معمای سایتهای شرط بندی در ایران؛ قمار یا پولشویی؟
رأی دهید
در چند سال اخیر درباره سایتهای شرط بندی ایرانی بسیار شنیده‌ایم؛ از جابه‌جایی مبالغ میلیاردی و ردپای پولشویی در این سایت‌ها گرفته تا جنجال "شاخ‌های مجازی" به هیئت "مبلغان" سایتهای شرطبندی.
هرچند براساس قوانین جمهوری اسلامی "قمار" به هر نحوی جرم تلقی می‌شود و مطابق قانون باید با همه افرادی که به نحوی در شکل‌گیری و ایجاد شرایط قمار دخیل هستند برخورد قضائی صورت گیرد اما گویی بازار سایتهای شرط بندی فارسی زبان هر روز پر رونق‌تر از قبل می‌شود. اما سازوکار سایتهای شرط بندی چیست و چرا مقامات ایران با فعالیت این سایت‌ها مخالف‌اند؟
میزهای همیشه پهن کازینوهای یک روزه
در روزگاری که برای بسیاری از مردم تامین ساده‌ترین مایحتاج روزانه سخت‌ترین کار ممکن شده است، رفتن پای میز قمار مجازی و یا وارد شدن به گود شرطبندی کار بسیار آسانی‌ست؛ کافی‌ست مبلغی حدود ۲۰ هزار تومان پرداخت کنید و فرم‌های شناسایی را پر کنید و به همراه مشخصات بانکی و شماره کارت ملی خود برای سایت مورد نظر ارسال کنید. پس از اینکه هویت شما تایید شد، وارد بازی می‌شوید.
از آنجا که قوانین جمهوری اسلامی ایران اجازه فعالیت این سایتهای شرطبندی را نمی‌دهد دامنه بیشتر این سایت‌ها از کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه و ارمنستان اداره می‌شوند. تا به امروز هیچ آمار رسمی از تعداد این سایتهای شرطبندی اعلام نشده است اما بر اساس برخی گمانه‌زنی‌ها بالغ بر ۳۰۰ سایت شرطبندی فارسی‌زبان فعالیت می‌کنند.
سایتهای شرطبندی ۲۴ساعته شبانه‌روز "آنلاین" هستند و به اصطلاح از کاربران خود پشتیبانی می‌کنند. نشان اینترنتی این سایتهای بیست‌وچهار ساعته ساخته می‌شوند و در بسیاری از موارد به فاصله چند روز قبل از مسدود شدن در شبکه اینترنت ایران از دسترس خارج می‌شوند و دوباره با دامنه جدیدی متولد می‌شوند.
هرچند که این سایت‌ها با عنوان "سایتهای شرطبندی" شناخته می‌شوند اما فعالیت آنها تنها محدود به شرطبندی مسابقات ورزشی و یا رویدادهای دیگر نیست. "قمار مجازی" هم یکی از مهم‌ترین بخش‌های فعالیت این سایت‌هاست. آنها در واقع برای بسیاری از ایرانیان تجربه "کازینو" رفتن را از پشت کامپیوترهایشان فراهم می‌کنند.
اما تعطیلی مسابقات ورزشی الزاما به معنای کساد شدن بازار شرطبندی نیست. گویی برای "شیفتگان شرط بندی" هر موضوعی می‌تواند بهانه شرطبندی باشد؛ از انتخابات آمریکا گرفته تا تعیین روز برخورد شهاب سنگ به کره زمین!
هموار کردن راه "پولشویی" و حساب‌های اجاره‌ای
سازوکار مالی سایتهای شرطبندی به سادگی عضویت در آنها نیست. هرچند که کاربران باید مشخصات حقیقی خود را به همراه اطلاعات بانکی‌شان به سایت مربوطه اعلام کنند اما باید به شماره حسابی پول - در داخل ایران - واریز کنند که قرار است چند روز بعد مسدود شود.
شماره حساب‌هایی که مدیران سایتهای شرطبندی از برخی افراد در داخل ایران "اجاره" می‌کنند تا مبادلات مالی خود با کاربران را از آن طریق انجام دهند و در فرصت زمان بسیار کوتاهی پول‌های پرداختی کاربران را از این حساب‌های "اجاره‌ای" به حساب‌هایی "امن" منتقل کنند. افرادی که شماره حساب‌شان را اجاره می‌دهند درصدی از گردش مالی حساب را به عنوان اجاره دریافت می‌کنند.
از سوی دیگر برخی سایتهای شرطبندی، به اسم فروشگاه اینترنتی در حوزه‌های اقتصادی، درخواست ایجاد درگاه پرداخت آنلاین ارائه می‌دهند و سپس با غیر فعال‌کردن فروشگاه خود، "آی پی" درگاه الکترونیک بانکی خود را برای مبادلات مالی سایتهای شرطبندی استفاده می‌کنند.
برخی گزارش‌های غیررسمی از حجم گردش مالی روزانه بیش از "یک میلیارد تومان" در سایتهای شرطبندی حکایت دارد و از سوی دیگر بسیاری از مبادلات مالی در این سایت‌ها از طریق "ارز دیجیتال" انجام می‌شود.
از طرفی، مقامات ایران می‌گویند این سایتهای شرطبندی در واقع بخشی از بازی پولشویی‌ست؛ سازوکار تبادلات مالی در این سایت‌ها و استفاده از همین شیوه حساب‌های اجاره‌ای بستر مناسبی‌ست برای "شسته"شدن پول‌هایی که در شرایط عادی نمی‌توانند به آسانی جابه‌جا شوند.
مبلغان شرطبندی؛ از ''خواننده'' تا فوتبالیست سابق
مدت است که حاشیه‌های مبلغان سایتهای شرطبندی بر تمام گوشه‌های ماجرای این سایت‌ها سایه انداخته است؛ "پویان مختاری" یکی از چهره‌های مشهور میان کاربران اینستاگرام ایران است.
"پویان مختاری" در کنار برخی دیگر از چهره‌هایی که به عنوان "شاخ‌های مجازی" شناخته می‌شوند، بی‌پرده هوادارانشان را به عضویت در سایتهای شرطبندی تشویق می‌کنند و با نمایش زندگی "لاکچری" خود تخیل پیمودن یک‌شبه ره صدساله را نزد آنها که پای میز قمار نشسته‌اند، مجسم می‌کنند. او به صراحت می‌گوید که هزینه زندگی "رویایی" خود را از سایتهای شرط بندی به دست می‌آورد.
دامنه این مبلغان از خواننده گرفته تا فوتبالیست و بازیگر پیشین سریال‌های تلویزیون ایران وسیع است. هرکس که به هر بهانه‌ای هواداران بیشتری در فضای مجازی داشته باشد، گزینه مناسبی‌ست برای تبلیغ سایتهای شرطبندی.
اخیرا "پیام صادقیان" بازیکن سابق پرسپولیس و تیم ملی فوتبال ایران که در رسانه‌های ایران "آینده ورزشی درخشانی" برایش پیشبینی می‌شد، پس از انتقال به یک تیم درجه چندمی فوتبال ترکیه و انجام چند بازی برای آن تیم "بی‌خیال" فوتبال و آینده ورزشی درخشان شد و رسما اعلام کرد که یک سایت شرطبندی راه اندازی کرده است و "در این حرفه ادامه فعالیت خواهد داد". او در اینستاگرام خود، به هوادارانش اطمینان می‌دهد که مدیریت یک سایت شرط بندی را به عهده دارد و از مخاطبانش می‌خواهد "با خیال راحت" ثبت نام و شرط بندی کنند.
شمار "شاخ‌های اینستاگرام" که به نحوی با سایتهای شرطبندی مرتبط هستند محدود به یکی دو اسم نیست. این افراد شبانه‌روز در حال نمایش سبک زندگی "ویژه" خود هستند که به ظاهر از همین مسیر شرطبندی به دست آمده است. از هر فرصتی برای دیده شدن در فضای مجازی بهره می‌گیرند؛ چه "لایو" اینستاگرام با "تتلو" باشد و چه راه انداختن دعواهای مجازی و سر شاخ شدن با یک "شاخ مجازی" دیگر.
تلقین مدام "یک‌شبه پول‌دار شدن" و شبیه "شاخ‌های اینستاگرام" زندگی کردن، در شرایطی که ایران درگیری یک بحران اقتصادی است، می‌تواند برای مخاطباتی که دچار مشکلات مالی هستند، وسوسه برانگیز باشد. از سوی دیگر سازوکارهای پنهانی این سایت‌ها امکان پیگیری‌های حقوقی را در صورت تخلف سایت شرطبندی ناممکن کرده است و این می‌تواند به کاربران، آسیب‌های جدی اقتصادی وارد کند.
مقامات جمهوری اسلامی درباره سایتهای شرطبندی چه می‌گویند؟
براساس قوانین کشور "قمار" به هر نحوی "جرم" تلقی شده و مطابق قانون باید با همه افرادی که به نحوی در شکل‌گیری و ایجاد شرایط قمار دخیل هستند برخورد قضائی صورت گیرد.
کم‌تر از یک سال پیش بود که آذر جهرمی وزیر ارتباطات کشور با نوشتن توئیتی در صفحه رسمی خود خبر از برملا کردن پشت‌پرده‌های این سایتهای شرطبندی داد. آذری جهرمی به سرنوشت دردناک افرادی که دارایی‌شان را در سایتهای شرط بندی از دست داده‌اند اشاره کرده بود و تاکید داشت که باید شرط‌بندی‌ها و بخت‌آزمایی‌ها را در فضای مجازی متوقف کرد.
گویا هنوز "موقع" برملا کردن پشت‌پرده‌های این سایتهای شرطبندی نرسیده است اما برخوردهای قضایی با فعالین این بازار اینترنتی ادامه دارد.
یکی از معروف‌ترین اتهام‌های مرتبط با سایتهای شرطبندی در ایران با نام یکی از دروازه‌بان نام‌آشنای فوتبال گره خورده است. او متهم شده بود که به دلیل ارتباط با یک سایت شرط بندی، گل خورده است. البته در نهایت بعد از ماه‌ها رسیدگی قضایی از این اتهام تبرئه شد.
جدا از برخوردهای پلیسی و قضایی با برخی افراد، آنطور که مقامات ایران گفته‌اند، ردگیری بسیاری از افراد که سازوکار این سایت‌ها را مدیریت می‌کنند و نقش اساسی در سرپا نگه داشتن ۲۴ ساعته سایت و مدیریت مبادلات مالی مجموعه دارند، از طریق سیستم بانکی چندان کار آسانی نیست؛ شیوه‌ها و شگردهای مختلف سایتهای شرطبندی در تغییر شماره حساب‌های بانکی و انجام مبادلات مالی در پوشش فروشگاه‌های اینترنتی کار ردگیری را برای مقامات پلیس جرایم اینترنتی سخت کرده است.
برخی از مسئولان هم می‌گویند که برخورد با این پدیده با توجه به ماهیت فضای مجازی نیاز به بازنگری در برخی قوانین و تعیین تکلیف مراجع رسیدگی‌کننده دارد. در حال حاضر "کمیته تعیین مصادیق مجرمانه رایانه‌ای" نهاد اصلی تصمیم‌گیری در این رابطه است. به گفته برخی ناظران نیاز به ایجاد سازوکاری‌ست که سرعت آن به اندازه سرعت مبادلات مالی در این سایتهای شرطبندی باشد.
هرچند براساس قوانین جمهوری اسلامی "قمار" به هر نحوی جرم تلقی می‌شود و مطابق قانون باید با همه افرادی که به نحوی در شکل‌گیری و ایجاد شرایط قمار دخیل هستند برخورد قضائی صورت گیرد اما گویی بازار سایتهای شرط بندی فارسی زبان هر روز پر رونق‌تر از قبل می‌شود. اما سازوکار سایتهای شرط بندی چیست و چرا مقامات ایران با فعالیت این سایت‌ها مخالف‌اند؟
میزهای همیشه پهن کازینوهای یک روزه
در روزگاری که برای بسیاری از مردم تامین ساده‌ترین مایحتاج روزانه سخت‌ترین کار ممکن شده است، رفتن پای میز قمار مجازی و یا وارد شدن به گود شرطبندی کار بسیار آسانی‌ست؛ کافی‌ست مبلغی حدود ۲۰ هزار تومان پرداخت کنید و فرم‌های شناسایی را پر کنید و به همراه مشخصات بانکی و شماره کارت ملی خود برای سایت مورد نظر ارسال کنید. پس از اینکه هویت شما تایید شد، وارد بازی می‌شوید.
از آنجا که قوانین جمهوری اسلامی ایران اجازه فعالیت این سایتهای شرطبندی را نمی‌دهد دامنه بیشتر این سایت‌ها از کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه و ارمنستان اداره می‌شوند. تا به امروز هیچ آمار رسمی از تعداد این سایتهای شرطبندی اعلام نشده است اما بر اساس برخی گمانه‌زنی‌ها بالغ بر ۳۰۰ سایت شرطبندی فارسی‌زبان فعالیت می‌کنند.
سایتهای شرطبندی ۲۴ساعته شبانه‌روز "آنلاین" هستند و به اصطلاح از کاربران خود پشتیبانی می‌کنند. نشان اینترنتی این سایتهای بیست‌وچهار ساعته ساخته می‌شوند و در بسیاری از موارد به فاصله چند روز قبل از مسدود شدن در شبکه اینترنت ایران از دسترس خارج می‌شوند و دوباره با دامنه جدیدی متولد می‌شوند.
هرچند که این سایت‌ها با عنوان "سایتهای شرطبندی" شناخته می‌شوند اما فعالیت آنها تنها محدود به شرطبندی مسابقات ورزشی و یا رویدادهای دیگر نیست. "قمار مجازی" هم یکی از مهم‌ترین بخش‌های فعالیت این سایت‌هاست. آنها در واقع برای بسیاری از ایرانیان تجربه "کازینو" رفتن را از پشت کامپیوترهایشان فراهم می‌کنند.
اما تعطیلی مسابقات ورزشی الزاما به معنای کساد شدن بازار شرطبندی نیست. گویی برای "شیفتگان شرط بندی" هر موضوعی می‌تواند بهانه شرطبندی باشد؛ از انتخابات آمریکا گرفته تا تعیین روز برخورد شهاب سنگ به کره زمین!
هموار کردن راه "پولشویی" و حساب‌های اجاره‌ای
سازوکار مالی سایتهای شرطبندی به سادگی عضویت در آنها نیست. هرچند که کاربران باید مشخصات حقیقی خود را به همراه اطلاعات بانکی‌شان به سایت مربوطه اعلام کنند اما باید به شماره حسابی پول - در داخل ایران - واریز کنند که قرار است چند روز بعد مسدود شود.
شماره حساب‌هایی که مدیران سایتهای شرطبندی از برخی افراد در داخل ایران "اجاره" می‌کنند تا مبادلات مالی خود با کاربران را از آن طریق انجام دهند و در فرصت زمان بسیار کوتاهی پول‌های پرداختی کاربران را از این حساب‌های "اجاره‌ای" به حساب‌هایی "امن" منتقل کنند. افرادی که شماره حساب‌شان را اجاره می‌دهند درصدی از گردش مالی حساب را به عنوان اجاره دریافت می‌کنند.
از سوی دیگر برخی سایتهای شرطبندی، به اسم فروشگاه اینترنتی در حوزه‌های اقتصادی، درخواست ایجاد درگاه پرداخت آنلاین ارائه می‌دهند و سپس با غیر فعال‌کردن فروشگاه خود، "آی پی" درگاه الکترونیک بانکی خود را برای مبادلات مالی سایتهای شرطبندی استفاده می‌کنند.
برخی گزارش‌های غیررسمی از حجم گردش مالی روزانه بیش از "یک میلیارد تومان" در سایتهای شرطبندی حکایت دارد و از سوی دیگر بسیاری از مبادلات مالی در این سایت‌ها از طریق "ارز دیجیتال" انجام می‌شود.
از طرفی، مقامات ایران می‌گویند این سایتهای شرطبندی در واقع بخشی از بازی پولشویی‌ست؛ سازوکار تبادلات مالی در این سایت‌ها و استفاده از همین شیوه حساب‌های اجاره‌ای بستر مناسبی‌ست برای "شسته"شدن پول‌هایی که در شرایط عادی نمی‌توانند به آسانی جابه‌جا شوند.
مبلغان شرطبندی؛ از ''خواننده'' تا فوتبالیست سابق
مدت است که حاشیه‌های مبلغان سایتهای شرطبندی بر تمام گوشه‌های ماجرای این سایت‌ها سایه انداخته است؛ "پویان مختاری" یکی از چهره‌های مشهور میان کاربران اینستاگرام ایران است.
"پویان مختاری" در کنار برخی دیگر از چهره‌هایی که به عنوان "شاخ‌های مجازی" شناخته می‌شوند، بی‌پرده هوادارانشان را به عضویت در سایتهای شرطبندی تشویق می‌کنند و با نمایش زندگی "لاکچری" خود تخیل پیمودن یک‌شبه ره صدساله را نزد آنها که پای میز قمار نشسته‌اند، مجسم می‌کنند. او به صراحت می‌گوید که هزینه زندگی "رویایی" خود را از سایتهای شرط بندی به دست می‌آورد.
دامنه این مبلغان از خواننده گرفته تا فوتبالیست و بازیگر پیشین سریال‌های تلویزیون ایران وسیع است. هرکس که به هر بهانه‌ای هواداران بیشتری در فضای مجازی داشته باشد، گزینه مناسبی‌ست برای تبلیغ سایتهای شرطبندی.
اخیرا "پیام صادقیان" بازیکن سابق پرسپولیس و تیم ملی فوتبال ایران که در رسانه‌های ایران "آینده ورزشی درخشانی" برایش پیشبینی می‌شد، پس از انتقال به یک تیم درجه چندمی فوتبال ترکیه و انجام چند بازی برای آن تیم "بی‌خیال" فوتبال و آینده ورزشی درخشان شد و رسما اعلام کرد که یک سایت شرطبندی راه اندازی کرده است و "در این حرفه ادامه فعالیت خواهد داد". او در اینستاگرام خود، به هوادارانش اطمینان می‌دهد که مدیریت یک سایت شرط بندی را به عهده دارد و از مخاطبانش می‌خواهد "با خیال راحت" ثبت نام و شرط بندی کنند.
شمار "شاخ‌های اینستاگرام" که به نحوی با سایتهای شرطبندی مرتبط هستند محدود به یکی دو اسم نیست. این افراد شبانه‌روز در حال نمایش سبک زندگی "ویژه" خود هستند که به ظاهر از همین مسیر شرطبندی به دست آمده است. از هر فرصتی برای دیده شدن در فضای مجازی بهره می‌گیرند؛ چه "لایو" اینستاگرام با "تتلو" باشد و چه راه انداختن دعواهای مجازی و سر شاخ شدن با یک "شاخ مجازی" دیگر.
تلقین مدام "یک‌شبه پول‌دار شدن" و شبیه "شاخ‌های اینستاگرام" زندگی کردن، در شرایطی که ایران درگیری یک بحران اقتصادی است، می‌تواند برای مخاطباتی که دچار مشکلات مالی هستند، وسوسه برانگیز باشد. از سوی دیگر سازوکارهای پنهانی این سایت‌ها امکان پیگیری‌های حقوقی را در صورت تخلف سایت شرطبندی ناممکن کرده است و این می‌تواند به کاربران، آسیب‌های جدی اقتصادی وارد کند.
مقامات جمهوری اسلامی درباره سایتهای شرطبندی چه می‌گویند؟
براساس قوانین کشور "قمار" به هر نحوی "جرم" تلقی شده و مطابق قانون باید با همه افرادی که به نحوی در شکل‌گیری و ایجاد شرایط قمار دخیل هستند برخورد قضائی صورت گیرد.
کم‌تر از یک سال پیش بود که آذر جهرمی وزیر ارتباطات کشور با نوشتن توئیتی در صفحه رسمی خود خبر از برملا کردن پشت‌پرده‌های این سایتهای شرطبندی داد. آذری جهرمی به سرنوشت دردناک افرادی که دارایی‌شان را در سایتهای شرط بندی از دست داده‌اند اشاره کرده بود و تاکید داشت که باید شرط‌بندی‌ها و بخت‌آزمایی‌ها را در فضای مجازی متوقف کرد.
گویا هنوز "موقع" برملا کردن پشت‌پرده‌های این سایتهای شرطبندی نرسیده است اما برخوردهای قضایی با فعالین این بازار اینترنتی ادامه دارد.
یکی از معروف‌ترین اتهام‌های مرتبط با سایتهای شرطبندی در ایران با نام یکی از دروازه‌بان نام‌آشنای فوتبال گره خورده است. او متهم شده بود که به دلیل ارتباط با یک سایت شرط بندی، گل خورده است. البته در نهایت بعد از ماه‌ها رسیدگی قضایی از این اتهام تبرئه شد.
جدا از برخوردهای پلیسی و قضایی با برخی افراد، آنطور که مقامات ایران گفته‌اند، ردگیری بسیاری از افراد که سازوکار این سایت‌ها را مدیریت می‌کنند و نقش اساسی در سرپا نگه داشتن ۲۴ ساعته سایت و مدیریت مبادلات مالی مجموعه دارند، از طریق سیستم بانکی چندان کار آسانی نیست؛ شیوه‌ها و شگردهای مختلف سایتهای شرطبندی در تغییر شماره حساب‌های بانکی و انجام مبادلات مالی در پوشش فروشگاه‌های اینترنتی کار ردگیری را برای مقامات پلیس جرایم اینترنتی سخت کرده است.
برخی از مسئولان هم می‌گویند که برخورد با این پدیده با توجه به ماهیت فضای مجازی نیاز به بازنگری در برخی قوانین و تعیین تکلیف مراجع رسیدگی‌کننده دارد. در حال حاضر "کمیته تعیین مصادیق مجرمانه رایانه‌ای" نهاد اصلی تصمیم‌گیری در این رابطه است. به گفته برخی ناظران نیاز به ایجاد سازوکاری‌ست که سرعت آن به اندازه سرعت مبادلات مالی در این سایتهای شرطبندی باشد.
