آیا ایران برای فرار از تحریم‌ها، درباره بحران دارو بزرگنمایی می‌کند؟

اگر ایران برنامه هسته‌ای بحث برانگیز خود را متوقف نکند از سوی غرب و به خصوص آمریکا هدف تحریم‌های بیشتری قرار می گیرد و از آن جایی که فشار اصلی ناشی از مجازات‌های اقتصادی به مردم عادی ایران تحمیل خواهد شد در صورت تداوم تحریم‌ها علیه ایران این سیاست در میان افکار عمومی جهان و به خصوص اروپا بحث برانگیزتر خواهد شد.
 

سایت «بلومبرگ» با انتشار مقاله‌ای نوشته است که به خاطر پرهیز از وقوع یک چنین شرایطی آمریکا و متحدان آن کشور از مدتها پیش اقداماتی را به اجرا گذاشته‌اند که جمهوری اسلامی نتواند فضایی حاکی از وقوع یک بحران بشردوستانه ساختگی را در آن کشور ایجاد کند.
 
از نگاه آمریکا و متحدانش ادامه و حتی تشدید تحریم‌ها تنها روش غیرنظامی موثر برای مجبور کردن ایران به تغییر سیاست هسته‌ایش است و به نظر می‌رسد که دولت باراک اوباما متعهد است تا این سیاست را در آینده نیز پیش ببرد.
 
اما همزمان نهادهای حکومتی و غیر حکومتی در ایران و همچنین نهادهای غیر حکومتی در کشورهای غربی در مورد کمبود دارو، شیرخشک و سایر اقلام حیاتی در ایران هشدار می‌دهند.
 
«بلومبرگ» در ارزیابی خود از این شرایط می‌نویسد که هنوز دامنه عواقب تحریم‌ها به مرحله‌ای نرسیده که زندگی مردم عادی کشور را به خطر بیاندازد. میزان فروش نفت ایران هنوز در حدی است که می تواند تمام کالاهای حیاتی و مایحتاج مردم کشور را تامین کند. یکی از دلایل اصلی کمبود دارو و کالاهای مشابه عدم اختصاص بودجه کافی از سوی حکومت است.
 
برخی از مراکز پژوهش‌های امنیتی و هسته‌ای ادعا می‌کنند که ایران در اواسط سال ۲۰۱۴ به مرز تولید سلاح هسته‌ای خواهد رسید. برخی حتی معتقدند که اگر ایران در تولید و نصب سانتریفوژهای بیشتر موفقیت آمیز عمل کند زمان لازم برای رسیده به مرز تولید سلاح هسته‌ای کاهش خواهد یافت.
 
واقعیت این است که سیاست تحریم هیچگاه سلاح بسیار هوشمند یا دقیقی نبوده و تجربه‌های مشابه نشان داده است که حلقه‌های اصلی قدرت حکومتی می‌توانند با استفاده از امکانات خود از تحریم‌ها بگریزند. به همین خاطر در مورد ایران نیز می‌بینیم که اگر تحریم‌ها به مرحله مسدود کردن تمام فعالیت‌های اقتصادی کشور نرسد هنوز هم شبکه‌های اقتصادی وابسته به سپاه، وابسته به دفتر رهبری و سایر نهادهای اصلی حکومت می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.
 
«بلومبرگ» یادآوری می‌کند که دقیقا به خاطر احاطه کامل عرصه‌های کلیدی اقتصاد ایران توسط نهادهای پرقدرتی نظیر سپاه پاسداران، آمریکا و متحدانش تحریم‌ها را از عرصه‌های بانکی و مالی ایران شروع کرده و آن را به صنایع انرژی توسعه دادند.
 
ارزش پول ایران در یک سال اخیر تحت تاثیر تحریم‌های نفتی و بانکی به شدت کاهش یافته است و برخی از کارشناسان حتی معتقدند که در یک سال آینده اقتصاد ایران ممکن است با ورشکستگی کامل روبرو شود. به خاطر چنین شرایطی است که از هم اکنون برخی مورد ایران را با سیاست تحریم عراق مقایسه می‌کنند که بعدها به «فروش نفت در قبال واردات مواد غذایی و دارو » مشهور شد. اگر ایران با ورشکستگی اقتصادی شبیه به آنچه در عراق دوران صدام حسین روی داد مواجه شود ممکن است افکار عمومی غرب چنین حدی از اعمال فشار به مردم عادی ایران را نپذیرد.
 
در آن سال‌ها دولت بیل کلینتون برای تعیین تکلیف عراق آماده نبود و در مجموع سیاست‌های تبلیغاتی درستی برای مدیریت بحران بشردوستانه در عراق نداشت. کما اینکه در سال‌های آخر تحریم نفت عراق بسیاری از مردم در اروپا به این نتیجه رسیده بودند که تحت تاثیر فشارهای آمریکا هر ماه هزاران کودک عراقی به خاطر نبود دارو و مواد غذایی جان خود را از دست می دهند.
 
«بلومبرگ» خاطر نشان می‌کند که هم اکنون انتقادات مشابهی در مورد سیاست آمریکا در قبال ایران آغاز شده است. هر چند رهبران کشورهای اروپایی نظیر آلمان و فرانسه تا این مرحله به طور قاطع از سیاست باراک اوباما دفاع کرده‌اند ولی اگر فشار تحریم‌ها بر مردم عادی ایران افزایش یابد بعید نیست که تحت تاثیر انتقاد و نارضایتی افکار عمومی دولت‌های اروپایی در میزان حمایت خود از سیاست تحریم تجدید نظر کنند.
 
کما اینکه از هم اکنون برخی از سیاستمداران غربی پذیرفته‌اند که در نهایت این تحریم‌ها به نتیجه نخواهند رسید و باید هسته‌ای شدن ایران را پذیرفت.
 
هر چند تحریم‌های آمریکا و متحدان اروپایی آن کشور کالاهای ضروری و از جمله دارو را شامل نمی‌شوند ولی مشکلات عظیم ایران برای معاملات خارجی و مسدود بودن شبکه بانک‌های بین‌المللی به روی ایران باعث شده که واردات این گونه کالاها به ایران بسیار مشکل شود.
 ولی در عین حل نباید فراموش کرد که ایران غیر از کشورهای طرفدار تحریم، شرکای تجاری دیگری دارد. ایران در ماه‌های اخیر نفت خود را به کشورهایی نظیر ترکیه، ژاپن و یا هند با ارز محلی می‌فروشد و از محل این درآمدها می‌تواند تمام دارو و مواد غذایی مورد نیاز مردم کشور و حتی داروهای ساخت کشورهای غربی را خریداری کند.
 
«بلومبرگ» در پایان این گزارش تحلیلی به دولت آمریکا توصیه می‌کند که از طریق رسانه‌های بین‌المللی و فارسی زبان که در خارج هستند کارزار تبلیغاتی‌اش را برای برجسته کردن فساد سیاسی و مالی در حکومت ایران تشدید کند. باید به مردم ایران نشان داد که حتی در شرایط تحریم‌ها اگر حکومت ایران بخواهد می‌تواند منابع مالی لازم و راه‌های موثر برای واردات کالاهای ضروری از جمله دارو را پیدا کند.
 
از روی نشانه‌های گوناگون می توان با قطعیت گفت که دولت باراک اوباما در حال حاضر به یک اقدام نظامی تمایلی ندارد و به همین خاطر نبرد اقتصادی با ایران تشدید خواهد شد. درست است که تحریم‌های اقتصادی به مردم عادی فشار بیشتری خواهند آورد ولی افکار عمومی در غرب باید به این شرایط عادت کنند چون گزینه دیگر درگیری نظامی خواهد بود که مسلما تلفات و قربانیان غیرنظامی آن از تحریم های اقتصادی بیشتر است.