وقت تصمیم بزرگ کاخ سفید فرا رسیده است؟
مهرنوش پورضیایی
بی بی سی، واشنگتن
یک جلسه معمولی، یک مانور نظامی معمولی و دو جابجایی معمولی در میان مقامات ارشد دولت آمریکا؛ این فهرست کوتاهی از اتفاقات هفته گذشته است که مقامات آمریکایی استثنائا بر "معمولی" بودن آنها تاکید دارند اما خارج از دولت عدهای آنها را نشانه قریب الوقوع بودن تصمیم بزرگ آمریکا در قبال بحران سوریه میدانند.
تلاش وزیر امور خارجه آمریکا برای برپایی کنفرانس صلح سوریه هنوز به جایی نرسیده است
جلسه معمولی
روز گذشته اعلام شد جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا سفر مهم خود به کرانه باختری و اسراییل را لغو کرده تا بتواند در "جلسهای معمولی" با شرکت مقامات عالیرتبه دولت که به مسائل متنوعی از جمله سوریه میپردازد حاضر شود.
آقای کری که فعالانه برای برگزاری کنفرانس صلح سوریه در ژنو با روسیه رایزنی کرده بود، با پیروزی استراتژیک دولت سوریه و بازپس گیری قصیر به کمک نیروهای حزب الله لبنان امید به مصالحه در کنفرانس ژنو وتن دادن بشار اسد به گذار سیاسی را کمرنگتر از پیش میبیند.
بالارفتن هر روزه تلفات جنگهای خونبار در سوریه، روزبه روز فشار را بر رییس جمهوری آمریکا برای مداخله در سوریه زیادتر میکند. سناتور جان مک کین رقیب سابق جمهوری خواه باراک اوباما که به تازگی از سوریه بازگشته نسبت به بحرانی شدن وضع مخالفان تحت محاصره دولت هشدار داده و گفته: "شرایط انسانی در سوریه هیچگاه به این وخامت نبوده و مخالفان میانه روی سوریه در خطر واگذار کردن بازی به حریفند."
شیر گرسنه
با ورود ۵۰۰۰ سرباز آمریکایی به خاک اردن،یکشنبه همین هفته مانور "شیر گرسنه" در زمین و هوا و دریا، در همسایگی سوریه، آغاز شد.
پنتاگون میگوید این مانوری سالانه است و در برنامه های معمول وزارت دفاع قرار داشته و با وخیمتر شدن مواضع مخالفان بشار اسد ارتباطی ندارد.
با این همه معلوم نیست همسایگان اردن هم چنین نظری داشته باشند.به ویژه وقتی که این مانور ۹ روزه برنامههایی جهت آمادگی برای مقابله با تسلیحات شیمیایی و کمک در بحرانهای انسانی را هم شامل شود و جنگندههای اف ۱۶ گارد هوایی کلورادو و سپر دفاع موشکی پاتریوت را نیز در فهرست خود داشته باشد.
اسکادران هوایی ۱۲۰ کلورداو همان اسکادرانی است که در سال ۲۰۰۳ با بمباران سنگین عراق، موشکهای بالستیک این کشور را فلج کرد.
آن طور که سرهنگ تیلور، از سخنگویان سنتکام به سی ان ان گفته ممکن است با پایان مانور و خروج سربازان آمریکایی از اردن، جنگندههای آمریکایی و سپر دفاع موشکی پاتریوت برای "کمک به توان دفاعی اردن و صلح در منطقه" همچنان در این کشور بمانند.
جابجاییهای معمولی
باراک اوباما، سوزان رایس و سامانتا پاور را به پست های تازه ای گمارده است.
سوزان رایس و سامنتا پاور، دو زنی هستند که به تازگی پستهای تازهای را در صدر دولت آمریکا به دست آوردهاند.
خانم رایس از نمایندگی سازمان ملل متحد به عنوان مهم ترین مقام امنیت ملی کاخ سفید، مشاور رییس جمهوری خواهد بود و سامنتا پاور که مدتی از اعضای شورای امنیت ملی کاخ سفید بوده، در صورت تایید کنگره، به جای سوزان رایس به سازمان ملل خواهد رفت.
جابجایی و حتی حذف مهرههای سیاسی در دور دوم یک رییس جمهوری اتفاقی معمول است اما یک بحران بین المللی که ۲۰ سال پیش زندگی این دو زن را متحول کرده میتواند انتصاب و انتخاب آنها را به تصمیم نهایی باراک اوباما در قبال سوریه پیوند دهد:
"خطای جبران نشدنی"
سوزان رایس در جلسه شورای امنیت برای رای گیری درباره کناره گیری بشار اسد
کمتر چیزی به اندازه این جملات خانم رایس که با بغض و صدایی لرزان در سازمان ملل متحد ادا شده گویای نگاه او به نقش آمریکا در جهان است:
"مصیبت از جامعه بین الملل، سازمانهای جهانی و دولتهایی چون دولت خود من، آمریکا، بود که در برابر ظهور شری عظیم قد بلند نکردند.
هیچ کلامی از ماتم پدر مردگان و مادرمردگان نمیکاهد، ماتم آنها که کودکانشان، امید به آینده و ایمان به انسانیت را از دست دادهاند.
هیچ کلامی قربانیان را زنده نمیکند.
هیچ کلامی آن خطا را جبران نمیکند.
هیچ کلامی، هیچگاه، از هیچ کس، آن خطا را جبران نخواهد کرد."
سوزان رایس، دیپلماتی که به سرسختی شهرت دارد و میگویند "یک تنه هیات روسیه در سازمان ملل را سر جایش نشانده" این جملات تلخ را با صدایی گرفته به مناسبت پانزدهمین سالگرد نسل کشی در رواندا ادا کرده است.
خانم رایس که ۲۰ سال پیش هنگام نسل کشی در رواندا اولین پست دولتی خود را در کاخ سفید به عنوان عضو شورای امنیت ملی دولت بیل کلینتون تحویل گرفت، به گفته همکاران سابقش نقشی پر رنگ در کنار گود نشستن دولت آمریکا و عدم مداخله برای توقف این نسل کشی داشت.
او که بعدها با وحشت و ناباوری از گورهای دسته جمعی در رواندا بازدید کرد سوگند خورد اگر بار دیگر با چنین فاجعهای روبرو شود به قیمت اعتبار سیاسیاش هم که شده از مداخله حمایت خواهد کرد.
زخم عمیقی که از این تجربه در روح سوزان رایس نشسته است از او دیپلماتی سرسخت و هوادار مداخله بشردوستانه آمریکا برای جلوگیری از فجایع انسانی ساخته و همین میتواند به سنگینتر شدن وزن حامیان مداخله آمریکا در سوریه تعبیر شود.
" مشکل جهنمی "
سامانتا پاور نویسنده کتاب "مشکل جهنمی"
سامنتا پاور "جدیترین صدای حامی مداخله بشردوستانه" لقب گرفته است.
۴۳ سال بیشتر ندارد و کتابی که در نقد سیاست آمریکا به دلیل پرهیزاز مداخله بشردوستانه نوشته جایزه پولیتزر گرفته است.
کار به عنوان خبرنگار جنگی در بحران بالکان و جنگ بوسنی، توجه خانم پاور را به نقش سازمان ملل متحد، و آمریکا و "ضعفهای هر دو" در جلوگیری از کشتار غیرنظامیان جلب کرده و حاصل آن نزدیک به دو دهه فعالیت جدی در زمینه دفاع از حقوق بشر و تلاش برای جلوگیری از کشتارهای جمعی است.
خانم پاور از چهره های موثر در تصمیم آمریکا برای مداخله در لیبی شناخته شده و در سالگرد سقوط معمر قذافی سخنگوی اصلی در سفارتخانه لیبی در واشنگتن بود.
او سرسختانه به اولویت حقوق بشر در سیاست خارجی آمریکا معتقد است تا جایی که گفته است "تصمیم گیرندگان سیاسی آمریکا، در تمام شاخه های دولت، در تمامی وزارتخانه، و در تمام سازمان ها باید از خود بپرسند: یک قرارداد تجارت اسلحه یا نفت، یک رای در شورای امنیت، یک مجموعه کمک دولتی یا حتی یک عکس یادگاری با رهبر کشوری ناقض حقوق بشر، چه تاثیری بر وضعیت انسانی و حقوق بشر خواهد گذاشت. در تمامی تصمیم گیریها باید میزان تاثیر در رفاه شهروندان خارجی و یا آسیب آنها سنجیده شود و به عنوان عاملی مهم در محاسبات درنظر گرفته شود."
تسلیحات آمریکا در دست "ضدآمریکایی ها"؟
در واشنگتن شکی نیست که نه دولت و نه حتی کسانی مانند جان مک کین که حامی مداخله آمریکا در سوریهاند، خواهان حضور سربازان آمریکایی در خاک سوریه و اشغال زمینی این کشور نیستند.
باراک اوباما به هیچ وجه اصراری برای پنهان کردن عدم تمایلش به مسلح کردن مخالفان دولت سوریه ندارد. او یک سال پیش طرحی را که از سوی ژنرال پتریاوس، و با حمایت وزرای دفاع و خارجه وقت برای مسلح کردن گروههای مخالف تایید شده آمریکا ارائه شده بود رد کرد.
با این همه عدهای خارج از کاخ سفید وقت را برای حمایت از مخالفان تنگ میبیند و تنها چاره را مسلح کردن آنها میدانند.
اگرچه بسیاری معتقدند با پیشروی نیروهای حامی دولت سوریه گزینه های کمتری پیش روی رییس جمهوری آمریکاست اما هنوز هم هراس از اینکه تسلیحات آمریکایی نهایتا به دست گروههای اسلام گرای تندرو در خاورمیانه بیافتد یکی از نگرانیهای جدی کاخ سفید است.