سنه‌دژ، شهر هنر
رأی دهید
از میان شهرهای قدیمی ایران، کمتر شهری را می‌توان یافت که تاریخ تأسیس داشته باشد؛ آن هم به سال و ماه و روز. سنندج از معدود شهرهایی است که تاریخ تأسیس دارد. این شهر در روز یکشنبه ۴ شوال سال ۱۰۴۶ هجری قمری، برابر با اول مارس ۱۶۲۷ میلادی و ۱۱ اسفندماه ۱۰۱۵ خورشیدی بنیان نهاده شد. در این روز، شاه صفی صفوی به سلیمان خان اردلان والی کردستان دستور داد که قلعه‌ای در روستای "سینه" یا "سنه" کردستان بسازد و مرکز حکومت ایالت کردستان را از پالنگان به این قلعه منتقل کند؛ و این سرآغاز شکل‌گیری شهر سنندج (معرّب سنه دژ) بود.
دولت صفویه می‌خواست، مرکز کردستان در جایی باشد که یاغیان محلی و سپاهیان دولت عثمانی نتوانند دسترسی آسانی بدان داشته باشند و روستای سنه در عمق کوهستان‌های کردستان چنین بود؛ چندان که امروز هم پس از ۳۷۷ سال به عنوان مرکز استان کردستان این ویژگی را حفظ کرده است.
البته پیشینه سنندج به عنوان سکونت‌گاه انسانی به مراتب طولانی‌تر است. کاوش‌های باستان شناسی در منطقه سنندج، پیشینه تمدن بشری در این ناحیه را به دوران پیش از ورود آریایی‌ها و تشکیل دولت ماد می‌رساند. برای نمونه، در سال ۱۳۷۸ در جریان عملیات راه‌سازی در شهرک زاگرس، واقع در جنوب غربی سنندج، یک گورستان تاریخی متعلق به ۱۱۰۰ تا ۸۵۰ پیش از میلاد کشف شد که شیوه‌های پیشرفته‌ای از تدفین را به نمایش می‌گذارد. برخی اسکلت‌های کشف شده در این گورستان، کمربندها و دستبندهای مفرغی داشتند و در نمونه‌ای بسیار جالب، دو نفر از مردگان در آغوش یکدیگر دفن شده بودند.
گروهی نیز پیدایی سنندج به عنوان یک شهر را به دوره ساسانیان (سده سوم تا هفتم میلادی) نسبت می‌دهند و بر این باورند که جایگاه آن روی تپه‌ای مشرف به رودخانه قشلاق واقع در حاشیه شرقی سنندج امرزی بوده است. این گروه می‌گویند که شهر مزبور تا سده سیزدهم میلادی دوام آورد و پس از ویرانی بوسیله مغولان، به شکل روستایی کوچک به حیات خود ادامه داد؛ تا این که در زمان صفویه باردیگر در قامت یک شهر ظاهر شد. با این حال، در منابع سده‌های نخستین اسلامی ردپای چندانی از شهر و قلعه سنندج به چشم نمی‌خورد و می‌دانیم که در این دوران، کرمانشاه و همدان مهم‌ترین شهرهای غرب ایران بودند و در آن نواحی مرکزیت داشتند.
در واقع، اهمیت سنندج مربوط به دوران صفویه و پس از آن است که این شهر به عنوان مرکز استان کردستان توانسته تداوم تاریخی خود را حفظ کند و به شکل روزافزونی گسترش یابد.
همچون بسیاری دیگر از شهرهای ایران، گسترش و نوسازی سنندج بدون توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگ و معماری حاکم بر آن صورت پذیرفته است؛ بدین سان از حدود هشتاد سال پیش تخریب بافت تاریخی شهر آغاز شد و در دو دهه اخیر شتاب گرفت. آن چه باقی مانده، تک بناهایی در میان انبوه بناهای نوساز است که اکثرشان رو به ویرانی می‌روند و برخی‌شان که نفاست بیشتری دارند، حفاظت و مرمت شده‌اند.
اما همین معدود بناهای بازمانده نیز نشانگر ذوق و هنر سرشاری هستند در سنندج دوره قاجار موج می‌زد. در این دوره، دو دسته از والیان بر سنندج حکم راندند. دسته نخست، والیان محلی از خاندان اردلان بودند که بناهای حکومتی و عام‌المنفعه زیادی را در این شهر ساختند و دسته دوم، والیانی از خاندان قاجار بودند که از اواسط سلطنت ناصرالدین شاه قاجار حکومت کردستان به دستشان سپرده شد. دسته دوم، در رقابت با یکدیگر باغ‌ها و خانه‌های شکوهمندی را برای خود ساختند که اگرچه سودی به حال مردم نداشت اما میراث معماری سنندج را بیش از پیش غنا بخشید.
بدین سان، در طول دوره قاجار معماران و هنرمندان زیادی از نقاط مختلف ایران – خصوصا مناطق همجوار کردستان- به سنندج رفتند و این شهر را که در اصل به عنوان قلعه نظامی ساخته شده بود، به یک هنرکده واقعی بدل کردند.
در گزارش مصور این صفحه به سنندج می‌رویم و برخی از مهم‌ترین آثار تاریخی و آفریده‌های معماری و هنری این شهر را تماشا می‌کنیم. در این گزارش، عکسی که میدان انقلاب سنندج را به تصویر می‌کشد، از وبلاگ "ئاویه‌ر" گرفته شده و بقیه عکس‌ها از تهیه کننده گزارش است.
paksan - آمریکا - آمریکا
من بیشتر از اسم ایرانی یا کردی این شهر حال کردم واقعاً نمی دونم چرا ما باید اسم شهرهامون رو با تلفظ عربها هنوز صدا بزنیم و واقعاً لذت بردم از این مقاله .پارسها و کردها و سایر اقوام ایرانی خیلی بهم نزدیکند و واقعاً انقدر شباهت دارند که تفاوتهاشون نباید دیده بشه ولی دشمن یا عربها و سایر طمع کنندگان همیشه انگشت روی تفاوتهای خیلی خیلی کوچیک ما می گذارند و از این روزنه ها خودشون رو جا می کنند .. سنه دژ رو عشق است
چهارشنبه 5 تير 1392 - 03:29
ذوالعلوم - اسلو - نروژ
به نظر من این شهرک اصلا به هیچ وجه لایق به یدک کشیدن لقب شهر هنر نیست. تنها شهر کردنشین که واقعا شهر هنرخیز و علمخیزی هستش شهر کرمانشاه است. البته کرمانشاهیها خودشان را کرد نمیدانند و کرمانشاه جزو کردستان محسوب نمیشود. سمامدج همان جایی است که اوایل انقلاب مردمش سر سربازها را می بردند به بهانه اینکه مبارزه برای دموکراسی می کنند. مردم سنامدج از نژاد و تبار ایرانی نیستند و طبق کتاب شرفنماهه بدلیسی که منبعی برای تاریخ کردتسان است، مردم سمامدج از دیاربکر به ایران آمده اند. بنا برین سنامدجیها یا ترک هستند یا کرد ترکیه ای برای همین ااست که مردم این شهرک چه قدر خشن و اخمو هستند.
چهارشنبه 5 تير 1392 - 04:44
ذوالعلوم - اسلو - نروژ
کرمانشاه هم تاریخ دارد هم هنرمندان بزرگ دارد هم دانشمندان بزرگ دارد هم سه برابر ساممدج جمعیت دارد پس کرمانشاه شایسته شهر هنر است نه این شهرک تازه بنیاد به نامه سنه که به اشتباه سمناندج نامیده میشود
چهارشنبه 5 تير 1392 - 04:45
khosrow60 - سوئد - سوئد
اولین بار که سنندج را میبینم ،مرسی ،فوق‌العاده جالب است،هرگز فکر نمیکردم که سنندج چنین تاریخ و آثار تاریخیی قدیمی داشته باشه،جالب اینجاست همسایهٔ دیوار به دیواره ما سنندجی است و۵۰ ساله همدیگر را می‌شناسیم،بیشتره ما ایرانیان ،ایران را نمیشناسیم و نمی‌‌دانیم ایران بهشت روی کرهٔ زمین است،تنوع در فرهنگ و طبیعت و تاریخ،من سوئد هستم تمام این کشور یک شکل و خسته کننده،و انسان علاقهِ به سفر تو این کشور را ندارد
چهارشنبه 5 تير 1392 - 10:38
zpirooz - آخن - آلمان
صمیمی‌‌ترین دوست من اردلان هست من مردم کردستان رو خیلی دوست دارم
چهارشنبه 5 تير 1392 - 11:22
Ardawan - وین - اتریش
آقای ذوالعلوم - اسلو - نروژ. انگار شما بد جوری از سنندجیها نفرت دارید، لطفا اطلاعاتتونو بیشتر کنید. لطفا بیشتر تاریخ بخونید . اطلاع الکی و پوچ نفرست تو سایت. در ضمن سنندج نه سمناندج
چهارشنبه 5 تير 1392 - 13:25
martya - سیدنی - استرالیا
ذوالعلوم - اسلو - نروژ از اسم عربی‌ت معلومه که ایرانی نیستی. حتا بلد نیستی سنندج رو درست تایپ کنی. کرمانشاه یه شهر کرد نشین بوده و خواهد بود و مردم کرمانشاه هم کرد هستن، اگه کسی در کرمانشاه خودش رو کرد نمیدونه آن شخص بومی کرمانشاه نیست و از یه جای دیگه به این شهر مهاجرت کرده. اسناد تاریخ همه ثابت می‌کنن که این شهر همیشه یه شهر کرد نشین بوده.
چهارشنبه 5 تير 1392 - 14:23
kurd-krmashani - کرماشان - ایران
جناب : ذوالعلوم ء اسلو ء نروژ ء از کی تا حالا من کرماشانی کورد نیستم؟! در کرماشان تمام ایلات که ۹۶% جمعیت کرماشان است کورد است، ریشه‌ی کورد در کرماشان ـ سنه دژ ـ ئیڵام ـ تا مه‌هاباد و ....تا ئامد و ....یکی است، کرماشان ۲ـ۴ % مهاجر فارس و تورک و سنه‌دژ ۵ % تورک دارد ـ اما سرزمین ما هنوز کوردی است ، همین حرفها و افاضات پان شماهاست که کورد و بلوچ و آذری را از سرزمینی که سازنده‌اش بودند دلزده کردید ! ادامه دهید تا ۱۰ سال دیگر کرماشان تبدیل به سنه‌دژ به توان دو شود...
چهارشنبه 5 تير 1392 - 15:55
سليمان - فسا - ایران
اقا یا خانم علوم از اسلو نروز شما اول فارسی نوشتن را یاد بکیر بعدا اظهار نظر کن بی فرهنک
چهارشنبه 5 تير 1392 - 16:03
کبالت - کرج - ایران
البته چند سال پیش به سنندج رفتم چیزی که برام جالب بود اصالت اون و مردمش بود با لباسهای محلی که بصورت عادی پوشیده بودن و نه فانتزی البته از لحاظ شهر سازی مدرن نبود و به پای کرمانشاه هم نمیرسید راستی کی گفته خیل داشی و پالوان کرد نیستن کبلائی.
چهارشنبه 5 تير 1392 - 20:57
shsal - تهران - ایران
چی بگم از دست افرادی مثل (ذوالعلوم - اسلو - نروژ) ، من کرمانشاهی هستم و افتخار میکنم که کرد هستم و سنندج رو هم همسان کرمانشاه دوست دارم .
پنجشنبه 6 تير 1392 - 09:51
ahora_nima - استکهلم - سوئد
سلام. مثل اینکه این اسلو نروژ گذرش به سنندج خورده که اینقدر دلش خونه!!!!!!!!!!!!!. از من می‌شنوی یه سر برو کرمانشاه کردهای کرمانشاه هم از خجالتت در بیان.
پنجشنبه 6 تير 1392 - 11:15
sepherdad - سیدنی - استرالیا
کردها مردمان دوست داشتنی هستن, آذری‌ها هم همینطور، هیچ فرقی هم بین کرمانشاه یا سنندج نیست! جز کلوچه برنجی کرمانشاه! :)
پنجشنبه 6 تير 1392 - 14:13