کیتارو در ایران؛ سد حضور هنرمندان جهانی در ایران شکسته شد؟
کیتارو نوازنده و آهنگساز ژاپنی مقیم کالیفرنیا، نخستین اجرای خود در تالار وزارت کشور را شب ۲۴ مهرماه با همراهی گروهی از نوازندگان خارجی و نیز ارکستری از نوازندگان ارکسترسمفونیک تهران به صحنه برد.
او قرار بود سه شب کنسرت برگزار کند اما بنا به اعلام تیم برگزار کننده کنسرت و به دلیل استقبال بیش از حد، کنسرتش برای روز ۲۷ مهرماه نیز تمدید شد. این کنسرت تحت نام هفته فرهنگی ژاپن برگزار شد، اگر چه به نظر می‌رسید که این سفارت ژاپن بود که با بهره‌گیری از همزمانی سفر موسیقایی هموطن نامدار خودشان،حسن استفاده را کرده و هفته فرهنگی کشورشان را هم با این کنسرت در یک زمان قرار دادند.
همچنان که انتظار می‌رفت کیتارو در این اجرا برخی از قطعات خاطره‌انگیز آلبوم جاده ابریشم و نیز آلبوم "بهشت و زمین" را برای حاضران اجرا کرد. آلبومی که تنها جایزه گرمی را نصیب این موزیسین ریزنقش و مونقره‌ای ژاپنی کرد. او البته ۱۷ بار نامزد این جایزه شد که تنها یک بار موفق به دریافت آن گردید.
بر اساس گزارش خبرگزاری کار ایران (ایلنا) از کنسرت ،" کیتارو ابتدا فلوت ژاپنی نواخت و سپس گروه همراهش به صحنه آمدند و برخی از قطعات قدیمی را اجرا کردند تا نوبت به نوازندگان ارکستر سمفونیک رسید که همراه گیتارو قطعاتی را نواختند"
او قطعه‌ای از آلبوم در دست انتشارش را نیز به عنوان پایان بخش برنامه شب نخست خود برای علاقه‌مندان اجرا کرد.
ترکیب ارکستر ایرانی
سایت موسیقی ما به نقل از پیروز ارجمند، رئیس دفتر موسیقی ارشاد در نشست خبری کیتارو با خبرنگاران آورد که" قبل از آمدن کیتارو به ایران، گروهی از نوازندگان ارکستر سمقونیک و کر تهران به رهبری نادر مرتضی پور و با مدیریت حمید عسگری ۷ جلسه با پارتیتورهای قطعات تمرین انجام دادند و بعد از‌آمدن کیتارو هم یک اجرای تمرینی صورت گرفت تا در نهایت گروه آماده به صحنه رفتن شد."
اجرای شب اول نوازندگان ایرانی با رضایت نسبی موزیسین ژاپنی همراه بود و همین مسئله سبب شد تا او عنوان کند " وقتی دو ساعت با هم تمرین کردیم کنار آمدن با یکدیگر برایمان سخت بود. اما در حین کنسرت شرایط کمی بهتر شد."
انتخاب گروهی از نوازندگان سازهای زهی و ترکیب آن با سازهای غربی همانند سینتی سایزر و درام برای آنهایی که در یک دهه اخیر کنسرت‌های موسیقی تلفیقی و خوانندگان شناخته شده پاپ ایرانی را دیده‌اند تا حدودی آشناست. ترکیبی که می‌توان آن را تلفیق سازهای زهی ارکسترگل ها با سازهای موسیقی مردم‌پسند غرب نام نهاد. این ترکیب با ذائقه شنیداری مخاطبان ایرانی عجین شده است.
به همین دلیل عمده مخاطبان از این نوع سازآرایی استقبال می‌کنند و از آن لذت می‌برند. نکته جالب توجه این که در صف نخست نوازندگان ارکستر ایرانی چهره بردیا کیارس، رهبر پیشین ارکستر ملی و نوازنده ویلن بیش از همه جلب توجه می‌کرد.
سازی به نام احساس
کیتارو در نشست خبری خود با رسانه‌های ایران گفت به هنرهای دیگری چون عکاسی نیز آراسته است. او فلوت ژاپنی می‌نوازد که از سازهای نسبتا مهم و تاثیرگذار در سپهر موسیقی ژاپن است، اما ساز تخصصی و اصلی او در کنسرت‌هایش، سینتی سایزر است و طبیعت و الهام‌گیری از آن برای خلق موسیقی نقشی تعیین کننده دارد. این نکته‌ای است که او در کنفرانس خبری‌اش در تهران نیز به آن اشاره کرد.
سد حضور هنرمندان بزرگ شکسته می‌شود؟
کنسرت کیتارو حاوی یک پیام دیگر برای مجریان موسیقی در ایران است. از سال‌ها قبل گروهی از تهیه‌کنندگان بخش خصوصی در ایران علاقه‌مند بودند تا بزرگان موسیقی جهان را که اسم و رسم و طرفدارانی در ایران دارند به ایران بکشانند، اما همه‌گاه این طرح با شکست مواجه شد.
شاید تنها خوان مارتین توانست چنین سدی را بشکند که آن هم به دلیل اجرای تکنوازی گیتار او بوده است. اما کمتر موزیسین شناخته شده توانست در این سال‌ها در ایران اجرا داشته باشد. برای نمونه در سال‌های میانی دهه هشتاد نام کریس دی برگ، خواننده معروف بریتانیایی بر سر زبان‌ها افتاد و حتی او کاری مشترک با گروه آریان انجام داد. چند بار به ایران آمد و تهیه‌کننده کنسرت او در نشستی که در تالار رایزن ( در شمال تهران) برای او ترتیب داد اعلام کرد به زودی کنسرتی را در سالن ۱۲ هزارنفری آزادی برای کریس دبرگ تمهید خواهد کرد، اما مقاومت‌ها به گونه‌ای بود که این کنسرت هیچگاه برگزار نشد.
چندی بعد اجرای یانی در تخت جمشید خبرساز شد که از قرار تهیه‌کننده آن همان فردی است که کنسرت کیتارو را برگزار کرد. این کنسرت هم در میانه‌های کار در بوته تعلیق و محاق افتاد. ریچارد کلایدرمن دیگر موزیسینی بود که تهیه‌کننده کنسرتش تبلیغات مطبوعاتی مطلوبی هم برای او انجام داد، ولی در آخرین لحظات کنسرتش مجوز اجرا نگرفت.
ژان میشل ژار و ونجلیز نیز از دیگر موزیسین‌هایی بودند که خبر اجرایشان در ایران انعکاس یافت، اما در نهایت خبری از آنها نشد.
اکنون به نظر می‌رسد با اجرای کیتارو، این سد شکسته شده باشد و تهیه‌کنندگان بزرگ بتوانند در فضای رخوت زده موسیقی ایرانی اندکی به اجراهای پر سر و صدای خارجی دلخوش کنند. اگر چه باید منتظر روزهای آتی بود و واکنش افراد و رسانه‌های منتقد و مخالف اجراهای موسیقی را رصد کرد و آنگاه به یک جمع‌بندی درباره استمرار یا عدم استمرای این گونه کنسرت‌ها رسید.
حواشی یک کنسرت؛ رکورد قیمت بلیت شکسته شد
نرسیدن سه صدابردار اصلی کیتارو ممکن بود شب نخست را با دشواری و حتی انصراف کیتارو از اجرا مواجه کند، اما در نهایت تیم ایرانی هنرمند ژاپنی را راضی کردند شب نخست را با صدابرداران ایرانی سر کند.
بنا بر اعلام مدیر دفتر موسیقی ارشاد "ویزای صدابرداران تا آخرین لحظات آماده نشده بود و آنها مجبور شدند در روز تعطیل کارکنان سفارت ایران در آلمان را برای صدور سه ویزا به اداره بکشانند."
در کنار صدابرداری، قیمت بلیت کنسرت نیز حاشیه‌ساز شد.
ایلنا گزارش داد " مخاطبی که در ته سالن نشسته بود از قیمت ۱۲۰ هزار تومانی بلیتش سخن گفت." روز بعد از کنسرت و در نشست خبری از سوی علی چراغعلی (برگزار کننده کنسرت) اعلام شد "به دلیل نبود حامی مالی برای کنسرت، قیمت را نسبت به روال عادی آن ۲ برابر کردند"، و بلیت‌ها " از ۸۵ هزار تومان تا ۱۹۵ هزار تومان فروخته شد."
به گفته آقای چراغعلی "دستمزد این گروه حداقل ۱۵ تا ۲۰ برابر دستمزد یک خواننده ایرانی است"
کیتارو و سازی به نام احساس
موسیقی کیتارو نوعی موسیقی مدیتشن یا تمرکز برای رهایی از فکر و ذکرهای روزمره است که در کنار فراگیری و اقبال غربی‌ها و به خصوص مردم آمریکا به عرفان‌های شرق دور توانست موجی از اقبال به این گونه موسیقایی را به سوی خود جلب و جذب کند. یکی از رموز اقبال به این نوع موسیقی از سوی ایرانیان را نیز باید در همین نکته جست وجو کرد، چرا که مردم ایران در یکی دو دهه اخیر اقبال کم سابقه‌ای به این گونه کلاس‌ها و افراد نشان داده‌اند و بازار کلاس‌های یوگا و مدیتیشن در ایران از جمله پولسازترین شاخه‌های خدماتی به شمار می‌رود. همچنان که موسیقی چهره‌هایی چون یانی، ونجلیز و ژان میشل ژار در زمره پرمخاطب‌ترین موسیقی‌های بی‌کلام در ایران به شمار می‌رود.
کیتارو از پیشگامان موسیقی معروف به نیو ایج است و البته موسیقی‌ای ملودی محور که خط اصلی‌اش را بیش از آنکه از ارکستراسیون و سازآرایی بگیرد، از ملودی می‌گیرد. به همین دلیل سازهای ملودیکی چون ویلن و پیانو در این ارکستر نقش محوری دارند. جدای از آنکه او در بهره‌گیری از سازهای کوبه‌ای هم سعی کرده از امکانات خوبی استفاده کند. بقیه سازها و نیز گروه کر به کار نوعی پرسپکتیو می‌دهند که خاص این گونه موسیقایی است. فضایی که خیال تماشاگر و شنونده را به دنیایی ماورایی و بکر پرتاب می‌کند.
در کنار موسیقی اجرا شده، شخص کیتارو نیز بازیگری به تمام معناست و حسی اشراقی از اجرای موسیقی خود را به مخاطب انتقال می‌دهد. او با بهره‌گیری از بازی بدن و صورت و در اجرای سینتی سایزر و به خصوص اشاره به قلب با دست چپ و انتقال حس خود به تماشاگر در حالی که با دست راست بر شاسی‌های سینتی سایزر می‌نوازد، مصداق بارز این ضرب‌المثل است که " آنچه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند"
