطیل، مربع، دو دیواره‌ای‌ها، دایره‌ای و گودال‌های دایره‌ای با در بسته، قبرهای دیگری به نام کاسه‌ای پیدا شده‌اند که مختص نوزادان بوده است. پنج هزار سال پیش جسد نوزاد در گودال ساده‌ای قرار داده می‌شد سپس با یک کاسه بزرگ سفالی پوشیده می‌شد و بعد هم خاک روی کل مجموعه ریخته می‌شده است.
شهر سوخته نام بقایای دولت شهری باستانی است که در ۵۶ کیلومتری شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. ساکنان فلات ایران حدود ۵ تا ۶ هزار سال پیش در این شهر زندگی می‌کرده‌اند.
نمایی از یک جمجمه کشف شده در شهرسوخته که نشان می‌دهد روی آن فعالیت‌هایی صورت گرفته است.
در کاوش‌های سال ۱۳۸۵ از شهرسوخته برای نخستین‌بار یک چشم مصنوعی پیدا شد. به گفته محققان، روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ‌های داخل کره چشم توسط مفتول‌هایی از جنس طلا به قطر کمتر از نیم میلیمتر طراحی شده است.
دو سوراخ در دو طرف این چشم مصنوعی وجود دارد که محل عبور نخ‌هایی است که آن را روی سر اسکلت ثابت نگه می‌داشته است. شواهد موجود مبنی بر تماس طولانی این چشم مصنوعی با پوست حدقه چشم حاکی از استفاده آن در زمان حیات و زندگی صاحب آن است.
شهر سوخته جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است. در کاوش‌های اولیه از شهر سوخته لوله کشی آب و فاضلاب با لوله‌های سفالی پیدا شد که نشان دهنده وجود نوعی برنامه‌ریزی و سازماندهی شهری در این شهر باستانی است.
نمایی از یک اسکلت که همراه با ظروف غذا در شهر سوخته دفن شده است.
باستان‌شناسان وسعت شهر سوخته را ۱۵۱ هکتار تخمین زده‌اند. این شهر دارای پنج قسمت اساسی است، از جمله: قسمت مسکونی، بخش مرکزی؛ منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان. هشتاد هکتار از شهر سوخته را بخش مسکونی تشکیل داده ‌است.
استخوان‌های کشف شده از شهر سوخته در انبار موزه ملی ایران داخل کارتن "مادربرد کامپیوتر و کارتن شیرینی" نگهداری می‌شود. به گزارش خبرگزاری‌های ایران، اشیاء تاریخی نگهداری شده در زیرزمین موزه ملی ایران هیچ‌گونه بسته‌بندی استانداردی نداشته و در کارتن‌های تلنبار شده مواد شوینده، جعبه شیرینی، دستمال کاغذی، کیسه‌های نایلونی معمولی و در فضایی نمناک و نیمه تاریک نگهداری می‌شوند.