حافظ فرمانفرمائیان، تاریخ‌نگار ایرانی مقیم آمریکا درگذشت

پروفسور حافظ فرمانفرمائیان، تاریخدان و تاریخ‌نگار ایرانی مقیم آمریکا، روز شنبه ۱۳ تیرماه در شهر آستین ایالت تگزاس درگذشت.
 
این شخصیت دانشگاهی که پیش از استقرار جمهوری اسلامی در ایران سالها در دانشگاه تهران نیز تدریس کرده و مدیر انتشارات آن دانشگاه بود، پیشینه تدریس در مهم‌ترین دانشگاه‌های آمریکا را هم داشت و آخرین سمت او، استاد ارشد رشته تاریخ و پژوهش‌های شرق میانه در دانشگاه تگزاس بود.
 
حافظ فرمانفرمائیان، پیشگام پژوهش‌های دانشگاهی در تاریخ دوره قاجار و دگرگونی‌های آن دوره بود و معتقد بود که دوره قاجار آغاز دوران نوین ایران در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی بوده است.
 
منوچهر اسکندری قاجار که طی چند سال اخیر، گردهمایی سالانه اعضای خاندان قاجار را مدیریت می‌کند و از بستگان آقای فرمانفرمائیان است، در مورد شخصیت او به اختصار چنین می‌گوید: «ایشان اولین کسی بود که هم در ایران و هم در خارج از ایران، در اینجا [آمریکا] موضوع [مطالعات مربوط به] زمان قاجاریه و بازنگری در [رویدادهای] آن دوره را در دانشگاه آغاز کرد و نیز نخستین کسی بود که [گفت] باید به این دوره با دیدی بازتر نگریست، و در زمانی که در دانشگاه‌های مختلف و نیز در آخرین کار [علمی خود که] در دانشگاه تگزاس در آستین بودند، شاگردان بسیاری داشتند [و می‌کوشیدند] نگاه ویژه‌ای را که به تاریخ ایران و تاریخ نویسی داشتند، به آنان [انتقال دهند] و یاد بدهند؛ از جمله به شاگرد خیلی معروف‌شان السون دانیل که در سال‌های اخیر همکار هم بودند و سفرنامه‌های مختلفی را با هم کار کرده بودند».
 
آقای اسکندری قاجار افزود: «ایشان واقعا استاد بزرگ ما بودند. برای من بشخصه بسیار سخت است که فکر کنم که ایشان دیگر [در میان ما] نیستند و دیگر نمی‌توانم پای صحبت‌هایشان بنشینم».
 
محمد توکلی طُرقی، استاد دانشگاه تورنتو در کانادا و سردبیر نشریه «ایران‌نامه»، نیز که خبر درگذشت آقای فرمانفرمائیان را نخستین بار در وب‌سایت این نشریه منتشر کرد، او را پیشتاز بازنگری تحولات تاریخ ایران در دوران قاجار می‌داند.
 
آقای توکلی طرقی می‌گوید: «ایشان یکی از پیشتازان تاریخ دوره قاجار در ایران بودند و مقاله و نوشته‌هایی که در مورد دوره قاجار دارند، از بهترین نوشته‌هاست، یعنی به شکلی پیشتاز بازاندیشی دوره قاجار بوده که بعداز انقلاب مشروطیت به یک دوره زوال و بدبختی و ناآگاهی شناخته می‌شده است. ایشان در کارهای‌شان، تصویر جدیدی [ارائه] می‌دهند که می‌شود آن را آغاز دوره تجدد ایران نامید؛ یعنی دوره قاجار به جای اینکه یک دوره تاریکی و بدبختی و زوال باشد، آغاز دوره تجدد ایران بوده و جوانب متفاوتی داشت که ایشان در نوشته‌های خود به آنها پرداخته و به شکلی راهگشای نوع کاری بوده است که من انجام داده‌ام».
 
سردبیر نشریه «ایران‌نامه» در پایان گفت‌وگو با رادیو فردا اضافه می‌کند: «نکته‌ای را که گفتم در رابطه با مقاله‌ای است که در مورد بازاندیشی دوره قاجار [نگاشته شده] و از بی‌نظیرترین نوشته‌هایی است که درباره دوره قاجار [به رشته تحریر درآمده] است».
 
پروفسور فرمانفرمائیان در سال ۱۳۰۳ خورشیدی در ایران متولد شد. پدرش عبدالحسین میرزا فرمانفرما، از شاهزادگان قاجار، او را در سال ۱۳۲۳ خورشیدی به آمریکا فرستاد و پنج سال بعد وی به دریافت دانشنامه لیسانس و یک سال و اندی پس از آن به گذراندن دوره فوق لیسانس در رشته تاریخ از دانشگاه استانفورد نایل آمد.
 
وی در سال ۱۳۳۲ خورشیدی دانشنامه دکترا را از دانشگاه جورج تاون دریافت کرد.
 
از این استاد تاریخ، کتاب‌هایی چون «سیاست و اصلاحات شاه عباس اول»، «سیاست خارجی ایران، تحلیلی تاریخی از ۵۵۹ پیش از میلاد تا ۱۹۷۱ میلادی» و «سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی» را می‌توان نام برد.
 
حافظ فرمانفرمائیان چندی پیش در یک تصادف اتومبیل در مسیر فرودگاه آستین به منزل مسکونی‌اش به سختی آسیب دید که از پیامدهای این رویداد رهایی نیافت و روز ۱۳ تیرماه در سن ۹۱ سالگی درگذشت.
رأی دهید
دیدگاه خوانندگان
۳۲
IRAN+ISRAEL+USA4EVER - مونیخ، آلمان

از افتخارن دوران سیاه قاجار: برسی‌ علمی‌ شیره‌ و تریاک- بخشیدن اراضی‌ ایران به روسیه در مقابل پول برای عیاشی های این سلسله ترک و تامین مسافرت های ایشان به فرنگ- رواج بیشتر خرافات اسلامی در بین جامعه آن روز. ننگ ابدی بر آنها و همینطور بر سلسله‌ صفوی یان و سلجوقیان ترک - تازی.
‌سه شنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۴ - ۱۰:۲۲
۴۸
آلونا ازنامنسکایا - مسکو، روسیه
واقعا به دوران قاجار خیلی ظلم شده . ما اصلا شرایطی که آنها در آن قرار داشتند را درک نمی کنیم . قاجارها در قرن نوزده یعنی سخت ترین دوران تاریخ ایران حکومت می کردند . از یک طرف قدرتمندترین امپراتوری دنیا یعنی انگلستان توجهش به خاورمیانه جلب شده بود و از طرف دیگر در شمال ایران یک امپراتوری قوی و نوظهور بوجود آمده بود که هدفش گسترش مرزهایش به سمت شرق بود . واقعا قاجارها توان مقابله با آنها را نداشتند .عثمانیها هم همینطور. آنها هم سرزمینهای زیادی را به روسها دادند . حداقل عثمانیها از حمایت اروپاییها برخوردار بودند چون اروپاییها به عثمانیها نیاز داشتند تا روسیه به دریای سیاه نرسد . حتی در نبرد کریمه فرانسه و انگلستان رسما در حمایت از عثمانی به روسیه اعلان جنگ دادند و نیرو فرستادند . ولی قاجارها تک و تنها مانده بودند و زمانی که روسیه قصد ترکستان را کرد تنها کاری که انگلیسیها کردند جدا کردن افغانستان از ایران بود چون به شدت نگران تهدید هند از طرف روسیه بودند
‌سه شنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۴ - ۱۴:۴۲
۵۹
farokhzad - کنت، انگلستان
[::آلونا ازنامنسکایا - مسکو، روسیه::]واقعا به قاجار ظلم شده تمام پول حاصل از نفت مستقیم میرفت به حساب دربار و پادشاهان خانم باز قاجار بسختى جواب ان حرمسرا و دلقکها را میدادن همین بیچاره احمد شاه براى ادامه خانوم بازى اش در فرنگ مجبور شد حتى وأم از دولت انگلیس براى عیاشی اش بگیرد اى لعنت به قبر پدر یکى یکى شان که خرافات و دزدى و شکنجه و اعدادمش دقیقا همانند این رژیم اخوندى تازى میماند شرم بر دروغگوهاى تاریخ که با این وقاحت سانسور میکنند انها را.
‌سه شنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۴ - ۱۹:۵۳
۴۸
آلونا ازنامنسکایا - مسکو، روسیه
[::farokhzad - کنت، انگلستان::]. کدام پول نفت ؟ تا زمان احمد شاه که اصلا از نفت خبری نبود . بخاطر همین هم پادشاهان قاحار مجبور بودند برای مسافرت به فرنگ از وام بانک بگیرند چون خزانه خالی بود . البته پادشاهان قاجار مثل سلاطین قبلی مفتخور و عیاش بودند در این تردیدی نیست ولی این که از دست دادن سرزمینها را بخاطر بی عرضگی آن پادشاهان بدانیم عادلانه نیست . هر کس دیگری هم جای آنها بود این سرزمینها از دست می رفت همانطور که عثمانی از دست داد و ربطی به بی عرضگی پادشاهان آنجا نداشت
‌چهارشنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۴ - ۰۰:۰۴
۵۹
farokhzad - کنت، انگلستان
شما در زمان دوران پهلوى حرمسرا دیدى همون احمد شاه مگر مقروض نمیشود براى مسافرت هاى فرنگ اش براى عیاشى دولت قاجار حتى عرضه أمن کردن جاده ها ى خود ایران را از شهرى به شهرى نداشت بعد چطور از خانوم هاى دربارشان کم نمیشد
‌چهارشنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۴ - ۰۷:۵۸
۴۸
آلونا ازنامنسکایا - مسکو، روسیه
[::farokhzad - کنت، انگلستان::]. من اصلا در مورد فساد خاندان قاجار بحثی ندارم بحث من در مورد اتهام بی عرضگی بخاطر از دست دادن سرزمینهای زیاد به روس و انگلیس است که به هیچ عنوان درست نیست
‌چهارشنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۴ - ۱۵:۰۰
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.