کلاف سردرگم حمله به نفتکش ها در دریای عمان ، متهم کیست؟

 
در این حمله که بامداد پنج‌شنبه ۲۳ خرداد روی داد به خدمه دو نفتکش آسیب جدی نرسید و آتش مهار شد، اما پیامدهای سیاسی این رویداد آتش تنش میان آمریکا و ایران را تیزتر کرد.
حادثه چگونه روی داد؟
در روز حادثه دو کشتی نفتکش در نزدیکی تنگه هرمز و در هنگام عبور از آب‌های بین‌المللی دریای عمان و در نزدیکی آب‌های ساحلی ایران از مکان نامعلومی مورد حمله قرار گرفتند. خبرگزاری ایسنا محل دقیق حرکت دو کشتی در هنگام حادثه را در ۲۵ و ۲۸ مایلی ساحل ایران در جنوب بندر جاسک ذکر کرده است.
 
این دو کشتی که فرانت آلتر و کوکوکا کوریجوس نام دارند، به ترتیب در مالکیت شرکت‌های نروژی و ژاپنی هستند. کشتی فرانت آلتر با پرچم جزایر مارشال و کشتی کوکوکا کوریجوس با پرچم پاناما در حال حرکت بود. این نفت‌کش‌ها در حال حمل فرآورده‌های نفتی به تایوان و سنگاپور بودند.
 
در ابتدا گزارش‌هایی مبنی بر غرق شدن یکی از دو کشتی منتشر شد، اما این خبر متعاقبا تکذیب گردید. با این حال خرابی قابل‌توجهی به هر دو کشتی وارد شد.
 
حمله به نفتکش‌های حاضر در دریای عمان در حالی روی داد که همزمان شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن برای دیدار با مقام‌های عالی‌رتبه ایران به تهران سفر کرده ‌بود. هدف اصلی سفر تاریخی نخست‌وزیر ژاپن، میانجیگری بین ایران و آمریکا در بحبوحه تنش فزاینده میان دو کشور اعلام شده بود.
اژدر یا مین دریایی؟
در مورد منشأ و نوع جنگ‌افزار مورد استفاده برای حمله تاکنون نظر قطعی و مورد تأییدی اعلام نشده، اما گفته می‌شود کشتی‌ها احتمالا با اژدر مورد اصابت قرار گرفته‌اند.
 
برخی رسانه‌ها از قول خدمه ژاپنی نوشتند که آنها لحظاتی قبل از انفجار دو شئ پرنده را مشاهده کرده‌اند. گزارش‌های دیگری نیز بیان‌گر ضربه به نفتکش‌ها با مین ناوچسب است.
 
از سوی دیگر ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا، سنتکام تصاویری را منتشر کرده که قایقی را در نزدیکی یکی از دو نفت‌کش آتش گرفته در دریای عمان بلافاصله پس از حملات روز پنج‌شنبه نشان می‌دهد. به ادعای سنتکام، سرنشینان این قایق ایرانی بودند و تلاش می‌کردند تا یک مین عمل نشده را از بدنه یکی از نفت‌کش‌ها جدا کنند.
 
این تصاویر ساعاتی پس از آن منتشر شد که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا ایران را در حادثه حمله به دو نفت‌کش در دریای عمان مسئول دانست.
 
بنا بر اعلام بیل اوربن، سخنگوی اصلی سنتکام این ویدئو مردانی را در یک قایق گشت «متعلق به سپاه پاسداران» نشان می‌دهد که به تانکر رها شده کوکوکا کوریجوس نزدیک می‌شوند و یک مین عمل نشده را از بدنه آن جدا می‌کنند.
روند امدادرسانی و نجات خدمه
از همان نخستین لحظات حمله، گزارش‌های ضد و نقیضی در مورد سرنوشت کارکنان دو کشتی آسیب دیده منتشر شد. اما رسانه‌ها و مقام‌های دولتی تاکید می‌کردند که هر ۴۴ خدمه دو کشتی سالم هستند.
 
ایران گزارش داد که تمام ۴۴ خدمه دو کشتی را نجات داده است. مراد عفیفی‌‌پور، مدیر کل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان با تأیید این خبر گفت که تمام ۲۳ نفر خدمه یکی از کشتی‌ها به بندر جاسک منتقل شده‌اند. صدا و سیمای ایران روز جمعه ۲۴ خرداد ویدئویی از از این افراد را در حال تماشای تلویزیون در اتاقی در بندر جاسک پخش کرد.
 
نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا نیز در همان روز گزارش داد که بعضی اعضای خدمه را نجات داده ‌است. مقامات وزارت دفاع آمریکا ادعا کردند که ناو یواس‌اس برینبریج از دریافت پیام کمک از یکی از نفتکش‌ها به کمک آنها شتافته و هر ۲۱ نفر آنها را با قایق نجات داده است.
 
خبرگزاری رویترز روز جمعه سه تصویر از مأموران ناو آمریکایی در حال ارائه کمک‌های اولیه به خدمه نفتکش آسیب‌دیده منتشر کرد.
مأموران ناو آمریکایی یواس‌اس بینبریجپس در حال ارائه کمک‌های اولیه به خدمه نفتکش آسیب‌دیده در دریای عمانمتهم کیست؟
انتخاب زمان حمله به نفتکش‌ها در میانه تنش میان ایران و آمریکا برای بیشتر تحلیل‌گران و ناظران مسائل منطقه معنی‌دار بوده است. ایران بلافاصله این عملیات را «مشکوک» خواند، اما آمریکا رسما جمهوری اسلامی را مسئول این حملات دانست.
 
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه ۲۳ خرداد با متهم کردن ایران به دست داشتن در این حملات گفت که «با توجه به اطلاعات به دست آمده در مورد نوع سلاح به کار رفته در حمله و پیچیدگی عملیات» برای آمریکا این نتیجه به دست آمده که این اقدام کار ایران بوده است.
 
مایک پمپئو همچنین با اشاره به این که این حملات بخشی از فعالیت‌های ایران برای «افزایش تنش» در منطقه بوده است، تأکید کرد که از نماینده کشورش در سازمان ملل متحد می‌خواهد تا این مورد را در شورای امنیت مطرح کند.
 
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران که برای شرکت در نشست همکاری شانگهای به بیشکک، پایتخت قرقیزستان سفر کرده است، در سخنرانی خود در این نشست بدون اشاره مستقیم به حادثه اخیر برای کشتی‌های تجاری در دریای عمان، آمریکا را «تهدیدی جدی» برای ثبات منطقه و جهان خواند و گفت: «دولت آمریکا طی دو سال گذشته با استفاده ابزاری از ظرفیت اقتصادی، مالی و نظامی خود و با اتخاذ رویکرد تهاجمی، کلیه ساختارها و قواعد بین‌المللی را بر هم زده و به تهدیدی جدی برای ثبات منطقه و جهان تبدیل شده است.»
واکنش‌های بین‌المللی
به دنبال حمله به دو شناور تجاری در دریای عمان، بسیاری از کشورها و نهادهای بین‌المللی ایران و آمریکا را به خویشتنداری و پرهیز از تنش بیشتر دعوت کردند.
 
روز جمعه اتحادیه اروپا تهران و واشنگتن را به «حداکثر خویشتنداری» فراخواند و فدریکا موگرینی، کمیسر روابط خارجی این اتحادیه خواستار پرهیز از هر گونه اقدام «تحریک‌آمیز» در منطقه شد. اما وزیر امور خارجه بریتانیا در همراهی با طرح اتهام آمریکا علیه ایران گفت دلیل برای باور نکردن این اتهام وجود ندارد.
 
دولت روسیه چنین هشدار داد که این حملات نباید دستمایه شعله‌ور ساختن آتش تنش با تهران قرار گیرد. آلمان این حادثه را «نگران‌کننده» خواند و آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد خواستار شناسایی عوامل اصلی آن شد.
 
اتحادیه عرب با محکوم کردن حملات یاد شده از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست در این زمینه واکنش نشان دهد. عربستان سعودی اعلام کرد به دنبال حمله به نفتکش‌ها در آب‌های آزاد منطقه به منظور حفظ امنیت خود کنترل کشتی‌ها و بنادر خویش را افزایش خواهد داد.
 
دولت قطر که چند روز پیش ایران و آمریکا را به خویشتنداری فراخوانده بود، پس از تندتر شدن لحن دو طرف و ایراد اتهام‌های مستقیم دو جانبه روز پنج‌شنبه نیز موضع خود را مبنی بر دعوت از طرفین به پرهیز از تنش تکرار کرد.
 
وزیر امور خارجه کویت نیز روز پنج‌شنبه ضمن محکوم کردن حوادث روز پنجشنبه در دریای عمان حمله به نفتکش‌ها را «تهدیدی بزرگ برای صلح و امنیت جهان» قلمداد کرد.