چرا عوارض ابتلا به ویروس کرونا در برخی افراد شدیدتر است؟
رأی دهید
کووید ۱۹ یک بیماری با چهره‌هایی کاملأ متقاوت است. ابتلا به این بیماری، پیامد آلودگی به ویروس کروناست. این ویروس میتواند به روش‌های مختلفی به بدن آسیب زند.
آمار موسسه رابرت کخ آلمان نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد افراد پس از آلودگی به ویروس کرونا، دچار یک سرماخوردگی خفیف تا متوسط می‌شوند. اما در ۲۰ درصد موارد، وضعیت بالینی فرد به دلیل عفونت شدید ریه وخیم می‌شود و بیمار به دلیل تنگی نفس به عدم توانایی جذب اکسیژن به مراقبت‌های ویژه نیاز پیدا می‌کند.
موسسه روبرت کخ اطلاعاتی گردآوری کرده که در برگیرنده اولین نشانه‌های ابتلا به بیماری تا زمانی است که فرد به دلیل وخامت وضعیت جسمانی‌اش در بیمارستان بستری می‌شود. برای بسیاری، پرسش اینجاست که فرد مبتلا چه زمانی باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شود. سه عامل تعیین کننده در روند بیماری کووید ۱۹ وجود دارد.
نخست: نوع و مقدار ویروس
کریستین دروستن، ویروس‌شناس برجسته آلمانی می‌گوید مقدار ویروسی که وارد بدن فرد شده و میزان نفوذ آن به عمق دستگاه تنفسی نقش مهمی در روند بیماری دارد. آزمایش‌هایی که در این زمینه صورت گرفته نشان می‌دهد حیواناتی که در معرض چند ذره ویروس معلق در هوا قرار گرفتند، ویروس در بدن‌شان تکثیر شده اما بیمار نشدند.
در ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا در آلمان ، شماری از کارکنان شرکت Webasto در ایالت بایرن که مدتی طولانی با یک فرد آلوده به ویروس در یک سمینار شرکت کرده بودند، بیمار شدند. رانندگان تاکسی یا کارمندان هتل که ارتباط کوتاهی با فرد آلوده داشتند اما به ویروس مبتلا نشده بودند.
در نتیجه می‌توان گفت میزان ویروس نقش مهمی در ابتلا به بیماری بازی می‌کند. اما هنوز مشخص نیست که چه دوزی موجب ابتلا به بیماری می‌شود. مطالعه"هاینس‌برگ" که شیوه ردیابی زنجیره‌های عفونی را شرح می‌دهد، حاکی از آن است که نوع و شدت ارتباط با فرد مبتلا نقش بسیار مهمی در انتقال فرد به فرد ویروس بازی می‌کند.
نکته بسیار مهم دیگر نوع ویروس است. ویروس‌ها جهش ژنتیکی پیدا میکنند و خود را تغییر می‌دهند. نتیجه مطالعاتی که بر روی ویروس کرونا انجام شده، نشان می‌دهد که این ویروس انواع مختلفی دارد که همه آنها در بدن انسان تکثیر می‌شوند.
دوم: ژن‌های موجود در بدن فرد
در مرحله نخست باید به راهی اشاره کرد که ویروس از طریق آن وارد بدن می‌شود. پروتئینی به نام ACE 2 که روی سطح سلول‌های ریه و سلول‌های شمار دیگری از بافت‌های بدن وجود دارد، به عنوان گیرنده ویروس عمل می‌کند. یعنی ویروس با چسبیدن به این پروتئین وارد سلول می‌شود.
این پروتئین انواع مختلفی دارد اما هنوز روشن نیست که تفاوت نوع این پروتئین چه تأثیری بر چسبندگی ویروس کرونا روی آن دارد. آنچه تا کنون مشخص شده و اهمیت بسیاری دارد میزان این پروتئین در بدن است. بدن افراد مسن ACE 2 بسیار کمتری تولید می‌کند که میتواند خبر خوبی باشد، چون به معنای آن است که تعداد کمتری ورود ویروس وارد سلول‌های ریه آنها می‌شود و عفونت کمتری ایجاد میکنند.
اما ACE 2 وظایف مهم دیگری هم برعهده دارد: مثلأ کنترل پاسخ ایمنی بدن. حال اگر در بدن میزان اندکی ACE 2 وجود داشته باشد، پاسخ سلول‌ها به حضور ویروس ممکن است به جای دفاع از خود، حمله به خود باشد. دلیل مرگ بسیاری از افرادی که به ویروس کرونا مبتلا بودند، پاسخ دفاعی کنترل نشده سلول‌ها بوده که بافت‌های بدن به ویژه ریه‌ها را از بین برده بود. بنابراین می‌توان گفت ویروس ممکن است به راحتی وارد ریه افراد مسن نشود اما اگر موفق شود آنها را آلوده کند، پیامدهای بسیار بدتری خواهد داشت.
در نتیجه خطر مرگ در پی ابتلا به ویروس خصوصاً برای افراد مسن زیاد است، اما جوان‌ترها هم ممکن است در اثرابتلا به کووید ۱۹ جان خود را از دست بدهند. یک علت این امر عملکرد متفاوت سیستم ایمنی بدن است. ژن‌های بسیار متنوعی در ژنوم انسان‌ها وجود دارند که می‌توانند عوامل مختلف بیماری‌زا تشخیص دهند. همه انسان‌ها تمام این ژن‌ها را به طور یکسان ندارند. به عبارت دیگر سیستم ایمنی هر فرد نقاط قوت و ضعف خود را دارد.
مطالعه‌ای که نتیجه آن در "ژورنال ویروس‌شناسی" منتشر شده، توصیه می‌کند، ابتدا افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف‌تری برای مقابله با کرونا هستند، واکسینه شوند. اما اطلاعات پژوهشگران در این مورد هنوز بسیار اندک است.
مهمترین عامل ژنتیکی شناخته شده در زمینه تا کنون کروموزوم Y است: اطلاعات جمع‌آوری شده از سراسر جهان نشان می‌دهد که مردان بیشتر از زنان به ویروس کرونا مبتلا و بیمار می‌شوند. به نظر می‌رسد هورمون استروژن در زنان، به خودی خود میتواند یک عامل محافظت‌کننده باشد. این هورمون تأثیر مثبتی بر پاسخ ایمنی بدن دارد. پژوهشگران در نیویورک در پی یافتن پاسح این پرسش هستند که آیا این هورمون زنانه میتواند به مردان مبتلا به بیماری کووید ۱۹ کمک کند یا خیر؟
آنچه مشخص است این نکته است که کووید ۱۹ تنها یک بیماری ریوی نیست و ویروس عامل آن باعث ایجاد مشکلاتی در رگ‌ها هم می‌شود. بیماران جوانتر مبتلا به کووید ۱۹ دچار ترومبوز (تشکیل لخته در عروق خونی) و حتی سکته مغزی می‌شوند. سابقه بیماری در زمینه انعقاد خون میتواند عامل مهمی در بروز چنین پیامدهایی باشد.
سوم: شرایط زندگی روزمره فرد و سابقه بیماری‌های او
از آنجا که ویروس کرونا ظاهرأ روی رگ‌های هم تأثیر می‌گذارد، به نظر می‌رسد سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی مشکل‌ساز است. ابتلا به دیابت که میتواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند هم فاکتور خطرناکی به شمار می‌رود. پزشکان البته می‌گویند اگر این بیماری‌های تحت کنترل باشند، خطر ابتلا به بیماری کووید ۱۹ را بیشتر نمی‌کنند.
در آلمان امکانات قابل توجهی برای درمان دیابت، فشار خون بالا و سایر بیماری‌های جود دارد که میتواند یکی از دلایل کمتر بودن موارد سخت ابتلا به کووید ۱۹ در این کشور باشد.
در ایالات متحده آمریکا آمار مرگ در اثر کوید ۱۹ میان رنگین‌پوستان که اغلب از مشکلات قلبی و عروق، چاقی و دیابت رنج می‌بردند، بسیار بالاتر از سایر گروه‌ها بوده است. عوامل دیگری مانند وضعیت اجتماعی هم در میان نقش مهمی دارد.
افراد سیگاری هم در صورت ابتلا به ویروس کرونا به راحتی از شر آن خلاص نمی‌شود. تحقیقاتی که تا کنون صورت گرفته نشان می‌دهد آلودگی هوا در شدت ابتلا به کووید ۱۹ نقش دارد. اولین مناطق انتشار کرونا ویروس: ووهان در چین و شمال ایتالیا هر دو در شمار مناطق صنعتی به شمار می‌روند.
