روایت چند زن از مقاومت در برابر آزار جنسی

رأی دهید

شنبه ۶ مرداد ۱۳۹۷ - ۲۸ جولای ۲۰۱۸

دکتر رابعه موحد؛ روان‌شناس می‌گوید: «همیشه باید قربانیان در مقابل آزارهای خیابانی مقاومت کنند و سعی در رسوا کردن آزارگر داشته باشند. این به خودشان هم کمک می‌کند تا از نظر روحی کمتر ضربه بخورند.»ایران وایر: از دانشگاه برمی‌گشت، در حال گذشتن از پل هوایی بود که دستی باسنش را لمس کرد. همان لحظه برگشت: «دیدم یک مرد حدودا سی ساله است. با موهای بلند و تیپ و قیافه معمولی شبیه کارمندها، در حالت معمولی اگر می‌دیدمش هرگز فکر نمی‌کردم از آزارگرهای جنسی باشد.»

آنقدر عصبانی می‌‌شود که او را هل می‌دهد: «این اولین بار بود که در برابر آزارگر واکنش نشان می‌دادم. عقب عقب رفت و چند پله پایین را جوری پایین رفت که اگر خودش را کنترل نمی‌کرد، حتما بلایی سرش می‌آمد، بعد شروع به فحش دادن کرد و سریع دور شد.»

پرستو هنوز هم از یادآوری این واکنش‌اش خوشحال است و می‌گوید: «همان وقت که او را هل دادم، در حین عصبانیت و ترس برای این واکنش خوشحال بودم، چون تا قبل از آن هرگز واکنش نشان نداده بودم.» با این حال او بعد از این حادثه آنقدر پریشان بوده و ترسیده، که زنگ می‌زند پدر و مادرش بیایند دنبالش: «تا خانه‌مان 5 دقیقه بیشتر فاصله نداشتم، اما انگار نمی‌توانستم تنها بروم. تا مدت‌ها هم تنهایی از روی پل هوایی رد نمی‌شدم.»

به گفته این روانشناس بسیاری از قربانیان آزارهای جنسی به خاطر سکوتی که در مقابل آزارگر داشته‌اند تا مدت‌ها خودشان را سرزنش می‌کنند: «سکوت فضا را برای ادامه آزار مهیا می‌کند. گاهی اوقات آزارگر سکوت را علامت رضایت می‌بیند و با وقاحت بیشتری کارش را ادامه می‌دهد.»

الهام یکی از کسانی است که این موضوع را تائید می‌کند. او به «ایران وایر» می‌‌گوید: «بارها داخل تاکسی می‌نشستم و شخصی که کنارم نشسته بود، خودش را یه من می‌چسباند. اوایل هیچ اعتراضی نمی‌کردم و فقط خودم را جمع و جور می‌کردم اما یک روز تصمیم گرفتم صدایم را ببرم بالا. گفتم آقا لطفا درست بنشینید و این را چنان محکم و با صدای بلند گفتم که مرد سریع خودش را جمع و جور کرد.»

او هنوز هم این روش را به کار می‌برد اما به قول خودش همه‌ی آزارگرها یک جور واکنش نشان نمی‌دهند: «مثلا یادم می‌آید یکی از آن‌ها با من شروع کرد به بحث کردن. قشنگ دستش را چسبانده بود به ران من و وقتی اعتراض کردم، با پررویی می‌گفت خانم خیلی متوهمی من چه کار به تو دارم و بعد به راننده نگاه می‌کرد و می‌گفت فکر می‌کنن چی هستند.» به گفته الهام این افراد هم بعد از اعتراض، با این که دست به انکار موضوع می‌زنند، اما دست از آزار برمی‌دارند.

دکتر موحد معتقد است بسیاری از آزارگرها ظاهری موجه دارند و خیلی وقت‌ها از طبقه اجتماعی بالایی برخوردارند، بنابراین دغدغه آبرومندی دارند و سکوت قربانی برایشان رضایت‌بخش است: «من مراجعی دارم که آزارگرش یک پزشک بوده، یا یکی دیگر است که مدیر عامل یک شرکت بسیار بزرگ اذیت‌اش می‌کرده. تنها عاملی که باعث می‌شود این افراد در این جایگاه‌های اجتماعی به آزارگری ادامه دهند، سکوت قربانیان است. چون مدیر عامل آن شرکت و یا پزشک دوست ندارند رسوا شوند، مطمئن باشید اگر قربانی مقاومت کند یا واکنش نشان دهد این افراد نه تنها ادامه نمی‌دهند، بلکه در مواجهه با دیگران هم مواظب رفتارشان هستند.»

سحر یکی از افرادی است که مقاومت در برابر آزار جنسی را تجربه کرده اما خودش می‌گوید: «متاسفم که مقاومتم راه به جایی نبرد.» او در بیست و یک‌سالگی مورد آزار جنسی توسط دوست‌پسرش قرار می‌گیرد: «دوست پسر سابقم بعد از این که مدت‌ها بود با او به هم زده بودم، آمد در خانه‌ام که با من صحبت کند.»

در خانه سحر، دوست پسرش سعی می‌کند آشتی کند و رابطه را به روزهای قبل برگرداند: «می‌خواست من را ببوسد و مثل قبل لمس کند اما من مقاومت کردم، چون دوست نداشتم رابطه دوباره شروع شود.» مقاومت سحر باعث می‌شود دوست پسر سابق او را مورد ضرب و شتم قرار دهد: «سرم را به کاشی آشپزخانه کوباند. پیشانی‌ام باد کرد. دستم را چنان پیچانده بود که کبود شده بود.»

محمد اولیایی فرد، حقوق‌دان: «قربانیان آزار جنسی از تهدیدها نترسند، از حق‌شان کوتاه نیایند و شکایت کنند.»

او بعد از کتک زدن سحر، از خانه‌اش بیرون می‌رود: «بعد از این که رفت و به خودم آمدم و به دوستانم موضع را گفتم تصمیم گرفتم شکایت کنم.» اولین قدم سحر رفتن به کلانتری بوده: «در کلانتری گفتم نامزدی داشتم که من را مورد ضرب و شتم قرار داده و از عنوان دوست پسر استفاده نکردم.» بعد از تشکیل پرونده در کلانتری راهی دادسرا می‌شود: «از دادسرا من را به پزشکی قانونی فرستادند.» او در پزشکی قانونی معاینه شده: «جالب اینجاست که پزشکی قانونی معاینه بکارت هم انجام داد. انگار می‌خواستند بدانند تجاوز صورت گرفته یا نه.» پزشکی قانونی توضیحات درباره معاینه سحر را در یک نامه سر بسته به او می‌دهد: «به من گفتند نامه باید مهر و موم باشد و به دادسرا برسد، وگرنه ارزشی ندارد.»

او با بردن نامه به دادسرا موفق می‌شود به عنوان شاکی پرونده برای دوست پسر سابق‌اش برای حضور در دادگاه احضاریه بفرستد: «بعد از احضاریه بارها تهدید شدم اگر شکایت را پس نگیرم، عکس و فیلم‌های خصوصی من را در فضای مجازی منتشر می‌کند.» با این حال او تسلیم نمی‌شود و احضاریه دوم را هم می‌فرستد اما همین وقت یکی از دوستانش که اتفاقا وکیل هم بوده به او پیشنهاد می‌کند از شکایت صرفنظر کند: «می‌گفت اگر قاضی بفهد که دوست پسر توست، تو هم متهم به رابطه نامشروع می‌شوی و غیر از این‌که پیش خانواده، آبرویت می‌رود حکم هم می‌گیری.» سحر هم از شکایتش صرف‌نظر می‌کند.

محمد اولیایی فرد، حقوق‌دان اما توصیه می‌کند قربانیان آزار جنسی از این مسائل نترسند و از حق‌شان کوتاه نیایند و شکایت کنند: «بسیاری از قضات اصلا از نسبت بین خواهان و خوانده نمی‌پرسند. بعضی ممکن است در حد شفاهی سوال کنند. ضمن این که قاضی فقط می‌تواند در هر پرونده در حد موضوع شکایت رسیدگی کند و نمی‌تواند خودسرانه وارد موارد دیگر شود و حکم صادر کند.»

از او می‌پرسم اگر فرد آزارگر برای این‌که زهرش را بریزد به نوع رابطه اشاره کند، چه اتفاقی می‌افتد: « اول از این که خودش هم متهم به رابطه نامشروع می‌شود و دوم این که زن می‌تواند بگوید در این رابطه مورد فریب واقع شده. در این صورت طبق تبصره۲ ماده۲۲۴ قانون مجازات اسلامی و ماده۹ قانون مسئولیت مدنی به پرونده رسیدگی می‌شود و قاضی می‌تواند برای فریب برای برقراری رابطه نامشروع یا زنا، مجازات در نظر بگیرد.»

تبصره 2 ماده 224 قانون مجازات اسلامی می‌گوید: «هرگاه کسی با زنی که راضی به زنای با او نباشد، در حال بیهوشی، خواب یا مستی زنا کند، رفتار او در حکم زنای به عنف است. در زنا از طریق اغفال و فریب دادن دختر نابالغ یا از طریق ربایش، تهدید و یا ترساندن زن اگرچه موجب تسلیم شدن او شود نیز حکم فوق جاری است.» ماده 9 قانون مسئولیت مدنی هم همین موضوع را عنوان می‌کند: « دخترى که در اثر اعمال حیله یا تهدید و یا سوء استفاده از زیر دست بودن حاضر براى همخوابگى نامشروع شده، می‌تواند از مرتکب علاوه از زیان مادى مطالبهء زیان معنوى هم بنماید.»

سحر احتمالا از چنین مواردی خبر نداشته و نتوانسته پرونده شکایتش را به نتیجه برساند. پرستو هم احتمالا قبلا از اینکه آن مرد آزارگر را هل بدهد، احتمالا مردد بوده که چنین واکنشی نتیجه می‌دهد. با این حال، آنها گام اول را برداشته‌اند؛ مقاومت در برابر آزار جنسی.