کینوا یا خاویار گیاهی چیست و چه خواصی دارد؟
رأی دهید
آیا می‌دانید گیاه کینوا چیست و چه خواصی دارد؟ «کینوا» (Quinoa) گیاهی با دانه‌های خوراکی است که در کشور‌های غربی مصرف آن به عنوان جایگزین سالم‌تر غلاتی از جمله گندم محبوبیت زیادی پیدا کرده. در سال‌های اخیر استفاده از کینوا در ایران هم رایج شده است.
آگاهی از فوائد کینوا و مصرف خوراکی این گیاه قدمت بسیار زیادی دارد. این گیاه اکنون برای مصارف تجاری در مناطقی مانند آمریکای جنوبی به میزان زیاد کشت می‌شود. کینوا با نام علمی Chenopodium quinoa که به خاویار گیاهی هم شهرت پیدا کرده به غلات شبیه است، ولی در واقع مانند اسفناج به خانواده «تاج‌خروسیان» (Amaranthaceae) تعلق دارد. قسمت مورد مصرف این گیاه شکل دانه‌ای دارد و پخت آن هم مانند غلات صورت می‌گیرد. در این مطلب شما را با خواص کینوا بیشتر آشنا می‌کنیم.
این گیاه بومی کشور‌های آمریکای جنوبی مانند بولیوی، شیلی و پرو است و به دلیل مواد مغذی زیادی که دارد اهمیت بسیاری در میان مردم پیدا کرده است.
پروتئین، منیزیم، فیبر، پتاسیم، آهن، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های گروه ب، ویتامین‌ای و آنتی اکسیدان‌ها از جمله موادی هستند که به وفور در دانه‌های این گیاه وجود دارند. کینوا یکی از معدود گیاهان خوراکی است که همه ۹ آمینو اسید ضروری بدن را دارد.
این گیاه پنج هزار ساله به دلیل هضم راحت‌تر و کالری کمتر در دهه‌های اخیر جایگزین گندم و برنج شده است. در دوران قدیم کینوا را مادر همه غلات می‌دانستند و معتقد بودند که دانه‌ای مقدس است. برنج اینکا و خاویار گیاهی از جمله نام‌های دیگر این دانه است.
کینوا سفید، قرمز و سیاه چه تفاوتی با هم دارند
دانه‌های کینوا در رنگ‌های سفید، قرمز و سیاه وجود دارد. کینوا سفید که کمی به زرد متمایل است را به نام کینوا طلایی هم می‌شناسند. این دانه‌ها ظریف‌تر و سبک‌تر از بقیه رنگ‌ها هستند و بعد از پخت نرم‌تر می‌شوند.
کینوا قرمز بعد از پخت به رنگ قهوه‌ای دیده می‌شود و کمی شیرین‌تر است. این دانه‌های قرمز که بعد از پخت بافت خود را بیشتر حفظ می‌کند، برای تهیه سالاد مناسب‌تر هستند. کینوا سیاه هم از دانه‌های سفید شیرین‌تر است و بعد از پخت هم به همین رنگ دیده می‌شود.
کینوا در ایران در فروشگاه‌های بزرگ، سوپر مارکت و فروشگاه‌های اینترنتی فروش مواد غذایی وجود دارد. می‌توانید انواع کینوا ارگانیک را در بسته‌هایی با اندازه‌های مختلف تهیه کنید.
مهم‌ترین فوائد کینوا
این گیاه گلوتن ندارد و به همین دلیل به افرادی که به دنبال غذا‌های بدون گلوتن هستند، پیشنهاد می‌شود. گلوتن نام پروتئینی است که در گندم، جو و چاودار یافت می‌شود و برخی از افراد به آن حساسیت دارند.
پروتئین بالا و کالری کم باعث شده است این گیاه در بین ورزشکاران ارزش زیادی پیدا کند. این گیاه به دلیل فیبر بالا باعث سیری طولانی مدت می‌شود. یکی از مهم‌ترین خواص دانه کینوا این است که می‌تواند انرژی مورد نیاز بدن را هم تأمین کند.
شاخص گلوکز بالا یکی از عواملی است که گرسنگی را بیشتر می‌کند و منجر به چاقی می‌شود. مصرف مواد غذایی با شاخص گلوکز بالا ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ را نیز افزایش می‌دهد. شاخص گلوکز کینوا ۵۳ است که از اعداد کم این بازه محسوب می‌شود. البته فراموش نکنید که این ماده خوراکی برای رژیم غذایی با کربوهیدرات کم توصیه نمی‌شود.
بر اساس مطالعات کینوا می‌تواند در کنترل قند خون بالا هم مؤثر باشد و به همین دلیل برای افراد دیابتی مناسب است.
یک پیمانه کینوا ۲۲ کالری، ۳۹ گرم کربوهیدرات، ۴ گرم اسید چرب و مقدار کمی هم اسید چرب امگا ۳ دارد. به طور دقیق‌تر یک پیمانه کینوا حاوی مواد مغذی زیر است.
پروتئین: ۸ گرم
فیبر: ۵ گرم
منگنز: ۵۸ درصد از دوز مصرفی روزانه
منیزیم: ۳۰ درصد از دوز مصرفی روزانه
فسفر: ۲۸ درصد از دوز مصرفی روزانه
اسید فولیک: ۱۹ درصد از دوز مصرفی روزانه
مس: ۱۸ درصد از دوز مصرفی روزانه
آهن: ۱۵ درصد از دوز مصرفی روزانه
روی: ۱۳ درصد از دوز مصرفی روزانه
پتاسیم: ۹ درصد از دوز مصرفی روزانه
بیش از ۱۰ درصد از دوز مصرفی روزانه ویتامین ب. ۱، ب. ۲ و ب. ۶
مقداری کمی کلسیم، نیاسین یا ویتامین ب. ۳ و ویتامین‌ای
در ادامه شما را با دیگر خواص کینوا آشنا می‌کنیم.
داشتن پروتئین بالا
پروتئین از آمینو اسید ساخته شده است. ۹ نوع آمینو اسید به عنوان آمینو اسید‌های ضروری بدن شناخته می‌شوند که بدن قادر به تولید آن‌ها نیست و باید از طریق رژیم غذایی دریافت شوند. اگر یک ماده غذایی حاوی هر ۹ آمینو اسید ضروری باشد، به عنوان یک منبع غنی و کامل از پروتئین شناخته می‌شود.
کینوا یکی از معدود گیاهانی است که همه آمینو اسید‌های ضروری بدن را دارد و به همین دلیل یک منبع مفید و غنی از پروتئین به شمار می‌رود. مصرف این گیاه برای گیاه‌خواران هم مفید است و پروتئین بالای آن می‌تواند جایگزین گوشت حیوانی باشد.
خواص آنتی اکسیدانی
کینوا حاوی آنتی اکسیدان‌های گیاهی به نام فلاونوئید است که مزایای بسیاری بر سلامتی انسان دارند. کامپفرول و کوئرستین دو نوع از این فلاونوئید‌ها با خواص ضد التهابی، ضد ویروسی، ضد سرطانی و ضد افسردگی هستند که در این گیاه وجود دارند. این مولکول‌ها با رادیکال‌های آزاد مضر در بدن مقابله می‌کنند و می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهند.
منبع غنی از فیبر
کینوا بیشتر از دانه‌های غلات فیبر دارد. زمانی که فیبر زیادی از طریق مواد خوراکی وارد دستگاه گوارش می‌شود، به راحتی در جریان حرکتی این سیستم قرار می‌گیرد و در حین عبور مواد سمی را با خود از بدن دفع می‌کند.
فیبر همچنین به اسید‌های کبد متصل می‌شود و می‌تواند باعث کاهش کلسترول بد خون شود. از آنجایی که این گیاه کلسترول ندارد، فیبر موجود در آن کبد را وادار می‌کند تا از کلسترول ذخیره شده در بدن استفاده کند.
فیبر غیر محلول در کینوا می‌تواند آب را جذب کند، حجیم شود و عملکرد و حرکت روده‌ها را ساده‌تر کند. کینوا به این طریق مشکل یبوست را بر طرف می‌کند. همچنین فیبر بالای این گیاه از سرطان روده جلوگیری می‌کند.
کینوا و لاغری
از آنجا که فیبر بالا بر کاهش وزن و لاغری اثر می‌گذارد، پس کینوا هم می‌تواند در لاغری به شما کمک کند. فیبر با القای احساس سیری، باعث می‌شود مواد حاوی کالری بالا را به میزان کمتری مصرف کنید. پس تأثیر کینوا برای لاغری را هم به عنوان یکی از فوائد این گیاه در نظر داشته باشید.
ریز مغذی‌ها
کینوا غنی از منیزیم است و به همین دلیل التهاب رگ‌های خونی را کاهش می‌دهد و برای عملکرد آنزیم‌های بدن ضروری است.
منگنز زیاد موجود در این گیاه، سلول‌های بدن و گلبول‌های قرمز را در مقابل رادیکال‌های آزاد مصون می‌کند. این ماده هم برای عملکرد صحیح بسیاری از آنزیم‌ها ضروری است.
ریبوفلاوین یا ویتامین ب. ۲ در این دانه، سطح انرژی بدن را بالا می‌برد و برای عملکرد مناسب آنزیم‌های بدن نیز ضروری است. بعضی گفته‌ها حاکی از آن است که ریبوفلاوین موجب کاهش سردرد و میگرن می‌شود.
دانه‌های کینوا تا حدودی مانند برنج پخته می‌شوند. کافی است یک پیمانه از آن‌ها را با دو برابر آب درون قابلمه بریزید و به مدت ۱۵ دقیقه روی شعله ملایم قرار دهید تا آب آن تمام شود.
می‌توانید از روغن زیتون، آب لیمو یا نارنج و ادویه هم برای طعم بهتر استفاده کنید. همچنین می‌توانید برای بهتر شدن طعم کینوا به جای آب ساده، از آب مرغ یا گوشت استفاده کنید.
برای آن که دانه کینوا بافت خود را از دست ندهد و له نشود، می‌توان حجم معین آب را در چند مرحله به قابلمه اضافه کرد. علاوه بر این می‌توانید از این گیاه در تهیه سالاد، کتلت، برگر، سوپ کینوا و دیگر غذا‌ها هم استفاده کنید.
