چگونه حریف ترس از پرواز شویم

بی بی سی :بعد از حادثه اخیر سقوط یک هواپیما در اتیوپی، کاملا طبیعی است که عده زیادی از مردم اعتمادشان را نسبت به پرواز از دست بدهند. اما واقعیت این است که سال گذشته از هر دو و نیم میلیون پرواز تنها یک هواپیما دچار سانحه مرگبار شده و این آماری ناچیز به حساب می‌آید. اما چطور می‎شود از ترس سوار شدن به هواپیما خلاص شد؟
 
وقتی سوار هواپیما می‎شوید، کف دست‎تان عرق می‎کند؟ آیا هنگام بلند شدن هواپیما، با تمام قدرت‌تان دسته‎های صندلی‌ را فشار می‎دهید؟ موقع فرود هواپیما چطور، آیا حس می‎کنید قلبتان تندتر می‎زند؟
 
اگر پاسخ‌تان مثبت است، بنابر نظرسنجی شرکت بوئینگ احتمالا شما هم مثل ۱۷ درصد از مردم آمریکا ترس از پرواز دارید.
 
بعد از سقوط هواپیمای خطوط هوایی اتیوپی که به مرگ ۱۵۷ سرنشین آن منجر شد، ترس از پرواز مسأله‎ای کاملا منطقی به نظر می‎رسد، اما واقعیت این است که سوانح مرگبار هوایی بسیار کم اتفاق می‎افتند.
 
بنابر آمار و ارقام شبکه امنیت هوایی در سال ۲۰۱۸، از هر ۲ میلیون و ۵۲۰ هزار پرواز تنها یک هواپیما دچار سانحه مرگبار شده و این در حالیست که میزان ترافیک هوایی در این سال ۳۷ میلیون و ۸۰۰ هزار پرواز برآورد شده است.
 
ولی از آنجایی که اخبار مربوط به سقوط هواپیما بازتابی گسترده در جهان دارد، ترس و نگرانی از پرواز هم ممکن است افزایش یابد.
 
اما خوشبختانه ترس از پرواز قابل درمان است؛ در واقع راه‎های زیادی برای رفع این مشکل وجود دارد و به کار بستن توصیه‌های روانشناسان می‌تواند کمک بزرگی برای خلاص شدن از این مشکل باشد:
تمرین نفس کشیدن
 
متیو پرایس، استاد روانشناسی بالینی در دانشگاه ورمونت می‎گوید شماری از مردم به این دلیل از پرواز می‎ترسند که یا هیچ وقت سوار هواپیما نشده‎‌اند و یا در گذشته تجربه بدی در این رابطه داشته‌اند: "متأسفانه، یک دلیل مشخص برای توضیح ترس از پرواز وجود ندارد اما عوامل زیادی می‎توانند در آن دخیل باشند؛ مثلا تجربه واقعی پرواز، شنیدن اخبار مربوط به سقوط یک هواپیما یا نگرانی از قرار گرفتن در مکان بسته."
 
توصیه این روانشناس تمرین نفس کشیدن است؛ هوا را آرام و عمیق از طریق دهان وارد ریه‏هایتان کنید و به همان شکل از بینی بیرون دهید. تکرار یک دعای آرامش‎بخش هم گاهی اوقات می‎تواند مفید باشد.
روش‎های درمان عده‎ای برای پرت کردن حواس‎شان در طول پرواز هدفون در گوش خود می‏گذارند، برخی دیگر هم قرص‎های آرام‎بخش یا خواب‌آور می‎خورند. در این میان شماری هم به نوشیدنی‎های الکلی روی می‎آورند.
 
اما اگر ترس شما به اندازه‎ای فلج‎کننده باشد که حتی جرأت سوار شدن به هواپیما را نداشته باشید، بد نیست راه‎های درمانی مختلفی که وجود دارد را امتحان کنید.
 
هیپنوتیزم، روان درمانی یا رفتار درمانی شناختی از جمله روش‎هایی هستند که از آن‎ها برای مقابله با ترس از پرواز استفاده می‎شود.
 
این روش‎های درمانی بر شناخت الگوی اضطراب فرد، چگونگی افزایش آن و ایجاد ترس در او و مهم‎تر از همه، نحوه رویارویی با این حس تمرکز دارند.
رویارویی با ترس
کارشناسان می‎گویند بهترین راه مقابله با ترس از پرواز، "مواجهه کنترل شده با موقعیت اضطراب‏زا" است. این که طبق ضرب‎المثل قدیمی "با ترس‏هایت روبرو شو" عمل کنیم و تحت نظر یک روانشناس بالینی آموزش دیده به تدریج خود را در معرض مراحل مختلف پرواز قرار دهیم.
 
دوره‏‌‌‌های آموزشی مختلفی برای چگونگی رویارویی با این مسأله وجود دارد، از جمله برنامه‎ "پرواز بدون ترس" که از سوی شرکت ویرجین آتلانتیک ارائه می‏شود. پاسخ خلبانان آموزش دیده به سوالات شرکت‎کنندگان هم بخشی از این دوره آموزشی است؛ در این جلسات در رابطه با طرز کار هواپیما، دلیل طبیعی بودن تلاطم‎های هوایی، برنامه‏های خطوط هوایی مختلف برای مقابله با تروریسم و نحوه برخورد خلبانان با مشکلات احتمالی نظیرخرابی موتور هواپیما صحبت می‏شود.
 
باربارا راثبام، استاد روانپزشکی دانشگاه اموری آتلانتا ، درمان از طریق قرار گرفتن در موقعیت پرواز مجازی را با درمان به واسطه تجربه پرواز واقعی مقایسه کرده است. او می‎گوید: "۹۳ درصد از شرکت کنندگان در هر دو روش بعد از ۸ جلسه توانسته‎اند پرواز کنند."
 
به گفته او در ۴ جلسه اول این دوره درمانی تکنیک‎های مدیریت اضطراب تدریس می‎شود. این که چگونه افکار منفی و غیرمنطقی (مثلا این که " سقوط خواهیم کرد") را شناسایی و اصلاح کنیم.
 
در چهار جلسه پایانی هم از واقعیت مجازی به عنوان روشی درمانی استفاده می‎شود تا افراد با ترس خود روبرو شوند و در نتیجه آن میزان اضطراب‏شان کاهش یابد.
 
راثبام می‏گوید: "این طور که پیداست هم هواپیمای مجازی و هم هواپیمای واقعی در این روش به یک اندازه خوب جواب می‎دهند. هر چند مزیت اصلی واقعیت مجازی عملی‏تر بودن آن است. این روش هم ارزان‎تر است و هم در طول ۴۵ دقیقه جلسه درمانی، هر چقدر که لازم باشد می‎توانی از زمین بلند شوی و فرود بیایی."
 
هدف اصلی این روش درمانی آگاهی رسانی و بالابردن سطح درک نسبت به منبع اضطراب و در نتیجه مهار آن است. در واقع وقتی اطلاعات کافی نسبت به یک مسأله داشته باشید، آن مسأله دیگر نمی‎تواند بر شما تسلط پیدا کند.
توجه به آمار و ارقام هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ خطوط هوایی اتیوپی ۶ دقیقه بعد از بلند شدن از فرودگاه آدیس‎آبابا سقوط کرد و همه ۱۵۷ سرنشین آن کشته شدند سوانح هوایی همیشه به اخباری داغ در رسانه‎ها تبدیل می‎شوند. همین چند وقت پیش بود که هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ خطوط هوایی اتیوپی ۶ دقیقه بعد از بلند شدن از فرودگاه آدیس‎آبابا سقوط کرد و همه ۱۵۷ سرنشین آن کشته شدند.
 
اما کارشناسان امنیت هوایی همیشه گفته‎اند احتمال مرگ افراد در تصادف‎های رانندگی در مقایسه با سقوط هواپیما بیشتر است و تلفات سوانح هوایی در دو دهه اخیر به تدریج کاهش یافته است.
 
بنابر آمار سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۱۳ یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر در سوانح رانندگی کشته شده‎اند. به طور کل مسافرت با ماشین، ۱۰۰ برابر خطرناک تر از سفر با هواپیماست. از سوی دیگر احتمال مرگ بر اثر بیماری قلبی و سرطان از هر چیز دیگری بیشتر است.
 
بنابر پژوهش‎های انجام شده در صنعت هواپیمایی، سال ۲۰۱۷ امن‎ترین سال برای خطوط هوایی تجاری بوده است. طبق گزارش‎های شرکت مشاوره پرواز هلندی To۷۰ و شبکه امنیت هوایی در این سال هیچ سانحه‎ای برای جت‎های مسافرتی در جهان رخ نداده است.
 
هارو رانتر، مدیر عامل شبکه امنیت هوایی می‏گوید این که در سال ۲۰۱۸ از دو میلیون و ۵۰۰ هزار پرواز تنها یک مورد دچار سانحه مرگبار شده، نشان می‏دهد سطح امنیت در پروازها به میزان چشمگیری افزایش یافته است: "این نشان می‎دهد در دو دهه اخیر پیشرفت‌های‏ گسترده‏ای در زمینه امنیت هوایی صورت گرفته است."