کابوس طاعون نشخوارکنندگان در ایران

ده‌ها راس بز، کل و قوچ وحشی تلف شده در پارک‌های مختلف حفاظت‌شده ایران بی‌جان افتاده‌اند؛ با چشمانی باز و جسمی نحیف و لاغر که لاشه‌هایشان به شعله‌های آتش سپرده می‌شود یا در گودال‌های عمیق دفن می‌شوند و اطرافشان را با آهک می‌پوشانند.
 
این تصویری است که در یکی دو ماه گذشته در برخی از قدیمی‌ترین شکارگاه‌های ایران و منطقه شکار ممنوع فعلی دیده می‌شود؛ از پارک خجیر در منطقه جاجرود و پارک ملی سرخه حصار استان تهران گرفته تا کاوه‌ ده در فیروزکوه، منطقه حفاظت‌شده هفتاد قله در استان مرکزی و خرمنه‌سر در طارُم زنجان و ...
 
سازمان دامپزشکی کشور و سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده‌اند دلیل این میزان مرگ و میر ناگهانی در میان حیوانات غیراهلی در این مناطق حفاظت‌شده، ابتلا به طاعون است. طاعونی که به مرگ سیاه معروف است و نشخوارکنندگان کوچک را درگیر می‌کند. این مناطق با سال‌ها حفاظت و جلوگیری از شکار صاحب برخی از زیباترین و اصیل‌ترین پستانداران محلی شده بودند. همان‌ها که این روزها دسته‌دسته و راس به راس از بین می‌روند.

هومن مُلوک‌پور، جراح و دامپزشک در تهران که عضو کمیته مرکزی حیات‌وحش سازمان نظام دامپزشکی است، می‌گوید، چند هفته پیش، درباره حاد و همه‌گیرشدن این بیماری در کشور، نامه‌ای به سازمان‌های مرتبط نوشته و در این مورد هشدار داده است: «هیچ نهاد و سازمانی مسئولیت این وضعیت را به عهده نمی‌گیرد و هر کدام به سازمان دیگری پاس می‌دهند.»
 
 شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک، بین دام‌های اهلی در این مناطق هم جدی شده است و هر روز به تعداد جسدهای حیوانات در مناطق محافظت‌شده طبیعی اضافه می‌شود. موضوع آنقدر جدی شده که مدیرکل حفاظت محیط زیست تهران اعلام کرده، کارگروه ویژه مخاطرات زیست‌محیطی شکل گرفته است. او از همه دستگاه‌ها برای کمک به حیات‌وحش کشور، کمک خواسته است. اما این موضوعی نیست که تازه شروع شده باشد. برخی از دامپزشکان می‌گویند این شرایط از پیش از اسفندماه سال ۹۴ به‌وجود آمده بود. پس چرا وضعیت جدی گرفته نشد؟ چرا پیش از اینکه اوضاع وخیم شود، پیشگیری نشد؟
 
ایمان معماریان، دامپزشک کلینیک حیات وحش در پارک پردیسان تهران، از بی‌توجهی به این شرایط می‌گوید و تاکید می‌کند، روش سنتی دامداری در ایران و ورود دام‌ها به مراتع و استفاده از آبشخورهای مشترک با حیوانات مبتلا به این بیماری، یکی از روش‌های انتقال این بیماری است.
 
سازمان‌های دامپزشکی در برخی مناطق در استان تهران، واکسیناسیون دام‌‌های اهلی را آغاز کرده‌اند. گاو و گوسفند و بزهای برخی گله‌داران در روستاها علیه این بیماری واکسینه می‌شوند. 
 
علایم این بیماری در زمان یک‌هفته‌ای در دام‌ها مشخص می‌شود اما دامپزشکان می‌گویند، قابلیت انتقال بیماری مربوط به روزهای آغاز درگیر شدن دام با ویروس این بیماری است و باید اقدامات مراقبتی در همین زمان انجام شود و از انتقال دام‌ها به مکانی دیگر در این محدوده زمانی جلوگیری شود. تب ناگهانی، ترشح چشم و بینی، زخم دهان، تنگی نفس، از این علایم آغازین است در زمانی کوتاه دام مبتلا به طاعون به شدت لاغر شده و تلف می‌شود.
 
شیر حیوان مبتلا و بزاق و مدفوعش دربردارنده این ویروس کشنده است و برای همین است که حیوانات دیگر منطقه نباید به این شرایط نزدیک شوند.
 
آنطور که عکس‌ها و گزارش‌های خبرگزاری‌ها نشان می‌دهد، وضعیت بحرانی در برخی از مناطق حفاظت‌شده درگیر با پی پی آر یا طاعون نشخوارکنندگان کوچک به حدی است که تیم‌های دامپزشکی فرستاده شده‌اند، مناطق قرنطینه اعلام شده‌اند و واکسیناسیون برخی دام‌های اهلی هم آغاز شده است.
 
طاعون نشخوارکنندگان کوچک قابل سرایت به انسان نیست اما انسان‌ها را درگیر می‌کند و در ازای چرای بی‌رویه و بی‌اجازه در مراتع آلوده، دام‌هایشان را از آنها می‌گیرد.