دی‌ولت: تلاش احتمالی ایران برای ساخت بمب پلوتونیوم

روزنامه آلمانی "دی ولت" با استناد به تازه ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد جمهوری اسلامی نوشت، ایران در آستانه‌ی تولید پلوتونیومی قرار دارد که می‌تواند در ساخت بمب به کار رود.
 

تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد فعالیت‌های مناقشه‌برانگیز هسته‌ای جمهوری اسلامی میانه‌ی ماه نوامبر سال جاری در وین منتشر شد. بخشی از این گزارش به فعالیت تاسیسات هسته‌ای فردو در نزدیکی قم و غنی‌سازی اورانیوم در این مرکز مربوط می‌شد که در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی نیز منعکس شده است.

 روزنامه‌ی دی‌ولت (۲۶ نوامبر/ ۶ آذر) ادعا می‌کند یکی از مهمترین و حساس‌ترین اطلاعات این گزارش به دو عبارت در بخش "دیگر موضوعات" بازمی‌گردد که توجه کمتری به آن شده است.
 
خارج کردن زودهنگام سوخت نیروگاه
 
یوکی آمانو گزارش خود را ۱۶ نوامبر/ ۲۶ آبان در اختیار نمایندگان ۳۵ کشور عضو شورای حکام آژانس قرار داد. متن کامل این گزارش همزمان در رسانه‌های غربی و برگردان آن توسط خبرگزاری‌های ایران و شماری از سایت‌های خبری این کشور منتشر شد.
 
عبارت‌های مورد نظر دی‌ولت به فعالیت‌های هسته‌ای در نیروگاه بوشهر اختصاص دارد. برابر گزارش آمانو، مقام‌های ایرانی ۱۵ اکتبر در نامه‌ای به آژانس اطلاع داده‌اند که در فاصله ۲۲ تا ۲۹ همین ماه "مجموعه‌های سوخت را از هسته‌ راکتور به حوضچه سوخت مصرف شده منتقل خواهند کرد."
 
در پی نامه‌ی ایران، بازرسان آژانس روزهای ششم و هفتم نوامبر از تاسیسات بوشهر بازدید، و جابجایی مورد اشاره در این نامه را تایید کردند.
 
امکان تولید پلوتونیوم از سوخت نیروگاه بوشهر
 
به نوشته‌ی دی‌ولت این اقدام ایران در تاسیسات اتمی بوشهر می‌تواند به لحاظ تکنیکی غیرلازم، و در عین حال کم اهمیت ارزیابی شود. مطابق این گزارش، اما انتقال مجموعه‌های سوخت به حوضچه‌ها همچنین می‌تواند به معنای آغاز پلوتونیوم قابل استفاده در سلاح‌ اتمی باشد.
 
مجموعه سوخت نیروگاه‌های برق اتمی می‌توانند پس از چند ماه کار برای تولید پلوتونیوم ۲۳۹ مورد استفاده قرار گیرد. میزان غنای این پلوتونیوم به اندازه‌ای است که می‌تواند پس از خالص سازی در فرآیندی نسبتا ساده مستقیما در ساخت نوعی از سلاح‌های اتمی به کار رود.
 
علی اصغر سلطانیه، سفیر ایران در آژانس خارج کردن مجموعه‌ی سوخت از نیروگاه بوشهر را "یک اقدام تکنیکی معمولی" در چارچوب سپردن مسئولیت این نیروگاه از طرف روسیه به ایران عنوان می‌کند.
 
روزنامه دی‌ولت استدلال سلطانیه را "باورناپذیر" خوانده و می‌نویسد توضیحات ایران بیش از آنکه نگرانی‌ها را بر طرف کند می‌تواند نگران‌کننده تلقی شود.
 
نگرانی از استفاده "نامعمول" از تاسیسات بوشهر
 
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش خود بار دیگر نسبت به وجود جنبه‌های احتمالی نظامی برنامه‌های هسته‌ای ایران و فعالیت‌های اعلام نشده مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای در مراکز نظامی ابراز نگرانی کرده است.
 
به نوشته‌ی دی‌ولت دیپلمات‌های غربی در وین نیز صریحا فعالیت‌های اخیر ایران در بوشهر را نگران‌کننده خوانده‌اند. بر اساس این گزارش آژانس پس از بازدید سریع از نیروگاه بوشهر تهیه‌ی گزارش محرمانه‌ای در مورد این مرکز را در دستور کار بازرسان خود قرار داده است.
 اغلب کارشناسان اعتقاد دارند با استفاده‌ی "نامعمول" از امکانات نیروگاه‌های آب سبک، که نیروگاه بوشهر نیز در زمره‌ی آنها قرار دارد، می‌توان حجم قابل توجهی پلوتونیوم قابل استفاده در بمب اتمی تولید کرد.
 
پلوتونیوم کافی برای ۲۵ بمب اتمی
 
نیروگاه‌های آب سبک با اورانیوم کمتر غنی‌شده (حدود ۴ درصد) فعالیت می‌کنند. در نیروگاه‌هایی که با تمام ظرفیت مشغول به تولید برق باشند سوخت تزریق شده می‌تواند تا ۶۰ ماه در نیروگاه استفاده شود.
 
مدیرکل آژانس در گزارش اخیر خود تاکید می‌کند مطابق بازرسی‌های قبلی نیروگاه اتمی بوشهر با ۷۵ درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کرد.
 
اگر سوخت نیروگاه چند ماه پس از راه‌اندازی خارج شود حاوی مقدار قابل توجهی پلوتونیوم ۲۳۹ با ناخالصی بسیار اندک است. دی‌ولت می‌نویسد فعالیت سه تا چهار ماهه نیروگاه بوشهر می‌تواند ایران را صاحب ۳۰۰ کیلو پلوتونیوم کند که برای ساخت ۴۰ تا ۵۰ بمب اتمی کافی است.
 
مطابق این گزارش اگر سوخت نیروگاه بوشهر پس از ۸ ماه فعالیت خارج شده باشد حاوی ۱۵۰ کیلوگرم پلوتونیوم است که برای حدود ۲۵ بمب کافی است.
 
«خروج سوخت برای تست کردن بوده»
 
هنوز گزارش موثق و مستقلی در مورد هدف ایران از خارج کردن سوخت نیروگاه بوشهر منتشر نشده است؛ مطابق قرار دادی که روسیه با ایران امضا کرده این کشور مسئول ارائه‌ی سوخت نیروگاه بوشهر و خارج کردن آن پس از پایان دوره‌ی پیش‌بینی شده است.
 
مطابق این قرار داد خارج کردن زودهنگام سوخت تنها زمانی انجام می‌شود که تاسیسات دچار آسیب جدی شود یا خطری جدی امنیت نیروگاه را تهدید کند. با انتشار گزارش آمانو برخی از رسانه‌های غربی خروج سوخت را به توقف فعالیت نیروگاه نسبت دادند.
 
اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ۲۹ آبان با تکذیب این شایعه به باشگاه خبرنگاران گفت: «راه‌اندازی کامل نیروگاه بوشهر مرحله به مرحله بوده و هر مرحله نیز باید تست نهایی خود را با موفقیت پشت سربگذارد از این جهت خارج کردن سوخت از قلب رآکتور هسته‌ای بوشهر در راستای انجام آخرین تست، انجام شده است.»