بیماری‌هایی که باعث کوتاهی قد می‌شوند

به جز فاکتور ارث و ژنتیک، عوامل محیطی نیز در رشد قدی کودکان تاثیرگذار است و برخی بیماری ها نیز باعث کوتاهی قد کودکان می شوند.

بیماری‌های کلیوی و کبدی، دیابت، سوء‌تغذیه شدید و انواع نقایص ژنتیک موجب افت رشد و کوتاهی قد می‌شود. مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در قد نهایی یک کودک، پدر و مادر او هستند. به عبارتی از یک پدر و مادر قد بلند، فرزند بلندقدی زاده می‌شود و عکس آن نیز درباره زوج‌های کوتاه قامت صادق است.
 
ما می‌توانیم با دانستن قد پدر و مادر یک کودک، قد نهایی او را حدس بزنیم. بسیاری از والدین از این که کودکشان در میان هم سن و سالان خود کوتاه‌تر است، نگران می‌شوند و به پزشک مراجعه می‌کنند.
 
اولین قدم در ارزیابی قد چنین کودکی مراجعه به جدول قد است. جدول‌هایی وجود دارد که براساس قد کودکان جوامع مختلف نوشته شده است. براساس این اعداد ما می‌توانیم بگوییم، یک کودک در کدام صدک قدی جامعه قرار دارد. تعیین این صدک از این منظر اهمیت دارد که بتوانیم بین یک کوتاهی معمولی که به افراد بالاتر از صدک ۳ اطلاق می‌شود، با کوتاهی شدید که به کودکان کمتر از صدک ۳ گفته می‌شود، فرق قائل شویم.
 
اهمیت اصلی توجه به قدکودکان و نوجوانان، تشخیص بیماری‌هایی است که می‌تواند رشد کودک را مختل کند و بررسی منحنی رشد کودکان در این باره اهمیتی بیش از میزان مقطعی قد آنان دارد. شرایط کودکی که به موازات صدک پنجم رشد می‌کند و شیب منحنی او نسبت به منحنی نرمال خوب است، اگرچه کوتاه قد است، ولی نگران‌کننده نیست و شرایط کودکی که چند سانتی‌متر از او بلندتر است و به مدت مثلا شش ماه هیچ رشد قدی نداشته، بیشتر نگران‌کننده است.
برخی بیماری‌ها نظیر:
۱) بیماری‌های کلیوی
۲) بیماری‌های کبدی
۳) بیماری دیابت
۴) سوءتغذیه شدید
۵) نواقص ژنتیکی
۶) کم‌کاری تیروئید
۷) راشیتیسم
۸) بیماری ترنر موجب کوتاهی قد می‌شوند.
 
بیماری‌های کلیوی و کبدی، دیابت، سوء‌تغذیه شدید و انواع نقایص ژنتیک موجب افت رشد و کوتاهی قد می‌شود. درمان این بیماران باعث برگشت رشد آنان به حالت طبیعی می‌شود. بیماری‌های دیگری نیز هستند که گاه با وجود کوتاهی قد مورد توجه قرار می‌گیرند و مداوا می‌شوند.
کم‌کاری تیروئید
کوتاهی‌قد از نشانه‌های مهم کم کاری تیروئید است که در کنار علامت‌هایی مثل خواب آلودگی، خستگی مفرط، پف‌آلود بودن و کند ذهنی می‌تواند توجه والدین و پزشکان را به وجود این بیماری معطوف سازد. آنچه اهمیت دارد این است که تشخیص به موقع و درمان این بیماری اگر قبل از بسته شدن صفحه رشد استخوانی صورت گیرد، باعث برگشت قد به حالت نرمال می‌شود. درمان این بیماری با مصرف قرص‌های لووتیروکسین ممکن است.
راشیتیسم
زندگی شهری بسیاری از کودکان را از تابش نور خورشید محروم کرده است و به این ترتیب، بیماری راشیتیسم کماکان تهدیدی برای کودکان محسوب می‌شود. علامت‌های دیگر این بیماری علاوه بر کندی رشد، قوسی شدن پا‌ها و برجسته شدن کناره‌های استخوان جناغ است. درمان به موقع راشیتیسم به هر دلیل چندان سخت نیست و می‌توان با مصرف کلسیم و ویتامین D. از عوارض بیماری مثل کوتاهی‌قد جلوگیری کرد.
بیماری ترنر
این بیماری کروموزومی بر اثر کمبود یک کروموزوم ایکس در دختران ایجاد می‌شود. از دیگر علائم این سندروم وجود پره در دو طرف گردن، پا‌های قوس دار و تاخیر در بلوغ است. به طور معمول این دختران در سنین ۱۴ تا ۱۶ سالگی به خاطر ظاهر نشدن علائم بلوغ نزد پزشک می‌روند. این کودکان، چون بلوغ دیرتری دارند تا سنین بالاتر به درمان با هورمون رشد جواب می‌دهند.