در جستوجوی قلب سلطان عثمانی
نیک تورپ
خبرنگار بی‌بی‌سی در سیگتوار
در اواخر این ماه گروهی از پژوهشگران مجارستان گزارشی منتشر می‌کنند درباره اینکه قلب سلیمان اول٬ یکی از مشهورترین سلاطین عثمانی کجا قرار دارد. اما چرا تلاش برای چنین کشفی به معمایی تاریخی مهمی تبدیل شده که دانشمندان به دنبال حل آن هستند؟
کاردینال ریشیلیو٬ یکی از رجل سیاسی فرانسوی تصرف قصر سیگت واقع در مجارستان را که تقریبا ۴۴۷ سال پیش رخ داد به عنوان "نبردی که تمدن را نجات داد" توصیف کرده است.
ترک های مسلمان سرانجام این شهر را در سپتامبر۱۵۶۶ تحت کنترل خود درآوردند اما در جریان این نبرد تلفات سنگینی از جمله مرگ رهبرشان سلطان سلیمان را متحمل شدند که تا ۱۲۰ سال دیگر خواب حمله به وین را ندیدند.
حال پژوهشگران با حفاری زمین و جستوجوی آرشیوها به دنبال قلب سلطان نیک می گردند.
نوربرت پاپ٬ پروفسور جغرافیا در دانشگاه پچ در حالی که باهم در میان دژهای زیبای آجری که به خوبی از آن نگهداری شده قدم می‌زدیم گفت: "وقتی مجارها در محوطه قصر در سیگتوار قدم می زنند٬ تصور می‌کنند که در زمین‌های قصری مجاری قدم می‌زنند اما این امر قطعا حقیقت ندارد."
او با لبخند ادامه می دهد:"این در واقع قصری ترکی است. قصر مجاری در جریان نبردی که در ۱۵۶۶ برای تصرف آن رخ داد نابود شد."
وقایع تاریخی مربوط به تسخیر قصر و اتفاقاتی که پس از آن رخ داد مانند لایه‌ها و رگه‌هایی که تپه های باستانی اطراف قصر را تشکیل می‌دهند٬ یکی پس از دیگری حقایق را پوشانده و هر کدام تصویری متفاوت از رویدادها را ارائه می دهند.
سر در آوردن از ماجرای این اسطوره کاری به ظاهر ساده است. سلیمان اول که او را در شرق با نام سلیمان قانونی و در غرب با نام سلیمان باشکوه می شناسند٬ در اوت ۱۵۶۶ همراه با صدهزار سرباز به این قصر رسید.
قصر در مسیر رسیدن به وین واقع شده بود که سلطان سلیمان مطمئن بود که به راحتی آن را تصرف می کند. این تصرف راه را برای فتوحات بیشتر در اروپای غربی و گسترش امپراطوری عثمانی هموار می کرد.
فضا از غرش طبل‌های عظیم جنگ که هنوز هم مثل گذشته در شهر زیبای ادرنه در ترکیه ساخته می شود٬ به لرزش درآمده بود.
اما میکلوش زِرینی (نیکلا زرینسکی)٬ فرمانده قصر با پادگانی متشکل از تنها ۲۳۰۰ مرد با نبردی خستگی ناپذیر ترک ها را از پیشروی بازداشت.
زرینی سرانجام در آخرین یورش که منجر به محاصره پادگان و آتش سوزی در قصر شد٬ درگذشت.
سلطان سلیمان اول
تولد: ۱۴۹۴ مرگ: ۱۵۶۶
در غرب با نام سلیمان باشکوه شناخته شده است و در شرق برای ایجاد قوانینی که تا قرن‌ها پس از مرگش دوام داشت به نام سلیمان قانونی لقب گرفته است.او در اوج نفوذ امپراطوری عثمانی٬ قدرت نظامی و عصر طلایی نفوذ فرهنگی٬ سلطان این امپراطوری در حال گسترش بود.در زمان مرگش مرزهای امپراطوری به بخش‌هایی از شمال آفریقا٬ کشورهای بالکان و مجارستان امروزی گسترش پیدا کرده بود.
سلیمان در چادر خود جان سپرد و بعضی از منابع می‌گویند او از شدت ناراحتی بابت هزینه ای زیادی که در این جنگ داد، در گذشت.
او هنگام مرگ ۷۲ سال داشت و ۴۰ سال بود که با مجارها می جنگید.
پیکر او به قسطنطنیه انتقال یافت اما قلبش در همانجا٬ داخل مقبره ای دفن شد که بعدها کلیسای کاتولیک توربکی بر آن بنا و وقف مریم مقدس شد. مشخصاتی که روی لوحه ای نوشته شده که بر دیواره کلیسا واقع در شرق شهر جا دارد.
اما پروفسور پاپ می‌گوید این یک افسانه است. این لوحه در ۱۹۱۶ به یکی دست یکی از کشیش های محلی با انگیزه سیاسی نصب شد.
در آن زمان امپراطوری اتریش و مجارستان از متحدان ترکیه عثمانی بودند. دو امپراطوری باستانی٬ مجروح از زخم های خونین جنگ جهانی اول بودند و محتاج به سمبلی نمایانگر دوستی پایدارشان.
حال پروفسور پاپ نیز با انگیزه سیاسی وظیفه پیدا کردن محل دفن قلب سلیمان اول را بر عهده گرفته است.
رابطه بین مجارستان با ترکیه دوباره احیا شده است. نخست وزیران این دو کشور باهم رابطه خوبی دارند. تعداد گردشگران اهل ترکیه که از مجارستان دیدن می‌کنند در سال گذشته ۴۵ درصد افزایش داشته است.
اما در این شهر خواب آلود٬ جایی که هزاران جنگجو در چادرهایشان در انتظار نبرد خوابیده بودند و به نغمه بلبل ها گوش می‌کردند٬ تنها ۵۰۰ تختخواب وجود دارد.
تنها یکی دو هتل پنج ستاره و چند بنای باستانی بازمانده از عصر عثمانی و قصری که باز هم نیازمند ترمیم است، شاید همه چیزی است که این شهر دارد.
سلیمان اول یک بار دیگر در ۱۵۲۹ به وین لشکرکشی کرده بود
همه چیز به محل آرمیدن قلب سلطان باشکوه بستگی دارد. چندین نقشه موجود است. یکی متعلق به ۱۶۸۹ است که محل فرضی دفن در آن علامت گذاری شده است.
و چند نقشه دیگر هم در آرشیوهای وین موجود است که برای سربازان هابسبورگ که شهر را در دهه ۱۶۸۰ به تصرف درآوردند تهیه شده بود.
اطلاعات بیشتری در آرشیوهای واتیکان٬ ونیز٬ بوداپست و استانبول وجود دارد.
گروه پژوهشگران با سرپرستی پروفسور پاپ با دقت سرگرم بررسی آن‌ها بوده و قرار است در ۲۰ سپتامبر نتایج تحقیقاتشان را منتشر کنند.
مجور انجام حفاری در محلی که پروفسور پاپ به من نشان نمی‌دهد نیز صادر شده است.
او در این باره با لحنی طنزآمیز می گوید: :هدف این تحقیقات تنها پیدا کردن قلب سلطان نیست بلکه بازسازی لایه‌های تاریخی و جغرافیایی ۴۰۰ سال گذشته است. ما چیزهای زیادی کشف کرده ایم."
نقشه های موجود گمراه کننده‌اند. زمانی که سربازان هابسبورگ در ۱۶۸۹ قصر را تحت تصرف خود در آوردند٬ شبه نظامیان صرب بقیه مسلمانان را از شهر بیرون راندند.
در قرن هجدهم آلمانی های کاتولیک در این شهر اقامت گزیدند. حتی منظره شهر نیز تغییر یافته است. پروفسور پاپ می‌گوید مثل آن می‌ماند که عصر یخ با اشغال عثمانی‌ها مصادف شده باشد.
آبگیری که حال برکه الماسی نام گرفته زمانی رودخانه ای خروشان بود. سیگت که در زبان مجاری به معنای "جزیره" است از میان سیلاب ها و باتلاق‌ها ظهور پیدا کرده است.
میکلوش زرینی/ نیکولا زرینسکی
یک نجیب زاده کروات که در امپراطوری هابسبورگ خدمت می‌کرد.
مجارها و کروات ها هر دو از او به عنوان یک قهرمان یاد می‌کنند.
متولد ۱۵۰۸ است و بیشتر عمرش را صرف جنگ با عثمانی‌ها کرد.
نوه پسری اش که همنام اوست٬ اولین شعر حماسی به زبان مجار را درباره دفاع از سیگتوار سروده است.
همان نزدیکی قصر٬ در پارک دوستی مجارستان – ترکیه محل استقرار ارتش سلیمان است. پروفسور پاپ می‌گوید که یک مقبره نمادین موسوم به مقبره سلیمان نیز در اینجا ساخته اند که با گلهای تازه تزئین شده است.
در اینجا گورستانی از عصر برنز نیز وجود دارد که ساکنان محلی به اشتباه آن را "گورستان ترکها" می نامند.
یانوش کولویچ٬ شهردار سیگتوار با کمال افتخار ریشه خانواده اش را در بوسنی و در عصر ترک های عثمانی ردیابی کرده است. او لپ تاپش را باز می‌کند تا طرح اولیه ساختمان مرکز بازدیدکنندگان که قرار است در نزدیکی مسجد شهر ساخته شود را نشان دهد.
او می‌گوید طرح این ساختمان مجاری است و ترک ها اصلا از بابت آن خوشحال نیستند.
همراه با پروفسور پاپ٬ در داخل مسجد زانو می‌زنیم تا بتوانیم دیوار نوشته‌های درویشان و نقاشی‌هایی که نشانگر جلوه های گوناگون خداست را از نزدیک مشاهده کنیم. تصاویری که جریان اصلی اسلام مخالف آن است.
قلب سلطان سلیمان نیز یک جایی زیر پای ما٬ زیر خاک خشک مجاری٬ تندتر می‌تپد.
